Kinh doanh online đang ngày càng phổ biến, nhất là với sự bùng nổ của mạng xã hội và các nền tảng thương mại điện tử. Tuy nhiên, không ít người vẫn thắc mắc: “Bán hàng online có cần đóng thuế không?”, hay “Cứ bán nhỏ lẻ thì có bị coi là trốn thuế không?”. Đây là những câu hỏi rất thực tế, đặc biệt với những ai đang bán hàng qua Facebook, Shopee, TikTok, Zalo...
1. Bán hàng trên mạng có phải kê khai và đóng thuế không?
Với sự phát triển của công nghệ số, việc bán hàng online không còn giới hạn ở các doanh nghiệp lớn mà còn phổ biến ở các cá nhân, hộ kinh doanh nhỏ lẻ. Tuy nhiên, dù bán hàng qua mạng hay bán tại cửa hàng, người bán vẫn có nghĩa vụ thuế theo quy định tại điều 4 Thông tư 40/2021/TT-BTC:
Điều 4. Nguyên tắc tính thuế
Nguyên tắc tính thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được thực hiện theo các quy định của pháp luật hiện hành về thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập cá nhân và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan.
Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ hoạt động sản xuất, kinh doanh trong năm dương lịch từ 100 triệu đồng trở xuống thì thuộc trường hợp không phải nộp thuế GTGT và thuế TNCN.
Trường hợp nhóm cá nhân, hộ gia đình cùng kinh doanh thì ngưỡng 100 triệu đồng được tính theo doanh thu của người đại diện.
Theo đó, cá nhân bán hàng online chỉ không phải nộp thuế khi tổng doanh thu một năm từ 100 triệu đồng trở xuống. Nếu doanh thu vượt ngưỡng này, người bán phải nộp thuế thu nhập cá nhân (TNCN) và thuế giá trị gia tăng (GTGT) theo tỷ lệ phần trăm nhất định trên doanh thu, tùy vào ngành nghề kinh doanh.
Lưu ý rằng doanh thu không chỉ là phần lời, mà là tổng số tiền người bán thu được từ việc bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ – bao gồm cả tiền hàng, tiền công, tiền phí phụ thu, hoa hồng… Đây là điểm mà nhiều người thường hiểu sai và cho rằng "bán lời có vài trăm ngàn thì không sao".
Ngoài ra, việc bán hàng qua mạng – dù chỉ dùng tài khoản cá nhân, không lập công ty – vẫn có thể bị cơ quan thuế theo dõi. Hiện nay, dữ liệu từ sàn thương mại điện tử, ngân hàng, đơn vị vận chuyển và nền tảng quảng cáo đều có thể được chia sẻ với cơ quan quản lý thuế để rà soát các cá nhân có thu nhập từ kinh doanh online.
Bên cạnh việc nộp thuế, cá nhân bán hàng online còn phải tuân thủ các nghĩa vụ khác như:
-
Cung cấp thông tin đầy đủ về sản phẩm, giá, phương thức thanh toán.
-
Đảm bảo trung thực khi giới thiệu sản phẩm.
-
Tuân thủ quy định về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Nếu cố ý không kê khai thuế hoặc kê khai không đúng nhằm giảm số thuế phải nộp, cá nhân bán hàng có thể bị xử phạt vi phạm hành chính, thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự nếu hành vi trốn thuế có tính chất nghiêm trọng.
Tình huống giả định
Anh Nguyễn Văn Trường (33 tuổi, sống ở Cần Thơ) mở shop bán đồ chơi trẻ em trên TikTok từ giữa năm 2023. Ban đầu, anh chỉ bán vài đơn mỗi tuần, chủ yếu cho người quen. Tuy nhiên, sau khi đầu tư nội dung bắt trend, chạy quảng cáo và livestream thường xuyên, doanh thu của anh tăng vọt. Tính riêng tháng 11 và 12 năm 2024, mỗi tháng anh thu về gần 40 triệu đồng.
Dù đã có thu nhập khá ổn định, anh Trường vẫn không đăng ký hộ kinh doanh, không kê khai thuế, cũng không lưu giữ hóa đơn đầu vào – vì nghĩ rằng “bán trên mạng không ai kiểm tra được”. Anh chỉ dùng tài khoản cá nhân để nhận tiền chuyển khoản, đôi khi còn nhờ bạn bè đứng tên tài khoản khác để chia nhỏ doanh thu.
Tuy nhiên, đến đầu năm 2025, cơ quan thuế bắt đầu chiến dịch tổng kiểm tra hoạt động kinh doanh online. Nhờ dữ liệu từ ngân hàng và sàn TMĐT, họ phát hiện tài khoản của anh Trường có dòng tiền chuyển vào lớn, đều đặn, đúng đặc điểm của hoạt động bán hàng. Anh bị mời lên làm việc và phải kê khai lại toàn bộ doanh thu của năm 2024.
