Người đồng giới có thể đăng ký kết hôn với nhau tại Việt Nam không?

Kết hôn là sự kiện quan trọng đánh dấu bước ngoặt trong cuộc đời của mỗi người. Nhiều bạn trẻ thắc mắc liệu người đồng giới có được đăng ký kết hôn tại Việt Nam hay không, và trường hợp đã chuyển đổi giới tính thì có được pháp luật cho phép kết hôn không. 

1. Người đồng giới có thể đăng ký kết hôn với nhau tại Việt Nam không?

Căn cứ Điều 8 và Điều 9 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014:

Luật Hôn nhân và Gia đình 2014

Điều 8. Điều kiện kết hôn

1. Nam, nữ kết hôn với nhau phải tuân theo các điều kiện sau đây:
   a) Nam từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên;
   b) Việc kết hôn do nam và nữ tự nguyện quyết định;
   c) Không bị mất năng lực hành vi dân sự;
   d) Việc kết hôn không thuộc một trong các trường hợp cấm kết hôn theo quy định tại các điểm a, b, c và d khoản 2 Điều 5 của Luật này.

2. Nhà nước không thừa nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính.

Điều 9. Đăng ký kết hôn

1. Việc kết hôn phải được đăng ký và do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện theo quy định của Luật này và pháp luật về hộ tịch. Việc kết hôn không được đăng ký theo quy định tại khoản này thì không có giá trị pháp lý.

2. Vợ chồng đã ly hôn muốn xác lập lại quan hệ vợ chồng thì phải đăng ký kết hôn.

Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 đã có sự thay đổi so với trước đây khi bỏ quy định “cấm kết hôn đồng giới”, thay vào đó là “không thừa nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính”. Điều này mở ra quyền tự do tổ chức hôn lễ, chung sống đối với cộng đồng LGBT, nhưng vẫn không tạo ra giá trị pháp lý. Nghĩa là, họ sẽ không có quyền và nghĩa vụ phát sinh như vợ chồng về tài sản chung, con chung, nghĩa vụ cấp dưỡng, hay quyền thừa kế giữa vợ chồng. Nếu muốn bảo vệ quyền lợi, các cặp đôi đồng giới chỉ có thể ký kết hợp đồng dân sự. 

Tình huống giả định 

• Anh Lê Minh Tuấn và anh Phạm Văn Nam tổ chức lễ cưới
  Ngày 10/8/2025, anh Lê Minh Tuấn (28 tuổi) và anh Phạm Văn Nam (27 tuổi), cùng cư trú tại phường Nhiêu Lộc, TP. Hồ Chí Minh, tổ chức lễ cưới trước sự chứng kiến của gia đình, bạn bè và đồng nghiệp.

• Cặp đôi nộp hồ sơ đăng ký kết hôn tại UBND phường
  Ngày 15/8/2025, hai anh đến UBND phường Nhiêu Lộc nộp tờ khai đăng ký kết hôn. Công chức hộ tịch tiếp nhận, kiểm tra hồ sơ và đối chiếu quy định pháp luật.

• UBND phường từ chối và lập biên bản giải thích
  Sau khi xác định đây là quan hệ đồng giới, UBND phường Nhiêu Lộc căn cứ khoản 2 Điều 8 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 để từ chối đăng ký. Cán bộ hộ tịch lập biên bản, giải thích rõ Nhà nước không thừa nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính, đồng thời khuyến nghị hai anh có thể ký các thỏa thuận dân sự khác để bảo đảm quyền lợi.

Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.

2. Sau khi thay đổi giới tính có thể đăng ký kết hôn hay không?

Căn cứ Điều 37 Bộ luật Dân sự 2015:

Bộ luật Dân sự 2015

Điều 37. Chuyển đổi giới tính
Việc chuyển đổi giới tính được thực hiện theo quy định của luật. Cá nhân đã chuyển đổi giới tính có quyền, nghĩa vụ đăng ký thay đổi hộ tịch theo quy định của pháp luật về hộ tịch; có quyền nhân thân phù hợp với giới tính đã được chuyển đổi theo quy định của Bộ luật này và luật khác có liên quan.

Pháp luật Việt Nam khẳng định người chuyển giới có quyền nhân thân theo giới tính mới, nhưng việc kết hôn chỉ được công nhận khi họ hoàn tất thủ tục thay đổi hộ tịch theo Điều 37 Bộ luật Dân sự 2015. Điều này đồng nghĩa với việc nếu chưa được pháp luật ghi nhận giới tính mới trên giấy tờ, cá nhân chuyển giới sẽ chưa thể đăng ký kết hôn, dù đã phẫu thuật.

Tình huống giả định 

• Chị Nguyễn Thị Mai và anh Trần Văn Dũng quyết định kết hôn
  Ngày 05/7/2025, chị Nguyễn Thị Mai (24 tuổi, sinh học là nam nhưng đã chuyển giới thành nữ) và anh Trần Văn Dũng (26 tuổi), cùng cư trú tại phường Thới An, TP. Hồ Chí Minh quyết định đăng ký kết hôn.

• Nộp hồ sơ đăng ký tại UBND phường Thới An
  Ngày 08/7/2025, hai người nộp hồ sơ đăng ký kết hôn tại UBND phường Thới An. Công chức hộ tịch tiến hành kiểm tra và phát hiện giấy khai sinh cùng căn cước công dân của chị Mai vẫn ghi giới tính nam.

• Cơ quan hộ tịch từ chối và giải thích điều kiện pháp luật
  UBND phường Thới An căn cứ Điều 37 Bộ luật Dân sự 2015 để giải thích rằng, cá nhân sau khi chuyển đổi giới tính phải hoàn tất thủ tục hộ tịch xác định lại giới tính thì mới được đăng ký kết hôn. Do chị Mai chưa được pháp luật công nhận giới tính mới trên giấy tờ, hồ sơ bị từ chối tiếp nhận.

Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.

3. Kết luận

Hôn nhân là nền tảng của gia đình và xã hội, chỉ được pháp luật công nhận khi tuân thủ đầy đủ điều kiện luật định. Tại Việt Nam, hôn nhân đồng giới hiện chưa được thừa nhận, các cặp đôi có thể chung sống nhưng không có giá trị pháp lý. Với trường hợp chuyển đổi giới tính, cá nhân chỉ có thể đăng ký kết hôn sau khi hoàn tất thủ tục hộ tịch công nhận giới tính mới.