Trong thực tế, có không ít trường hợp người điều khiển phương tiện giao thông không chấp hành hiệu lệnh dừng xe của lực lượng chức năng mà bỏ chạy. Hành vi này không chỉ gây nguy hiểm cho lực lượng thi hành công vụ và người đi đường, mà còn tiềm ẩn nhiều hậu quả pháp lý nghiêm trọng. Pháp luật hiện hành đã có quy định cụ thể để xử lý các trường hợp vi phạm như vậy, từ mức xử phạt hành chính đến truy cứu trách nhiệm hình sự nếu hành vi gây cản trở nghiêm trọng hoặc sử dụng vũ lực.
1. Bỏ chạy khi bị yêu cầu dừng xe có phải là chống người thi hành công vụ?
Theo Điều 3 Nghị định 208/2013/NĐ-CP, quy định:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Nghị định này những từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
1. Người thi hành công vụ là cán bộ, công chức, viên chức, sĩ quan, hạ sĩ quan, chiến sĩ lực lượng vũ trang nhân dân được cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân có thẩm quyền giao thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của pháp luật và được pháp luật bảo vệ nhằm phục vụ lợi ích của Nhà nước, nhân dân và xã hội.
2. Hành vi chống người thi hành công vụ là hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc không chấp hành hiệu lệnh, yêu cầu của người thi hành công vụ hoặc có hành vi khác nhằm cản trở người thi hành công vụ thực hiện nhiệm vụ được giao hoặc ép buộc người thi hành công vụ không thực hiện nhiệm vụ được giao.
Theo quy định trên, hành vi chống người thi hành công vụ không chỉ giới hạn ở việc dùng vũ lực, mà còn bao gồm cả việc không chấp hành hiệu lệnh, yêu cầu hợp pháp của người đang thi hành công vụ. Do đó, nếu cảnh sát giao thông đang làm nhiệm vụ mà người điều khiển phương tiện bỏ chạy, không tuân thủ hiệu lệnh dừng xe thì hành vi đó có thể bị coi là “chống người thi hành công vụ”. Tuy nhiên, việc xử lý sẽ tùy vào tính chất, mức độ vi phạm nếu chỉ đơn thuần là không chấp hành, có thể bị xử phạt hành chính; nếu có thêm yếu tố như đe dọa, ép buộc, gây nguy hiểm thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Ví dụ thực tế:
Người đàn ông say xỉn giật gậy, dọa đánh CSGT ở Hà Giang khi bị kiểm tra giao thông
Chiều tối ngày 4/4/2017, tại huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang, tổ công tác của Đội Cảnh sát Giao thông đang làm nhiệm vụ tuần tra kiểm soát trên tỉnh lộ 183 thì phát hiện anh Giàng Xín Dũng (37 tuổi) điều khiển xe máy không đội mũ bảo hiểm. Khi lực lượng chức năng yêu cầu dừng xe để kiểm tra, người đàn ông này có biểu hiện say xỉn, la hét và không chấp hành, thậm chí giật gậy điều khiển giao thông và cầm mũ bảo hiểm đe dọa tấn công một chiến sĩ CSGT.
Trước hành vi quá khích, tổ công tác đã vận động, giải thích và khống chế anh Dũng để đưa về trụ sở làm việc. Qua kiểm tra, xác định anh Dũng có nồng độ cồn vượt mức quy định, vi phạm Luật Giao thông đường bộ. Lực lượng chức năng đã lập biên bản, tạm giữ phương tiện và chuyển hồ sơ cho cơ quan có thẩm quyền tiếp tục xử lý theo quy định pháp luật.
Nguồn: VnExpress
2. Hành vi bỏ chạy bị xử phạt hành chính như thế nào?
Dẫn chiếu từ khoản 4, 8, 9 Điều 6 Nghị định 100/2019/NĐ-CP (sửa đổi bởi Nghị định 123/2021/NĐ-CP):
Điều 6. Xử phạt người điều khiển xe mô tô, xe gắn máy (kể cả xe máy điện), các loại xe tương tự xe mô tô và các loại xe tương tự xe gắn máy vi phạm quy tắc giao thông đường bộ
...
