Xe máy chuyên dùng là loại xe có cấu tạo đặc biệt, không giống các phương tiện giao thông thông thường, được thiết kế để phục vụ những công việc chuyên môn đặc thù. Đây là phương tiện thường được sử dụng trong các lĩnh vực như xây dựng, nông nghiệp, quốc phòng... Khi lưu thông trên đường bộ, loại xe này phải đáp ứng những điều kiện riêng.
1. Xe máy chuyên dùng là gì?
Khoản 3 Điều 34 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 quy định như sau:
Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024
Điều 34. Phân loại phương tiện giao thông đường bộ
...
3. Xe máy chuyên dùng bao gồm:
a) Xe máy thi công;
b) Xe máy nông nghiệp, lâm nghiệp;
c) Máy kéo;
d) Rơ moóc, sơ mi rơ moóc được kéo bởi máy kéo;
đ) Xe máy thực hiện chức năng, công dụng đặc biệt;
e) Các loại xe đặc chủng sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh có tham gia giao thông đường bộ.
...
Khoản 3 Điều 34 quy định, xe máy chuyên dùng là loại phương tiện có công năng đặc biệt, không phải xe cơ giới thông thường nhưng vẫn tham gia giao thông khi đủ điều kiện. Nhóm này gồm:
- Xe thi công (xe lu, xe ủi, xe xúc...);
- Xe phục vụ nông – lâm nghiệp (máy cày, máy gặt...);
- Máy kéo;
- Rơ moóc, sơ mi rơ moóc kéo bởi máy kéo;
- Xe có công dụng đặc biệt (xe cẩu, xe quét đường...);
- Xe đặc chủng phục vụ quốc phòng, an ninh.
Các phương tiện này được sử dụng trong thi công, sản xuất, an ninh - quốc phòng và phải tuân thủ quy định khi tham gia giao thông.
Tình huống giả định
Anh Phạm Văn Duy, chủ một trang trại trồng cây ăn quả tại huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai, vừa đặt mua một chiếc máy kéo đa năng để phục vụ việc vận chuyển phân bón và thu hoạch nông sản. Khi làm thủ tục đăng ký lưu hành phương tiện tại cơ quan chức năng, anh Duy được yêu cầu cung cấp hồ sơ kiểm định an toàn kỹ thuật và giấy tờ chứng minh đây là xe máy chuyên dùng. Anh khá lúng túng vì cho rằng đây chỉ là máy phục vụ nông nghiệp nội bộ, không phải phương tiện giao thông.
Tại Phòng Cảnh sát giao thông, cán bộ giải thích rằng: theo khoản 3 Điều 34 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024, máy kéo là một trong những loại xe máy chuyên dùng, cùng với xe thi công, xe nông – lâm nghiệp, rơ moóc, xe có công dụng đặc biệt và xe đặc chủng phục vụ quốc phòng – an ninh. Dù sử dụng trong sản xuất nông nghiệp, nhưng khi lưu thông trên đường bộ, máy kéo vẫn phải tuân thủ các quy định pháp luật như đăng ký xe, kiểm định an toàn kỹ thuật, và người điều khiển phải có chứng chỉ phù hợp.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Điều kiện tham gia giao thông của xe máy chuyên dùng
Khoản 1 Điều 35 Luật Trật tự, an toàn giao thông 2024 quy định như sau:
Luật Trật tự, an toàn giao thông 2024
Điều 35. Điều kiện phương tiện tham gia giao thông đường bộ
1. Xe cơ giới, xe máy chuyên dùng tham gia giao thông đường bộ phải đáp ứng các điều kiện sau đây:a) Được cấp chứng nhận đăng ký xe và gắn biển số xe theo quy định của pháp luật;
b) Bảo đảm chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường theo quy định của pháp luật.
...
Theo khoản 1 Điều 35 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024, xe máy chuyên dùng muốn tham gia giao thông đường bộ phải đáp ứng đủ hai điều kiện bắt buộc như sau:
Thứ nhất, xe phải được cấp chứng nhận đăng ký và gắn biển số theo đúng quy định pháp luật. Điều này có nghĩa là xe máy chuyên dùng khi lưu thông trên đường (dù không phải là xe cơ giới thông thường) vẫn phải được cơ quan có thẩm quyền cấp đăng ký và biển số riêng dành cho loại phương tiện này.
Thứ hai, xe phải đảm bảo chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường, tức là phải được kiểm định định kỳ, đảm bảo hệ thống phanh, lái, tín hiệu, khí thải... đều đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật và môi trường hiện hành.
Tình huống giả định
Anh Võ Minh Lâm, chủ một doanh nghiệp khai thác vật liệu xây dựng tại tỉnh Phú Yên, mua một chiếc xe san ủi để sử dụng trong công trình của mình. Sau khi vận chuyển xe từ kho về bãi thi công, anh Lâm cho tài xế điều khiển phương tiện lưu thông trên tuyến đường liên xã nhằm đến vị trí công trình gần đó. Tuy nhiên, khi bị lực lượng Cảnh sát giao thông kiểm tra, phương tiện chưa có đăng ký xe và chưa được kiểm định an toàn kỹ thuật theo quy định.
Tại hiện trường, anh Lâm cho rằng xe chỉ di chuyển trong phạm vi gần, không chở hàng hay chở người nên không cần đăng ký hay kiểm định. Tuy nhiên, lực lượng chức năng giải thích: theo khoản 1 Điều 35 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024, xe máy chuyên dùng khi tham gia giao thông bắt buộc phải có đăng ký, biển số hợp pháp và đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật, môi trường. Việc sử dụng xe chưa đủ điều kiện để lưu thông trên đường bộ là vi phạm và có thể bị xử phạt hành chính.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
Kết luận
Xe máy chuyên dùng là loại phương tiện đặc thù, được sử dụng trong nhiều lĩnh vực chuyên môn như thi công, nông nghiệp, lâm nghiệp, quốc phòng và an ninh. Khi tham gia giao thông đường bộ, loại xe này bắt buộc phải được đăng ký, gắn biển số và đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật, môi trường theo quy định.