Do không có dấu hiệu cố tình gian lận (lần đầu vi phạm, hợp tác tốt), anh Trường chỉ bị yêu cầu nộp bổ sung tiền thuế TNCN và GTGT, cùng khoản tiền chậm nộp theo lãi suất quy định. Tuy không bị phạt nặng, nhưng vụ việc khiến anh mất gần 30 triệu đồng trong một lần xử lý, và bị đưa vào diện theo dõi sát sao trong 2 năm tiếp theo.
(Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm minh họa nội dung pháp luật.)
2. Trốn thuế khi bán hàng online bị phạt như thế nào?
Trong thời đại thương mại điện tử phát triển mạnh như hiện nay, việc bán hàng online trở nên phổ biến đến mức gần như ai cũng từng giao dịch, mua – bán qua mạng xã hội hay sàn thương mại điện tử. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa ý thức đầy đủ rằng thu nhập từ hoạt động kinh doanh online cũng là đối tượng chịu thuế, giống như mọi hình thức kinh doanh khác.
Trường hợp người bán cố tình không khai báo thu nhập, hoặc khai sai doanh thu để giảm thuế, hoặc không đăng ký thuế dù có đủ điều kiện – thì hành vi đó có thể bị xử lý về tội trốn thuế, theo quy định tại Điều 17 Nghị định 125/2020/NĐ-CP.
Điều 17. Xử phạt đối với hành vi trốn thuế
1. Phạt tiền 1 lần số thuế trốn đối với người nộp thuế có từ một tình tiết giảm nhẹ trở lên khi thực hiện một trong các hành vi vi phạm sau đây:
a) Không nộp hồ sơ đăng ký thuế; không nộp hồ sơ khai thuế hoặc nộp hồ sơ khai thuế sau 90 ngày, kể từ ngày hết thời hạn nộp hồ sơ khai thuế hoặc kể từ ngày hết thời hạn gia hạn nộp hồ sơ khai thuế, trừ trường hợp quy định tại điểm b, c khoản 4 và khoản 5 Điều 13 Nghị định này;
b) Không ghi chép trong sổ kế toán các khoản thu liên quan đến việc xác định số tiền thuế phải nộp, không khai, khai sai dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn, được miễn, giảm thuế, trừ hành vi quy định tại Điều 16 Nghị định này;
c) Không lập hóa đơn khi bán hàng hóa, dịch vụ, trừ trường hợp người nộp thuế đã khai thuế đối với giá trị hàng hóa, dịch vụ đã bán, đã cung ứng vào kỳ tính thuế tương ứng; lập hóa đơn bán hàng hóa, dịch vụ sai về số lượng, giá trị hàng hóa, dịch vụ để khai thuế thấp hơn thực tế và bị phát hiện sau thời hạn nộp hồ sơ khai thuế;
d) Sử dụng hóa đơn không hợp pháp; sử dụng không hợp pháp hóa đơn để khai thuế làm giảm số thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn, số tiền thuế được miễn, giảm;
đ) Sử dụng chứng từ không hợp pháp; sử dụng không hợp pháp chứng từ; sử dụng chứng từ, tài liệu không phản ánh đúng bản chất giao dịch hoặc giá trị giao dịch thực tế để xác định sai số tiền thuế phải nộp, số tiền thuế được miễn, giảm, số tiền thuế được hoàn; lập thủ tục, hồ sơ hủy vật tư, hàng hóa không đúng thực tế làm giảm số thuế phải nộp hoặc làm tăng số thuế được hoàn, được miễn, giảm;
e) Sử dụng hàng hóa thuộc đối tượng không chịu thuế, miễn thuế, xét miễn thuế không đúng mục đích quy định mà không khai báo việc chuyển đổi mục đích sử dụng, khai thuế với cơ quan thuế;
g) Người nộp thuế có hoạt động kinh doanh trong thời gian xin ngừng, tạm ngừng hoạt động kinh doanh nhưng không thông báo với cơ quan thuế, trừ trường hợp quy định tại điểm b khoản 4 Điều 10 Nghị định này.
2. Phạt tiền 1,5 lần số tiền thuế trốn đối với người nộp thuế thực hiện một trong các hành vi quy định tại khoản 1 Điều này mà không có tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ.
3. Phạt tiền 2 lần số thuế trốn đối với người nộp thuế thực hiện một trong các hành vi quy định tại khoản 1 Điều này mà có một tình tiết tăng nặng.
4. Phạt tiền 2,5 lần số tiền thuế trốn đối với người nộp thuế thực hiện một trong các hành vi quy định tại khoản 1 Điều này có hai tình tiết tăng nặng.
5. Phạt tiền 3 lần số tiền thuế trốn đối với người nộp thuế thực hiện một trong các hành vi quy định tại khoản 1 Điều này có từ ba tình tiết tăng nặng trở lên
...
Việc bán hàng online hiện nay không còn là hoạt động mang tính tự phát như trước. Nhiều cá nhân đang thu lợi nhuận lớn từ việc kinh doanh qua mạng xã hội, livestream, sàn thương mại điện tử… nhưng lại không khai báo thu nhập, không thực hiện nghĩa vụ thuế theo quy định. Điều này dẫn đến sự mất công bằng trong môi trường kinh doanh, ảnh hưởng đến ngân sách nhà nước và quyền lợi người tiêu dùng.
