Người dự tuyển công chức phải đáp ứng điều kiện về quốc tịch, phẩm chất, sức khỏe, năng lực hành vi; tuyển dụng qua thi tuyển, xét tuyển hoặc tiếp nhận đặc biệt.
Công chức là lực lượng nòng cốt trong bộ máy nhà nước, giữ vai trò quan trọng trong việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước, nên việc tuyển dụng phải được kiểm soát chặt chẽ. Pháp luật quy định cụ thể các điều kiện để một cá nhân được đăng ký dự tuyển công chức, bảo đảm tiêu chuẩn về phẩm chất và năng lực. Đồng thời, phương thức và thẩm quyền tuyển dụng cũng được quy định nhằm bảo đảm tính minh bạch, khách quan và đúng pháp luật trong quá trình tuyển chọn.
1. Người đăng ký dự tuyển công chức cần đáp ứng những điều kiện gì?
Điều 19 Luật Cán bộ công chức 2025 quy định như sau:
Điều 19. Điều kiện đăng ký dự tuyển công chức
1. Người có đủ các điều kiện sau đây được đăng ký dự tuyển công chức:
a) Có 01 quốc tịch là quốc tịch Việt Nam theo quy định của Luật Quốc tịch;
b) Đang cư trú tại Việt Nam;
c) Đủ 18 tuổi trở lên;
d) Có phẩm chất chính trị, đạo đức tốt; có lý lịch rõ ràng;
đ) Đủ sức khỏe để thực hiện nhiệm vụ;
e) Đáp ứng các điều kiện theo yêu cầu của vị trí việc làm dự tuyển.
2. Người đăng ký dự tuyển vào vị trí việc làm lãnh đạo, quản lý, ngoài đáp ứng điều kiện quy định tại khoản 1 Điều này, còn phải đáp ứng tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm theo quy định, trừ trường hợp thực hiện theo quyết định của cấp có thẩm quyền.
3. Những người sau đây không được đăng ký dự tuyển công chức:
a) Mất hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự; người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi;
b) Đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự; đang chấp hành hoặc đã chấp hành xong bản án, quyết định về hình sự của Tòa án mà chưa được xóa án tích; đang chấp hành biện pháp xử lý hành chính tại cơ sở cai nghiện bắt buộc, cơ sở giáo dục bắt buộc.
Việc đặt ra điều kiện đăng ký dự tuyển công chức phản ánh yêu cầu nghiêm ngặt đối với đội ngũ thực thi công vụ của Nhà nước. Các tiêu chí cơ bản như quốc tịch, tuổi đời, sức khỏe, phẩm chất chính trị và đạo đức nhằm bảo đảm rằng người trúng tuyển có đủ năng lực, tư cách và sự ổn định để gánh vác công việc công. Quy định loại trừ những người mất năng lực hành vi dân sự, đang chấp hành án hoặc chưa được xóa án tích thể hiện nguyên tắc giữ gìn sự trong sạch, minh bạch của bộ máy nhà nước, tránh rủi ro từ những cá nhân có quá khứ vi phạm pháp luật. Đồng thời, điều kiện gắn với từng vị trí việc làm còn giúp bảo đảm sự phù hợp về chuyên môn và kỹ năng, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động của nền hành chính công.
Tình huống giả định
Ứng viên dự tuyển công chức tại Hà Nội
- Hoàn cảnh phát sinh
Tháng 8/2025, anh Trần Văn Mạnh (25 tuổi, cư trú tại Hà Nội) nộp hồ sơ dự tuyển vào vị trí chuyên viên hành chính tại một sở thuộc UBND thành phố Hà Nội.
- Xem xét điều kiện
Anh Mạnh có quốc tịch Việt Nam, lý lịch rõ ràng, tốt nghiệp đại học ngành luật, đủ sức khỏe để công tác. Tuy nhiên, hồ sơ thẩm tra cho thấy anh từng bị xử phạt hình sự về tội “gây rối trật tự công cộng” và chưa được xóa án tích.
- Kết quả giải quyết
Căn cứ khoản 3 Điều 19 Luật Cán bộ, công chức 2025, anh Mạnh không đủ điều kiện đăng ký dự tuyển công chức vì chưa được xóa án tích. UBND thành phố thông báo từ chối tiếp nhận hồ sơ.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Phương thức và thẩm quyền tuyển dụng công chức được pháp luật quy định như thế nào?
