Quan hệ làm việc của viên chức có tính ổn định cao nên việc chấm dứt hợp đồng phải tuân theo quy định pháp luật chặt chẽ. Pháp luật hiện hành quy định rõ quyền của viên chức trong việc đơn phương chấm dứt hợp đồng làm việc không xác định thời hạn. Đồng thời, các trường hợp viên chức được quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng làm việc có thời hạn cũng được xác định cụ thể để bảo đảm tính minh bạch và công bằng.
Viên chức có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng làm việc không xác định thời hạn. Đối với hợp đồng có xác định thời hạn, viên chức phải thỏa các trường hợp được pháp luật quy định.
1. Viên chức có được đơn phương chấm dứt hợp đồng làm việc không xác định thời hạn không?
Trả lời vắn tắt: Có. Viên chức được quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng làm việc không xác định thời hạn nếu thực hiện đúng nghĩa vụ báo trước theo quy định.
Căn cứ theo khoản 4 Điều 29 Văn bản hợp nhất 26/VBHN-VPQH 2019 Luật Viên chức:
Văn bản hợp nhất 26/VBHN-VPQH 2019 Luật Viên chức
Điều 29. Đơn phương chấm dứt hợp đồng làm việc
...
4. Viên chức làm việc theo hợp đồng làm việc không xác định thời hạn có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng nhưng phải thông báo bằng văn bản cho người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập biết trước ít nhất 45 ngày; trường hợp viên chức ốm đau hoặc bị tai nạn đã điều trị 06 tháng liên tục thì phải báo trước ít nhất 03 ngày.
...
Viên chức làm việc lâu dài tại đơn vị sự nghiệp công lập vẫn có quyền chủ động chấm dứt hợp đồng nhưng phải thực hiện nghĩa vụ báo trước. Trường hợp sức khỏe suy giảm nghiêm trọng, pháp luật cho phép áp dụng thời hạn báo trước ngắn hơn nhằm bảo vệ quyền lợi của viên chức. Quy định này tạo sự cân bằng giữa quyền tự do việc làm của viên chức và trách nhiệm tổ chức của đơn vị sự nghiệp.
Tình huống giả định
-
Bà Lê Thị Hồng gửi văn bản xin chấm dứt hợp đồng
Tháng 4/2025, bà Lê Thị Hồng (cư trú tại phường Đống Đa, Thành phố Hà Nội) đang làm việc theo hợp đồng không xác định thời hạn tại một trung tâm nghiên cứu công lập. Bà Hồng quyết định xin nghỉ việc để chuyển sang một tổ chức tư nhân nên gửi văn bản thông báo cho đơn vị.
-
Trung tâm yêu cầu bà Hồng thực hiện đầy đủ thời hạn báo trước
Lãnh đạo trung tâm căn cứ khoản 4 Điều 29 Luật Viên chức để yêu cầu bà Hồng tiếp tục làm việc đến khi hoàn tất 45 ngày báo trước. Trong thời gian này, đơn vị bố trí bà Hồng bàn giao hồ sơ và triển khai tuyển dụng nhân sự thay thế theo kế hoạch nội bộ.
-
Luật sư xác nhận về nghĩa vụ báo trước
Thắc mắc về vấn đề này, bà Hồng gửi thư hỏi ý kiến luật sư của mình. Luật sư của bà Hồng xác nhận việc chấm dứt hợp đồng làm việc của bà Hồng phải thông báo trước 45 ngày vì hợp đồng của bà là loại không xác định thời hạn.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Những trường hợp nào viên chức được đơn phương chấm dứt hợp đồng làm việc có thời hạn?
Trả lời vắn tắt: Viên chức làm việc theo hợp đồng xác định thời hạn được quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng khi thuộc một trong các trường hợp như không được bố trí theo đúng vị trí việc làm, không được trả lương đầy đủ, bị ngược đãi, cưỡng bức lao động, bản thân có hoàn cảnh khó khăn không thực hiện được công việc, viên chức nữ có thai, viên chức ốm đau đã điều trị 03 tháng trở lên mà chưa hồi phục.
