Hành vi ngược đãi, hành hạ vợ không chỉ trái với đạo đức mà còn vi phạm pháp luật. Những tổn thương về tinh thần, thể chất trong đời sống hôn nhân cần được nhìn nhận và xử lý nghiêm. Pháp luật Việt Nam nghiêm cấm mọi hành vi xâm phạm danh dự, nhân phẩm, sức khỏe trong quan hệ hôn nhân.
1. Hành vi hành hạ, ngược đãi là gì?
Quy định này được nêu trên tinh thần của tiểu mục 7.1 Mục 7 Thông tư liên tịch số 01/2001/TTLT-BTP-BCA-TANDTC-VKSNDTC như sau:
Thông tư liên tịch số 01/2001/TTLT-BTP-BCA-TANDTC-VKSNDTC
7. Về tội ngược đãi, hành hạ ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu, người có công nuôi dưỡng mình
7.1. Hành vi ngược đãi, hành hạ thông thường được hiểu là việc đối xử tồi tệ về ăn, mặc, ở và về các mặt sinh hoạt hàng ngày khác đối với người thân như: nhiếc móc, bắt nhịn ăn, nhịn uống, bắt chịu rét, mặc rách một cách không bình thường hoặc có hành vi bạo lực xâm phạm thân thể người bị hại như: đánh đập, giam hãm,... làm cho người bị hại bị đau đớn về thể xác và tinh thần.
...
Hành vi ngược đãi hoặc hành hạ vợ là một hành vi vi phạm pháp luật hình sự. Đây là hành vi có tính chất liên tục, lặp đi lặp lại, không phải là những mâu thuẫn thông thường hay xô xát. Điều đáng chú ý là hành vi này chỉ cần gây ra nỗi đau kéo dài về tinh thần hoặc tổn thương thể chất là đủ yếu tố cấu thành tội.
Các biểu hiện thường gặp của hành vi này bao gồm:
-
Đối xử thiếu nhân đạo trong ăn uống, chỗ ở, mặc: bắt nhịn ăn, cho mặc rách, không cho tiếp cận điều kiện sinh hoạt cơ bản.
-
Bạo hành bằng lời nói: nhiếc móc, chửi bới, xúc phạm danh dự liên tục, khiến người bị hại sợ hãi hoặc tự ti kéo dài.
-
Hành vi xâm phạm thể chất: đánh đập, tát, đá, giam giữ, hoặc các hình thức gây đau khác không để lại thương tích nặng nhưng mang tính khống chế, làm nhục.
Pháp luật xác định chủ thể của tội phạm này là người có quan hệ hôn nhân hợp pháp và có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự. Người thực hiện hành vi phải cố ý, tức là biết hành vi mình gây tổn hại cho người khác nhưng vẫn tiếp tục thực hiện.
Tình huống giả định
Anh Trần Văn Hùng (38 tuổi, TP. Biên Hòa) thường xuyên chửi mắng vợ là chị Nguyễn Thị Thắm chỉ vì những lý do nhỏ trong sinh hoạt như cơm nguội, con khóc hay nhà cửa chưa sạch. Không dừng lại ở đó, anh Hùng còn bắt vợ phải ngủ ngoài hành lang khi không hài lòng, thậm chí ném quần áo và bữa cơm đi. Dù chị Thắm không bị thương tích rõ ràng, nhưng tinh thần luôn căng thẳng, sợ hãi, mất ngủ kéo dài. Nhiều lần chị cầu cứu hàng xóm và hội phụ nữ phường can thiệp.
Sau khi xác minh, cơ quan công an kết luận hành vi của anh Hùng là ngược đãi vợ với biểu hiện đối xử tàn nhẫn kéo dài, gây tổn thương nghiêm trọng về tinh thần. Vụ việc được chuyển sang cơ quan điều tra để xử lý theo quy định pháp luật.
(Đây là tình huống giả định nhằm minh hoạ vấn đề pháp lý trên)
2. Chồng có hành vi hành hạ, ngược đãi vợ bị xử lý hình sự ra sao?
Quy định này được nêu cụ thể tại Điều 185 Bộ luật Hình sự 2015 như sau:
Điều 185. Tội ngược đãi hoặc hành hạ ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu hoặc người có công nuôi dưỡng mình
1. Người nào đối xử tồi tệ hoặc có hành vi bạo lực xâm phạm thân thể ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu hoặc người có công nuôi dưỡng mình thuộc một trong những trường hợp sau đây, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
a) Thường xuyên làm cho nạn nhân bị đau đớn về thể xác, tinh thần;
b) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 05 năm:
a) Đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ mà biết là có thai, người già yếu;
b) Đối với người khuyết tật nặng, khuyết tật đặc biệt nặng hoặc người mắc bệnh hiểm nghèo.
Người có hành vi ngược đãi vợ có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu thỏa mãn một trong hai điều kiện sau:
-
Gây hậu quả nghiêm trọng về tinh thần hoặc thể chất, như nạn nhân bị tổn thương tâm lý kéo dài, loạn thần, mất ngủ, suy kiệt hoặc bị thương tích do bị hành hạ.
-
Tái phạm: Nghĩa là đã từng bị xử phạt vi phạm hành chính trước đó về hành vi tương tự mà vẫn tiếp tục vi phạm.
Mức hình phạt sẽ tùy thuộc vào tính chất, mức độ hành vi và hậu quả thực tế, gồm:
-
Phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm đối với hành vi gây tổn hại nghiêm trọng cho nạn nhân.
-
Phạt tù từ 02 năm đến 05 năm nếu hậu quả nghiêm trọng đến mức nạn nhân tự sát.
Tình huống giả định
Anh Trần Văn Nghi (41 tuổi, ngụ tại Long An) thường xuyên mắng chửi, đánh đập vợ là chị Nguyễn Thị Minh Loan. Chị Loan bị bắt nhịn ăn, không được cho tiền sinh hoạt và từng bị chồng nhốt ngoài trời mưa vì làm “không vừa ý”.
Trước đó, anh Nghi đã bị xử phạt hành chính về hành vi bạo lực gia đình nhưng vẫn tái phạm. Sau khi chị Loan phải nhập viện điều trị tâm lý, cơ quan công an quyết định khởi tố anh về tội ngược đãi hoặc hành hạ vợ theo Điều 185 Bộ luật Hình sự 2015. Với hành vi tái phạm và thường xuyên làm nạn nhân đau đớn về thể xác, tinh thần, anh Nghi có thể bị phạt tù từ 2 năm đến 5 năm.
(Đây là tình huống giả định nhằm minh hoạ vấn đề pháp lý trên)
3. Kết luận
Chồng ngược đãi, hành hạ vợ là hành vi vi phạm nghiêm trọng đến danh dự, nhân phẩm và sức khỏe của người thân. Pháp luật hiện hành coi đây là hành vi bị truy cứu trách nhiệm hình sự với khung hình phạt có thể lên đến 5 năm tù. Để bảo vệ hạnh phúc gia đình và sự an toàn cho mỗi cá nhân, mỗi người cần hiểu rõ giới hạn pháp lý và ứng xử văn minh, thay vì dùng bạo lực hay hành vi xúc phạm.