4. Phạt tiền từ 800.000 đồng đến 1.000.000 đồng đối với người điều khiển xe thực hiện một trong các hành vi vi phạm sau đây:
a) Điều khiển xe chạy quá tốc độ quy định từ 10 km/h đến 20 km/h;
b) Dừng xe, đỗ xe trong hầm đường bộ không đúng nơi quy định;
c) Vượt xe trong những trường hợp không được vượt, vượt xe tại đoạn đường có biển báo hiệu có nội dung cấm vượt đối với loại phương tiện đang điều khiển, trừ các hành vi vi phạm quy định tại điểm h khoản 3 Điều này;
d) Vượt xe trong hầm đường bộ không đúng nơi quy định; quay đầu xe trong hầm đường bộ;
e) Không chấp hành hiệu lệnh của đèn tín hiệu giao thông;
g) Không chấp hành hiệu lệnh, hướng dẫn của người điều khiển giao thông hoặc người kiểm soát giao thông;
h) Người đang điều khiển xe sử dụng ô (dù), điện thoại di động, thiết bị âm thanh, trừ thiết bị trợ thính.
...
8. Phạt tiền từ 6.000.000 đồng đến 8.000.000 đồng đối với người điều khiển xe thực hiện một trong các hành vi vi phạm sau đây:
a) Buông cả hai tay khi đang điều khiển xe; dùng chân điều khiển xe; ngồi về một bên điều khiển xe; nằm trên yên xe điều khiển xe; thay người điều khiển khi xe đang chạy; quay người về phía sau để điều khiển xe hoặc bịt mắt điều khiển xe;
b) Điều khiển xe lạng lách hoặc đánh võng trên đường bộ trong, ngoài đô thị;
c) Điều khiển xe chạy bằng một bánh đối với xe hai bánh, chạy bằng hai bánh đối với xe ba bánh;
d) Điều khiển xe thành nhóm từ 02 xe trở lên chạy quá tốc độ quy định;
đ) Gây tai nạn giao thông không dừng lại, không giữ nguyên hiện trường, bỏ trốn không đến trình báo với cơ quan có thẩm quyền, không tham gia cấp cứu người bị nạn;
e) Điều khiển xe trên đường mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá 80 miligam/100 mililít máu hoặc vượt quá 0,4 miligam/1 lít khí thở;
g) Không chấp hành yêu cầu kiểm tra về nồng độ cồn của người thi hành công vụ;
h) Điều khiển xe trên đường mà trong cơ thể có chất ma túy;
i) Không chấp hành yêu cầu kiểm tra về chất ma túy của người thi hành công vụ.
9. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 14.000.000 đồng đối với hành vi vi phạm quy định tại điểm a, điểm b, điểm c, điểm d khoản 8 Điều này mà gây tai nạn giao thông hoặc không chấp hành hiệu lệnh dừng xe của người thi hành công vụ.
...
Mức xử phạt hành chính đối với hành vi bỏ chạy khi bị yêu cầu dừng xe phụ thuộc vào các yếu tố đi kèm như gây tai nạn giao thông, có sử dụng rượu bia, ma túy hay không… Trong đó, nếu hành vi không chấp hành hiệu lệnh dừng xe thuộc các trường hợp nghiêm trọng như lạng lách, đánh võng hoặc gây tai nạn thì có thể bị phạt lên đến 14 triệu đồng và bị tước quyền sử dụng giấy phép lái xe từ 01 đến 03 tháng. Mức phạt này nhằm răn đe, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật khi tham gia giao thông, đồng thời đảm bảo an toàn cho lực lượng làm nhiệm vụ và người tham gia giao thông khác.
Ví dụ thực tế:
Tài xế say xỉn bị phạt 17 triệu đồng vì chống đối CSGT khi kiểm tra nồng độ cồn ở Bình Định
Tối ngày 6/5/2024, tổ công tác thuộc Phòng Cảnh sát Giao thông Công an tỉnh Bình Định tiến hành kiểm tra nồng độ cồn trên tuyến Quốc lộ 1A đoạn qua địa bàn TP. Quy Nhơn. Khi yêu cầu dừng xe để kiểm tra, một tài xế ô tô có biểu hiện say xỉn đã lớn tiếng cự cãi, chống đối và không hợp tác với lực lượng CSGT.
