Cha mẹ có lối sống đồi trụy có thể bị Tòa án hạn chế quyền nuôi dưỡng, chăm sóc con từ 1 đến 5 năm.
Cha mẹ có vai trò then chốt trong việc hình thành nhân cách và môi trường sống của con. Tuy nhiên, nếu cha mẹ có lối sống đồi trụy gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của con chưa thành niên thì Tòa án có thể ra quyết định hạn chế quyền đối với con. Đồng thời pháp luật quy định chủ thể có quyền yêu cầu Toà án hạn chế quyền của cha mẹ đối với con nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp, danh dự và tương lai của trẻ em trong gia đình.
1. Cha mẹ có lối sống đồi trụy có bị hạn chế quyền đối với con chưa thành niên không?
Điều 85 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 quy định như sau:
Luật Hôn nhân và Gia đình 2014
Điều 85. Hạn chế quyền của cha, mẹ đối với con chưa thành niên
1. Cha, mẹ bị hạn chế quyền đối với con chưa thành niên trong các trường hợp sau đây:
...
c) Có lối sống đồi trụy;
...2. Căn cứ vào từng trường hợp cụ thể, Tòa án có thể tự mình hoặc theo yêu cầu của cá nhân, cơ quan, tổ chức quy định tại Điều 86 của Luật này ra quyết định không cho cha, mẹ trông nom, chăm sóc, giáo dục con, quản lý tài sản riêng của con hoặc đại diện theo pháp luật cho con trong thời hạn từ 01 năm đến 05 năm. Tòa án có thể xem xét việc rút ngắn thời hạn này.
Khoản 4 Điều 3 Nghị định 178/2004/NĐ-CP quy định:
Điều 3. Nội dung chi tiết một số từ ngữ
...
4. "Đồi trụy" quy định tại Điều 16 và khoản 1 Điều 26 của Pháp lệnh là sự thể hiện bằng hành động, bằng hình ảnh, bằng âm thanh lối sống ăn chơi, tiêu khiển thấp hèn, xấu xa, hư hỏng đến mức tồi tệ về đạo đức, trái với thuần phong, mỹ tục của dân tộc.
...
Từ quy định trên, “đồi trụy” được hiểu là cách sống suy đồi về đạo đức, trái thuần phong mỹ tục, có thể bao gồm nghiện ma túy, rượu chè, cờ bạc, mại dâm, hoặc thường xuyên tạo môi trường sống không lành mạnh cho trẻ. Trong trường hợp này, Tòa án có quyền tự mình xem xét và quyết định hạn chế quyền của cha hoặc mẹ mà không cần có đơn yêu cầu nếu phát hiện hành vi vi phạm nghiêm trọng đến lợi ích của con.
Tình huống giả định
- Giới thiệu sự việc
Ông Nguyễn Văn Lâm (cư trú tại Thành phố Hồ Chí Minh) là cha của cháu Nguyễn Gia Khánh (10 tuổi). Sau khi ly hôn, ông Lâm được giao quyền nuôi con. Tuy nhiên, ông thường xuyên tổ chức đánh bạc, sử dụng rượu bia và đưa bạn bè về nhà gây mất trật tự, khiến con sợ hãi và học hành sa sút. - Quá trình xử lý hoặc phản hồi
Trong quá trình xem xét vụ việc khác, Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh nhận được báo cáo của cơ quan bảo vệ trẻ em phường, xác định hành vi sinh hoạt của ông Lâm có dấu hiệu “lối sống đồi trụy” theo quy định tại Khoản 4 Điều 3 Nghị định 178/2004/NĐ-CP. Tòa án tự mình mở thủ tục hạn chế quyền của ông Lâm đối với con chưa thành niên theo Điều 85 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014. -
Kết quả xử lý và ý nghĩa
Sau khi xác minh, Tòa án quyết định không cho ông Nguyễn Văn Lâm trông nom, chăm sóc và đại diện pháp luật cho cháu Nguyễn Gia Khánh trong thời hạn 3 năm. Cháu Khánh được giao cho người giám hộ tạm thời chăm sóc. Tình huống này thể hiện vai trò chủ động của Tòa án trong việc bảo vệ quyền và lợi ích của trẻ em khi cha mẹ có lối sống suy đồi.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Ai có quyền yêu cầu Tòa án hạn chế quyền của cha mẹ đối với con chưa thành niên?
Điều 86 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 quy định như sau:
Luật Hôn nhân và Gia đình 2014
Điều 86. Người có quyền yêu cầu Tòa án hạn chế quyền của cha, mẹ đối với con chưa thành niên
1. Cha, mẹ, người giám hộ của con chưa thành niên, theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự, có quyền yêu cầu Tòa án hạn chế quyền của cha, mẹ đối với con chưa thành niên.
2. Cá nhân, cơ quan, tổ chức sau đây, theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự, có quyền yêu cầu Tòa án hạn chế quyền của cha, mẹ đối với con chưa thành niên:
a) Người thân thích;
b) Cơ quan quản lý nhà nước về gia đình;
c) Cơ quan quản lý nhà nước về trẻ em;
d) Hội liên hiệp phụ nữ.
3. Cá nhân, cơ quan, tổ chức khác khi phát hiện cha, mẹ có hành vi vi phạm quy định tại khoản 1 Điều 85 của Luật này có quyền đề nghị cơ quan, tổ chức quy định tại các điểm b, c và d khoản 2 Điều này yêu cầu Tòa án hạn chế quyền của cha, mẹ đối với con chưa thành niên.
Quy định này mở rộng phạm vi chủ thể được quyền yêu cầu, đảm bảo mọi hành vi của cha mẹ ảnh hưởng đến trẻ đều có thể bị phát hiện và xử lý. Việc trao quyền cho các tổ chức như Hội Liên hiệp Phụ nữ hay cơ quan quản lý trẻ em góp phần bảo vệ quyền lợi trẻ em từ nhiều cấp độ khác nhau.
Tình huống giả định
-
Giới thiệu sự việc
Bà Lê Thị Mai (cư trú tại Thành phố Huế) thường xuyên bỏ con gái 10 tuổi ở nhà một mình, có hành vi ăn chơi. Đồng thời bà có quan hệ xã hội phức tạp gây ảnh hưởng xấu đến tâm lý của con. - Người thân của bà Mai kiến nghị
Người thân của bà Mai gửi đơn kiến nghị Hội Liên hiệp Phụ nữ Thành phố Huế xem xét. Sau khi xác minh thông tin, tổ chức này đã gửi yêu cầu đến Tòa án nhân dân tỉnh để đề nghị hạn chế quyền của bà Mai đối với con. -
Kết quả xử lý và ý nghĩa
Tòa án chấp thuận yêu cầu, ra quyết định tạm thời giao con cho người giám hộ trong thời hạn 2 năm. Tình huống này thể hiện sự phối hợp giữa người thân và tổ chức xã hội trong việc bảo vệ trẻ em khỏi môi trường sống không an toàn.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Cha mẹ có lối sống đồi trụy, tức là lối sống trái đạo đức, sa đọa, ảnh hưởng đến nhân cách và sự phát triển của con có thể bị Tòa án hạn chế quyền đối với con chưa thành niên. Thời hạn hạn chế quyền là từ 1 đến 5 năm. Bên cạnh việc Tòa án có thể tự mình ra quyết định, người thân, cơ quan hoặc tổ chức xã hội cũng có thể gửi yêu cầu xem xét.