Điều 20 Luật Cán bộ công chức 2025 quy định như sau:
Điều 20. Phương thức, thẩm quyền tuyển dụng công chức
1. Việc tuyển dụng công chức vào vị trí việc làm được thực hiện thông qua các phương thức sau đây:
a) Thi tuyển;
b) Xét tuyển đối với một số nhóm đối tượng theo quy định của Chính phủ.
2. Ngoài việc tuyển dụng công chức thông qua thi tuyển hoặc xét tuyển, cơ quan quản lý công chức quyết định tiếp nhận vào làm công chức đối với các đối tượng sau đây:
a) Chuyên gia, nhà khoa học, luật gia, luật sư giỏi, doanh nhân tiêu biểu, xuất sắc được thu hút vào làm việc trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội;
b) Người có kinh nghiệm, đáp ứng ngay yêu cầu của vị trí việc làm, đang là viên chức, người hưởng lương trong Quân đội nhân dân, Công an nhân dân, tổ chức cơ yếu mà không phải là công chức và các trường hợp khác đang làm việc tại các cơ quan, tổ chức, đơn vị trong hệ thống chính trị.
3. Cơ quan quản lý công chức thực hiện tuyển dụng hoặc phân cấp, ủy quyền thẩm quyền tuyển dụng cho cơ quan sử dụng công chức thực hiện.
4. Người được tuyển dụng được bố trí vào vị trí việc làm và xếp ngạch công chức tương ứng.
5. Chính phủ quy định chi tiết Điều này.
Pháp luật quy định nhiều phương thức tuyển dụng nhằm bảo đảm tính linh hoạt và hiệu quả trong việc xây dựng đội ngũ công chức. Thi tuyển là hình thức phổ biến, bảo đảm sự công khai, cạnh tranh lành mạnh giữa các ứng viên. Xét tuyển áp dụng cho một số nhóm đối tượng đặc thù, giúp tận dụng nhân lực có năng lực chuyên môn phù hợp. Ngoài ra, cơ chế tiếp nhận trực tiếp các chuyên gia, nhà khoa học, luật gia, doanh nhân tiêu biểu cho thấy chính sách mở, thu hút nhân tài về làm việc trong khu vực công. Quy định về thẩm quyền và việc phân cấp, ủy quyền cũng tạo điều kiện để cơ quan sử dụng công chức chủ động hơn, đồng thời bảo đảm trách nhiệm quản lý thống nhất của cơ quan cấp trên.
Tình huống giả định
Xét tuyển công chức tại tỉnh Quảng Ninh
- Hoàn cảnh phát sinh
Tháng 11/2025, UBND tỉnh Quảng Ninh có nhu cầu tuyển dụng một số vị trí chuyên viên công nghệ thông tin tại Sở Thông tin và Truyền thông.
- Quy trình thực hiện
Ngoài hình thức thi tuyển công chức như thường lệ, tỉnh áp dụng xét tuyển cho 2 ứng viên là kỹ sư công nghệ có bằng thạc sĩ ở nước ngoài, đáp ứng ngay yêu cầu chuyên môn.
- Kết quả giải quyết
Hội đồng tuyển dụng quyết định tiếp nhận cả 2 ứng viên theo diện xét tuyển đặc biệt, đồng thời 20 chỉ tiêu khác được tuyển qua thi tuyển công khai.
- Ý nghĩa pháp lý
Trường hợp này cho thấy pháp luật cho phép áp dụng linh hoạt nhiều phương thức tuyển dụng, vừa bảo đảm công khai minh bạch, vừa thu hút nhân tài có trình độ cao vào làm việc trong bộ máy nhà nước.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Tuyển dụng công chức là quy trình quan trọng nhằm bảo đảm chất lượng và sự trong sạch của đội ngũ phục vụ trong bộ máy nhà nước. Pháp luật đã quy định cụ thể các điều kiện dự tuyển, nhấn mạnh đến quốc tịch, phẩm chất đạo đức, năng lực hành vi và sự phù hợp với vị trí việc làm, đồng thời loại trừ những người không đủ tiêu chuẩn. Ngoài ra, phương thức và thẩm quyền tuyển dụng cũng được thiết kế linh hoạt thông qua hình thức thi tuyển, xét tuyển và tiếp nhận đặc biệt, bảo đảm vừa công khai, minh bạch vừa thu hút nhân lực chất lượng cao.