Mặc dù được nhắc nhở nhiều lần, người này vẫn không chấp hành kiểm tra nồng độ cồn theo quy định. Lực lượng chức năng sau đó đã lập biên bản xử phạt hành chính và tiến hành xử lý theo đúng quy trình pháp luật. Kết quả, tài xế bị xử phạt 17 triệu đồng, tước giấy phép lái xe 17 tháng theo quy định tại Nghị định 100/2019/NĐ-CP.
Nguồn: Tạp chí Người Đưa Tin
3. Khi nào hành vi bỏ chạy bị truy cứu trách nhiệm hình sự?
Điều 330 Bộ luật Hình sự 2015 quy định về Tội chống đối người thi hành công vụ như sau:
Điều 330. Tội chống người thi hành công vụ
1. Người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc dùng thủ đoạn khác cản trở người thi hành công vụ thực hiện công vụ của họ hoặc ép buộc họ thực hiện hành vi trái pháp luật, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:
a) Có tổ chức;
b) Phạm tội 02 lần trở lên;
c) Xúi giục, lôi kéo, kích động người khác phạm tội;
d) Gây thiệt hại về tài sản 50.000.000 đồng trở lên;
đ) Tái phạm nguy hiểm.
Nếu người vi phạm giao thông bỏ chạy mà có hành vi vượt quá việc không chấp hành đơn thuần – ví dụ như tông xe vào cảnh sát, lôi kéo người khác chống đối, gây thương tích, kích động đám đông hoặc gây thiệt hại lớn về tài sản – thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 330 Bộ luật Hình sự. Trong trường hợp này, mức hình phạt có thể từ cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 07 năm tùy theo mức độ, hậu quả và tình tiết tăng nặng. Cơ quan điều tra sẽ căn cứ vào chứng cứ, hậu quả và ý chí chủ quan để xác định yếu tố cấu thành tội phạm.
Ví dụ thực tế:
Nam thanh niên tông thẳng vào CSGT khi bị yêu cầu dừng xe, lĩnh 15 tháng tù
Ngày 30/5, TAND huyện Đak Đoa (Gia Lai) đã tuyên phạt Lê Đức Minh (19 tuổi, trú tại thị trấn Đak Đoa) 15 tháng tù giam về tội “chống người thi hành công vụ”. Trước đó, vào chiều ngày 13/4, khi điều khiển xe mô tô không đội mũ bảo hiểm và không mang giấy tờ xe, Minh nhìn thấy tổ Cảnh sát giao thông đang làm nhiệm vụ tại ngã tư đường Wừu – Lê Lợi. Lo sợ bị xử lý, Minh cố tình tăng tốc và tông thẳng vào một chiến sĩ CSGT đang ra hiệu lệnh dừng xe.
Cú tông mạnh khiến anh Tạ Ngọc Trường – chiến sĩ CSGT – bị văng khoảng 5m và thương tích 6%, theo giám định của Trung tâm Pháp y tỉnh Gia Lai. Minh bị bắt giữ ngay sau đó. Tại phiên tòa, bị cáo đã thừa nhận toàn bộ hành vi phạm tội. Vụ việc cho thấy mức độ nguy hiểm của hành vi chống đối lực lượng làm nhiệm vụ và là lời cảnh báo về việc sử dụng phương tiện giao thông sai phạm rồi cố tình bỏ trốn, gây hậu quả nghiêm trọng.
Nguồn: Báo Tuổi Trẻ
4. Kết luận
Hành vi bỏ chạy khi có hiệu lệnh dừng xe là vi phạm pháp luật, có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự tùy theo mức độ. Pháp luật không chỉ xử lý hành vi không chấp hành hiệu lệnh mà còn xử lý nghiêm các hành vi cản trở, tấn công người thi hành công vụ. Việc tuân thủ yêu cầu của lực lượng chức năng không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn bảo đảm an toàn cho chính bản thân người vi phạm.
