Trong bối cảnh nền kinh tế đang có nhiều biến động, việc tạo cơ hội việc làm cho người lao động, đặc biệt là nhóm đối tượng có hoàn cảnh khó khăn, là một trong những ưu tiên hàng đầu của Chính phủ. Một trong những chính sách hỗ trợ hiệu quả chính là chính sách việc làm công – giúp người lao động có cơ hội tham gia các dự án sử dụng vốn nhà nước tại địa phương, từ đó tạo thu nhập tạm thời và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Vậy chính sách việc làm công được thực hiện qua đâu, ai là đối tượng được ưu tiên tham gia, và quy trình đăng ký như thế nào? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về vấn đề này dựa trên các quy định pháp luật hiện hành.
1. Chính sách việc làm công được thực hiện qua đâu?
Theo Điều 18 Luật Việc làm 2013, chính sách việc làm công được triển khai thông qua các dự án hoặc hoạt động sử dụng vốn nhà nước, cụ thể như sau:
Điều 18. Nội dung chính sách việc làm công
1. Chính sách việc làm công được thực hiện thông qua các dự án hoặc hoạt động sử dụng vốn nhà nước gắn với các chương trình phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn cấp xã, bao gồm:
a) Xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp và diêm nghiệp;
b) Xây dựng cơ sở hạ tầng công cộng;
c) Bảo vệ môi trường;
d) Ứng phó với biến đổi khí hậu;
đ) Các dự án, hoạt động khác phục vụ cộng đồng tại địa phương.2. Khi thực hiện lựa chọn nhà thầu theo quy định của pháp luật về đấu thầu, hồ sơ mời thầu hoặc hồ sơ yêu cầu phải quy định nhà thầu tham dự thầu đề xuất phương án sử dụng lao động thuộc đối tượng quy định tại khoản 1 Điều 19 của Luật này.
3. Chính phủ quy định chi tiết việc tổ chức thực hiện chính sách việc làm công.
Như vậy, chính sách việc làm công chủ yếu được thực hiện thông qua các dự án sử dụng vốn nhà nước. Các dự án này không chỉ giúp cải thiện cơ sở hạ tầng tại địa phương mà còn tạo ra việc làm tạm thời cho người lao động, đặc biệt là nhóm có hoàn cảnh khó khăn như người dân tộc thiểu số, hộ nghèo, hộ cận nghèo.
Ngoài ra, luật cũng yêu cầu các nhà thầu khi tham gia đấu thầu dự án phải có phương án sử dụng lao động thuộc đối tượng ưu tiên. Điều này đảm bảo việc làm không chỉ được tạo ra mà còn đến đúng tay những người cần hỗ trợ nhất, góp phần giảm tỷ lệ thất nghiệp và cải thiện đời sống người dân tại địa phương.
Tình huống giả định
Tại xã Hòa Bình, trong năm 2025, chính quyền địa phương phối hợp với một nhà thầu để triển khai dự án xây dựng kênh mương nội đồng, thuộc chương trình phát triển kinh tế - xã hội cấp xã, sử dụng vốn nhà nước. Dự án này nhằm cải thiện hệ thống tưới tiêu, đồng thời tạo cơ hội việc làm tạm thời cho lao động địa phương theo chính sách việc làm công.
Chị Lan, một lao động nông thôn bị thu hồi đất sản xuất nông nghiệp để thực hiện quy hoạch, đang gặp khó khăn vì chưa tìm được việc làm mới. Khi UBND xã Hòa Bình thông báo về dự án này, chị biết rằng chính sách việc làm công ưu tiên những người thuộc hộ bị thu hồi đất, hộ nghèo, hộ cận nghèo, người thiếu việc làm… Vì vậy, chị Lan đã nhanh chóng đăng ký tham gia thông qua UBND xã.
Sau khi được xét duyệt, chị Lan được nhận vào làm công nhân thi công kênh mương, với công việc phù hợp sức khỏe và được hưởng mức lương hỗ trợ từ ngân sách nhà nước. Nhờ có chính sách này, trong thời gian dự án triển khai, chị Lan có nguồn thu nhập ổn định để trang trải cuộc sống, đồng thời tận dụng thời gian để tìm kiếm công việc dài hạn hơn.
(Đây chỉ là tình huống giả định, mang tính minh họa.)
2. Thứ tự ưu tiên đối tượng tham gia chính sách việc làm công thế nào?
Theo khoản 2 Điều 19 Luật Việc làm 2013, đối tượng được ưu tiên tham gia chính sách việc làm công như sau:
Điều 19. Đối tượng tham gia
1. Người lao động được tham gia chính sách việc làm công khi có đủ các điều kiện sau đây:
a) Cư trú hợp pháp tại địa phương nơi thực hiện dự án, hoạt động;
b) Tự nguyện tham gia chính sách việc làm công.2. Người lao động quy định tại khoản 1 Điều này là người dân tộc thiểu số; người thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo hoặc hộ bị thu hồi đất nông nghiệp; người chưa có việc làm hoặc thiếu việc làm được ưu tiên tham gia chính sách việc làm công.