Pháp luật hiện hành không phân biệt hình thức kinh doanh online hay offline – miễn có phát sinh thu nhập từ hoạt động sản xuất, kinh doanh thì cá nhân vẫn phải kê khai, nộp thuế đầy đủ nếu đạt ngưỡng doanh thu chịu thuế. Và khi đã có nghĩa vụ mà cố tình trốn tránh, hành vi đó sẽ bị xem là trốn thuế và bị xử phạt theo các mức rất nghiêm khắc.
Điều đặc biệt trong lĩnh vực bán hàng online là hành vi trốn thuế diễn ra khá tinh vi – người bán thường không xuất hóa đơn, giao dịch qua tài khoản cá nhân, hoặc sử dụng nhiều kênh chuyển khoản để chia nhỏ dòng tiền, khiến cơ quan thuế khó phát hiện. Ngoài ra, nhiều người còn cố tình không đăng ký mã số thuế cá nhân, không kê khai hoạt động kinh doanh, dù thực tế đã bán hàng liên tục và có doanh thu lớn.
Một số trường hợp khác còn lợi dụng hình thức tạm ngừng kinh doanh để tiếp tục hoạt động ngầm, hoặc ghi sai giá trị đơn hàng trên hóa đơn để lách thuế. Tất cả những hành vi này đều bị pháp luật coi là hành vi trốn thuế có chủ đích, và sẽ bị xử phạt gấp nhiều lần so với số tiền trốn.
Đặc biệt, mức phạt không chỉ dừng lại ở tiền: cơ quan thuế còn có thể truy thu toàn bộ số thuế bị trốn, tính thêm tiền chậm nộp theo thời gian, và nếu có dấu hiệu hình sự – như làm giả chứng từ, gian dối có hệ thống – thì người vi phạm có thể bị khởi tố và truy cứu trách nhiệm hình sự.
Vì vậy, bán hàng online không còn là vùng “xám” về thuế như nhiều người lầm tưởng. Một khi đã có thu nhập ổn định từ hoạt động kinh doanh, dù là buôn quần áo trên Facebook, làm đồ ăn trên TikTok, hay bán hàng qua các sàn thương mại điện tử, thì cá nhân vẫn phải tuân thủ đúng quy định về thuế, tránh rơi vào rắc rối pháp lý không đáng có.
Tình huống giả định
Chị Hoàng Mai, 30 tuổi, bán đồ ăn vặt handmade trên Instagram và TikTok. Dù doanh thu mỗi năm vượt 400 triệu đồng nhưng chị không đăng ký hộ kinh doanh, cũng không khai báo thuế. Mọi giao dịch được thực hiện qua tài khoản cá nhân và thông qua đơn vị giao hàng. Để tránh bị “soi”, chị còn chia các khoản thu qua 3 tài khoản ngân hàng khác nhau đứng tên người thân.
Trong một đợt kiểm tra diện rộng năm 2025, cơ quan thuế phối hợp với ngân hàng và các sàn TMĐT rà soát hàng loạt tài khoản có doanh thu lớn nhưng không đăng ký thuế. Trường hợp của chị Mai bị phát hiện. Sau quá trình đối chiếu dữ liệu giao dịch, cơ quan thuế xác định chị đã trốn gần 80 triệu đồng tiền thuế trong 2 năm.
Do chị Mai không hợp tác khi làm việc với cơ quan thuế, lại từng bị nhắc nhở trong quá khứ, nên bị áp dụng mức phạt gấp 2 lần số tiền trốn thuế. Tổng số tiền chị phải nộp lên tới gần 240 triệu đồng, bao gồm tiền thuế, tiền phạt và tiền chậm nộp.
Qua tình huống này, có thể thấy rằng việc bán hàng online không đồng nghĩa với "bán hàng chơi". Nếu đạt đến ngưỡng doanh thu phải chịu thuế thì người bán phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ về đăng ký, kê khai và nộp thuế – giống như bất kỳ hộ kinh doanh hay doanh nghiệp nào. Việc trốn thuế không chỉ khiến người kinh doanh mất tiền, mà còn ảnh hưởng đến uy tín, thậm chí phải đối mặt với trách nhiệm hình sự nếu có dấu hiệu vi phạm nghiêm trọng.
(Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm minh họa nội dung pháp luật.)
Kết luận
Bán hàng online không còn là hoạt động mang tính tự phát mà đã trở thành một ngành nghề kinh doanh phổ biến. Khi cá nhân có doanh thu từ hoạt động kinh doanh online từ 100 triệu đồng trở lên trong một năm thì có nghĩa vụ kê khai và nộp thuế theo quy định của pháp luật. Nếu cố tình không thực hiện, hành vi này có thể bị xử phạt hành chính nặng, thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu có tình tiết tăng nặng.
