Bắt cóc trẻ em là hành vi đặc biệt nghiêm trọng, không chỉ xâm phạm đến quyền được bảo vệ của trẻ mà còn gây ảnh hưởng lớn đến trật tự an toàn xã hội. Dù có mục đích tống tiền hay không, người thực hiện hành vi này đều có thể bị xử lý hình sự theo mức độ tương ứng. Trường hợp bắt cóc mà không có động cơ chiếm đoạt tài sản vẫn có thể bị truy cứu theo tội danh chiếm đoạt người dưới 16 tuổi.
1. Bắt cóc trẻ em nhưng không tống tiền bị xử lý ra sao?
Điều 153 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bởi khoản 29 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017) quy định như sau:
Điều 153. Tội chiếm đoạt người dưới 16 tuổi
Người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc thủ đoạn khác chiếm giữ hoặc giao cho người khác chiếm giữ người dưới 16 tuổi, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm.
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm:
a) Có tổ chức;
b) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn, nghề nghiệp;
c) Đối với người mà mình có trách nhiệm chăm sóc, nuôi dưỡng;
d) Đối với từ 02 người đến 05 người;
đ) Phạm tội 02 lần trở lên;
e) Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%.Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 15 năm:
a) Có tính chất chuyên nghiệp;
b) Đối với 06 người trở lên;
c) Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
d) Làm nạn nhân chết;
đ) Tái phạm nguy hiểm.Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
Theo quy định trên, hành vi bắt cóc trẻ em không cần thiết phải đi kèm động cơ chiếm đoạt tài sản mới cấu thành tội phạm. Chỉ cần có hành vi dùng vũ lực, đe dọa hoặc thủ đoạn khác nhằm chiếm giữ trẻ dưới 16 tuổi, người vi phạm đã có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội chiếm đoạt người dưới 16 tuổi. T
ùy vào tính chất, mức độ, hậu quả xảy ra và các tình tiết tăng nặng, hình phạt có thể lên đến 15 năm tù. Ngoài ra, còn có thể bị phạt tiền, cấm hành nghề hoặc bị áp dụng hình phạt bổ sung theo quy định.
Tình huống giả định
Nguyễn Văn Cường (35 tuổi, ngụ tại tỉnh Hưng Yên) do mâu thuẫn với gia đình người yêu cũ đã nảy sinh ý định trả thù. Ngày 04/5/2025, Cường lén lút tiếp cận trường tiểu học nơi cháu Nguyễn Hoàng Minh (7 tuổi, con của người yêu cũ) đang theo học. Nhân lúc tan trường, Cường giả làm người quen đến đón cháu Minh rồi đưa về phòng trọ tại xã bên mà không thông báo cho gia đình cháu bé hay bất kỳ cơ quan nào.
Dù không có hành vi yêu cầu tiền chuộc hay đòi tài sản, nhưng hành vi của Cường đã cấu thành tội chiếm đoạt người dưới 16 tuổi. Sau khi được phát hiện và giải cứu cháu bé, Công an huyện Yên Mỹ đã khởi tố bị can đối với Cường theo Điều 153 Bộ luật Hình sự. Với hành vi nguy hiểm và có tính chất trả thù, Cường có thể đối mặt với mức án từ 5 năm đến 10 năm tù.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Bắt cóc trẻ em tống tiền trên 10 tỷ bị xử lý ra sao?
Điều 169 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bởi khoản 33 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017) quy định như sau:
Điều 169. Tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản
1. Người nào bắt cóc người khác làm con tin nhằm chiếm đoạt tài sản, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 12 năm:
a) Có tổ chức;
b) Có tính chất chuyên nghiệp;
c) Dùng vũ khí, phương tiện hoặc thủ đoạn nguy hiểm khác;
d) Đối với người dưới 16 tuổi;
đ) Đối với 02 người trở lên;
e) Chiếm đoạt tài sản trị giá từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng;
g) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người bị bắt làm con tin mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 11% đến 30%;
h) Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân từ 11% đến 45%;
i) Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội;
k) Tái phạm nguy hiểm.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 18 năm:
a) Chiếm đoạt tài sản trị giá từ 200.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người bị bắt làm con tin mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;
c) Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân 46% trở lên.
...
Dựa vào quy định trên, nếu hành vi bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản với số tiền từ 10 tỷ đồng trở lên thì thuộc nhóm tình tiết tăng nặng nghiêm trọng nhất theo khoản 4 Điều 169. Người phạm tội không những bị xử phạt với mức tù cao (từ 15 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân), mà còn có thể phải chịu thêm hình phạt bổ sung như phạt tiền, quản chế hoặc tịch thu tài sản. Trường hợp làm nạn nhân thiệt mạng hoặc gây thương tích nặng thì hậu quả pháp lý càng nghiêm trọng hơn.
Tình huống giả định
Ngày 10/7/2025, tại TP. Hà Nội, đối tượng Nguyễn Tuấn Anh đã lên kế hoạch bắt cóc cháu Trần Gia Huy (10 tuổi), con trai của một doanh nhân nổi tiếng trong lĩnh vực bất động sản. Sau khi đón cháu Huy tại cổng trường bằng xe ô tô giả danh dịch vụ, Tuấn Anh đưa nạn nhân đến một căn nhà trọ ở ngoại thành, sau đó gửi tin nhắn đòi 15 tỷ đồng tiền chuộc kèm lời đe dọa sẽ gây hại nếu không chuyển tiền trong 24 giờ.
Gia đình nạn nhân đã trình báo ngay cho cơ quan công an. Sau hơn 12 giờ truy vết, lực lượng Cảnh sát hình sự đã giải cứu cháu bé an toàn và bắt giữ Tuấn Anh. Với hành vi bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản từ 10 tỷ đồng, Tuấn Anh bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo khoản 4 Điều 169 Bộ luật Hình sự và đối diện mức án tù chung thân kèm hình phạt bổ sung là tịch thu toàn bộ tài sản có liên quan.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Hành vi bắt cóc trẻ em dù có mục đích tống tiền hay không đều có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định pháp luật. Trường hợp không nhằm chiếm đoạt tài sản, người phạm tội vẫn có thể bị xử lý theo tội danh chiếm đoạt người dưới 16 tuổi. Nếu bắt cóc để tống tiền trên 10 tỷ đồng, mức hình phạt có thể lên đến tù chung thân hoặc kèm theo các hình phạt bổ sung nghiêm khắc.