Ngoài ra, theo Điều 6 Nghị định 61/2015/NĐ-CP, các địa phương sẽ lựa chọn lao động tham gia dự án theo thứ tự ưu tiên như sau:
Điều 6. Lựa chọn người lao động tham gia chính sách việc làm công
Ủy ban nhân dân cấp xã phối hợp với nhà thầu (nếu có), các tổ chức chính trị - xã hội, đại diện cộng đồng dân cư hưởng lợi từ dự án lựa chọn người lao động theo thứ tự ưu tiên:
1. Các đối tượng theo Khoản 2 Điều 19 Luật Việc làm 2013.
2. Người lao động thuộc hộ gia đình hoạt động sản xuất nông nghiệp là chủ yếu.
3. Người lao động cư trú hợp pháp tại địa phương nơi thực hiện dự án, hoạt động.
Những đối tượng ưu tiên trong chính sách việc làm công không chỉ nhằm hỗ trợ nhóm được ưu tiên mà còn đảm bảo việc phân bổ lao động phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội từng địa phương. Người dân tộc thiểu số, hộ nghèo, cận nghèo hay người bị thu hồi đất nông nghiệp thường gặp nhiều khó khăn trong tiếp cận cơ hội việc làm ổn định. Việc ưu tiên họ trong các dự án, hoạt động sử dụng vốn nhà nước giúp nâng cao thu nhập, ổn định cuộc sống và giảm bớt áp lực xã hội về việc làm.
Bên cạnh đó, người lao động thuộc hộ sản xuất nông nghiệp cũng được ưu tiên bởi đây là nhóm thường xuyên đối mặt với tình trạng thiếu việc làm theo mùa vụ. Việc tham gia các dự án việc làm công giúp họ tận dụng thời gian nông nhàn, tăng thu nhập mà không cần rời bỏ địa phương.
Tình huống giả định
Ông Nam là người dân tộc thiểu số sinh sống tại một xã miền núi. Gia đình ông thuộc diện hộ cận nghèo và chủ yếu sống bằng nghề trồng ngô. Tuy nhiên, do điều kiện thời tiết thất thường, thu nhập từ nông nghiệp không ổn định. Khi địa phương triển khai dự án xây dựng kênh mương phục vụ tưới tiêu bằng nguồn vốn nhà nước, ông Nam được ưu tiên tham gia theo chính sách việc làm công. Nhờ đó, ông có thêm thu nhập để trang trải sinh hoạt, đồng thời được đào tạo thêm về kỹ thuật xây dựng cơ bản, mở rộng cơ hội việc làm sau này
(Đây chỉ là tình huống giả định, mang tính minh họa.)
3. Quy trình đăng ký tham gia dự án việc làm công
Theo Điều 3 Thông tư 11/2017/TT-BLĐTBXH, nội dung đăng ký bao gồm:
Điều 3. Đăng ký tham gia dự án, hoạt động thực hiện chính sách việc làm công
Người lao động đăng ký tham gia dự án, hoạt động thực hiện chính sách việc làm công tại Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là Ủy ban nhân dân cấp xã) nơi cư trú hợp pháp. Nội dung đăng ký bao gồm các thông tin cơ bản sau đây:
(1) Họ và tên, giới tính;
(2) Ngày, tháng, năm sinh;
(3) Số chứng minh nhân dân hoặc thẻ căn cước công dân;
(4) Trình độ chuyên môn, kỹ năng nghề (nếu có);
(5) Địa chỉ cư trú;
(6) Diện đối tượng ưu tiên (người dân tộc thiểu số, hộ nghèo, cận nghèo, hộ bị thu hồi đất nông nghiệp, người chưa có việc làm…);
(7) Kinh nghiệm làm việc.
Để đảm bảo sự minh bạch và hiệu quả trong việc tuyển chọn lao động tham gia các dự án việc làm công, người lao động cần đăng ký với chính quyền địa phương nơi cư trú hợp pháp. Nội dung đăng ký không chỉ giúp xác minh danh tính mà còn là cơ sở để xác định đối tượng ưu tiên, tránh sai sót hoặc tình trạng người không đủ điều kiện vẫn được tham gia.
Ngoài thông tin cá nhân cơ bản như họ tên, năm sinh, chứng minh nhân dân/thẻ căn cước, người lao động cần khai báo trình độ chuyên môn và kinh nghiệm làm việc (nếu có). Điều này giúp đơn vị thực hiện dự án bố trí công việc phù hợp với năng lực từng người, đồng thời đảm bảo dự án triển khai hiệu quả.
Tình huống giả định:
Chị Hoa là một phụ nữ 35 tuổi thuộc diện hộ bị thu hồi đất nông nghiệp do dự án mở rộng khu công nghiệp địa phương. Không còn đất canh tác, chị muốn tham gia một dự án xây dựng đường giao thông nông thôn theo chính sách việc làm công. Khi đến UBND xã đăng ký, chị cần cung cấp đầy đủ thông tin cá nhân, giấy tờ chứng minh thuộc nhóm đối tượng ưu tiên, đồng thời kê khai kinh nghiệm lao động trước đây. Nhờ làm nông nhiều năm, chị có kỹ năng lao động chân tay tốt và được bố trí vào nhóm phụ trách san lấp mặt bằng. Sau khi hoàn thành dự án, chị còn được giới thiệu tham gia một công trình khác, giúp ổn định việc làm lâu dài.
(Đây chỉ là tình huống giả định nhằm minh họa quy trình đăng ký tham gia chính sách việc làm công.)
Kết luận
Chính sách việc làm công đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ tạo việc làm cho người lao động, đặc biệt là nhóm có hoàn cảnh khó khăn trong xã hội. Các dự án sử dụng vốn nhà nước tại địa phương không chỉ giúp cải thiện cơ sở hạ tầng mà còn tạo thu nhập cho nhiều lao động. Nếu bạn hoặc người thân thuộc đối tượng ưu tiên, hãy chủ động tìm hiểu và đăng ký tham gia để có cơ hội việc làm phù hợp.