Căn cứ theo khoản 5 và khoản 6 Điều 29 Văn bản hợp nhất 26/VBHN-VPQH 2019 Luật Viên chức:
Văn bản hợp nhất 26/VBHN-VPQH 2019 Luật Viên chức
Điều 29. Đơn phương chấm dứt hợp đồng làm việc
...
5. Viên chức làm việc theo hợp đồng làm việc xác định thời hạn có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng trong các trường hợp sau:
a) Không được bố trí theo đúng vị trí việc làm, địa điểm làm việc hoặc không được bảo đảm các điều kiện làm việc đã thỏa thuận trong hợp đồng làm việc;
b) Không được trả lương đầy đủ hoặc không được trả lương đúng thời hạn theo hợp đồng làm việc;
c) Bị ngược đãi; bị cưỡng bức lao động;
d) Bản thân hoặc gia đình thật sự có hoàn cảnh khó khăn không thể tiếp tục thực hiện hợp đồng;
đ) Viên chức nữ có thai phải nghỉ việc theo chỉ định của cơ sở chữa bệnh;
e) Viên chức ốm đau hoặc bị tai nạn đã điều trị từ 03 tháng liên tục mà khả năng làm việc chưa hồi phục.6. Viên chức phải thông báo bằng văn bản về việc đơn phương chấm dứt hợp đồng làm việc cho người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập biết trước ít nhất 03 ngày đối với các trường hợp quy định tại các điểm a, b, c, đ và e khoản 5 Điều này; ít nhất 30 ngày đối với trường hợp quy định tại điểm d khoản 5 Điều này.
Pháp luật cho phép viên chức chấm dứt hợp đồng khi quyền lợi hoặc điều kiện làm việc bị vi phạm hoặc khi họ gặp khó khăn thực tế không thể tiếp tục công việc. Tùy từng trường hợp, viên chức phải tuân thủ thời hạn báo trước khác nhau để bảo đảm sự ổn định của đơn vị trong quá trình chuyển giao nhân sự. Quy định cũng bảo vệ các nhóm yếu thế như viên chức mang thai hoặc viên chức bị ốm đau kéo dài.
Tình huống giả định
-
Ông Nguyễn Minh Đức không được bố trí đúng vị trí đã thỏa thuận
Tháng 7/2025, ông Nguyễn Minh Đức (cư trú tại phường An Hải, Thành phố Đà Nẵng) ký hợp đồng xác định thời hạn 24 tháng với một đơn vị sự nghiệp công lập. Sau thời gian làm việc, ông nhận thấy mình không được bố trí đúng vị trí chuyên môn đã ký kết.
-
Ông Đức gửi văn bản đơn phương chấm dứt hợp đồng
Ông Đức lập văn bản thông báo đơn phương chấm dứt hợp đồng và tuân thủ thời hạn báo trước tối thiểu 03 ngày theo khoản 6 Điều 29 Luật Viên chức. Đơn vị sự nghiệp phản hồi không đồng ý với đơn xin nghỉ việc của ông.
-
Luật sư của ông Đức đưa ra ý kiến
Thắc mắc về vấn đề này, ông Đức liên hệ luật sư của mình để giải quyết. Luật sư cho rằng ông Đức có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng làm việc với công ty, đồng thời ông Đức cũng đã thực hiện nghĩa vụ thông báo đúng theo quy định pháp luật.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng của viên chức được pháp luật thiết kế nhằm bảo đảm quyền tự do lựa chọn công việc và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của họ. Đối với hợp đồng không xác định thời hạn, viên chức có thể nghỉ việc nếu tuân thủ thời hạn báo trước. Đối với hợp đồng xác định thời hạn, viên chức chỉ được chấm dứt khi thuộc các trường hợp luật định và phải thông báo đúng thời hạn tương ứng.
