Trạm giám sát biến đổi khí hậu là nơi thực hiện quan trắc khí hậu, và việc xây dựng, quản lý trạm là nội dung thuộc giám sát biến đổi khí hậu theo quy định pháp luật.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng ảnh hưởng rõ rệt đến môi trường và đời sống, việc theo dõi, quan trắc các yếu tố khí hậu trở thành nhiệm vụ trọng tâm của công tác khí tượng thủy văn. Trạm giám sát biến đổi khí hậu là một trong những cơ sở kỹ thuật được xây dựng nhằm phục vụ hoạt động quan trắc, thu thập dữ liệu về khí hậu, mực nước biển và thành phần hóa khí quyển. Bên cạnh đó, pháp luật cũng quy định cụ thể về việc xây dựng và quản lý hệ thống trạm này trong nội dung giám sát biến đổi khí hậu.
Trạm giám sát biến đổi khí hậu được hiểu như thế nào?
Khoản 18 Điều 3 Luật Khí tượng thủy văn 2015 quy định như sau:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
…
18. Trạm giám sát biến đổi khí hậu là trạm được lựa chọn trong số các trạm khí tượng thủy văn hoặc được xây dựng riêng theo yêu cầu kỹ thuật, tiêu chuẩn quốc gia, quốc tế để thực hiện quan trắc khí hậu, thành phần hóa khí quyển, mực nước biển.
...
Trạm giám sát biến đổi khí hậu đóng vai trò thu thập và cung cấp dữ liệu khí hậu nền, phục vụ cho việc đánh giá mức độ biến đổi khí hậu và xu hướng thay đổi của các yếu tố môi trường. Các trạm này có thể được đặt tại nhiều khu vực khác nhau, bao gồm vùng ven biển, hải đảo, đồng bằng hoặc miền núi, tùy thuộc vào mục tiêu nghiên cứu và đặc điểm địa hình.
Tình huống giả định
-
Xây dựng trạm giám sát biến đổi khí hậu tại vùng ven biển
Năm 2025, Trung tâm Quan trắc Tài nguyên và Môi trường miền Trung triển khai xây dựng trạm giám sát biến đổi khí hậu nhằm theo dõi biến động mực nước biển và nhiệt độ khu vực ven bờ. -
Trạm mới ghi nhận sự thay đổi rõ rệt về mực nước biển
Sau ba tháng vận hành, trạm ghi nhận mực nước biển trung bình tăng cao hơn cùng kỳ năm trước, đồng thời ghi nhận sự thay đổi trong thành phần hóa khí quyển do ảnh hưởng của hoạt động dân cư và công nghiệp ven biển. -
Kết quả quan trắc giúp địa phương chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu
Nhờ dữ liệu từ trạm, Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp với Ban Chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh xây dựng kế hoạch phòng tránh xâm nhập mặn và sạt lở bờ biển, góp phần nâng cao hiệu quả ứng phó biến đổi khí hậu tại địa phương.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Xây dựng, quản lý, khai thác trạm giám sát biến đổi khí hậu có thuộc nội dung giám sát biến đổi khí hậu không?
Điều 33 Luật Khí tượng thủy văn 2015 quy định như sau:
Điều 33. Nội dung giám sát biến đổi khí hậu
1. Xây dựng, quản lý, khai thác trạm giám sát biến đổi khí hậu và cơ sở dữ liệu về giám sát biến đổi khí hậu.
2. Thu thập thông tin, dữ liệu khí tượng thủy văn quan trắc tại mạng lưới trạm khí tượng thủy văn quốc gia, mạng lưới trạm khí tượng thủy văn chuyên dùng và các thông tin, dữ liệu có liên quan.
3. Xây dựng bộ chuẩn khí hậu quốc gia.
4. Phân tích, đánh giá, theo dõi những biểu hiện của biến đổi khí hậu.
5. Đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến thiên tai, tài nguyên, môi trường, hệ sinh thái, điều kiện sống, hoạt động kinh tế - xã hội và các vấn đề liên ngành, liên vùng, liên lĩnh vực; đánh giá các giải pháp thích ứng và giảm nhẹ biến đổi khí hậu đối với phát triển kinh tế - xã hội.
6. Đánh giá khí hậu quốc gia.
7. Xây dựng kịch bản biến đổi khí hậu.
8. Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định chi tiết khoản 5 và khoản 6 Điều này.
Việc xây dựng và vận hành các trạm giám sát biến đổi khí hậu là một trong những nội dung quan trọng của công tác giám sát biến đổi khí hậu quốc gia, góp phần tạo lập cơ sở dữ liệu phục vụ đánh giá khí hậu, phân tích xu hướng biến đổi và đề xuất giải pháp thích ứng.
Tình huống giả định
-
Địa phương đầu tư nâng cấp trạm giám sát biến đổi khí hậu phục vụ giám sát môi trường
Năm 2026, UBND phê duyệt dự án nâng cấp trạm giám sát biến đổi khí hậu để tăng cường khả năng theo dõi sự thay đổi của mực nước biển và khí hậu khu vực đồng bằng ven biển phía Nam. -
Trạm cung cấp dữ liệu phục vụ xây dựng cơ sở giám sát khí hậu quốc gia
Sau khi hoàn thành, trạm mới truyền dữ liệu về Tổng cục Khí tượng Thủy văn theo thời gian thực, giúp Bộ Tài nguyên và Môi trường cập nhật thông tin phục vụ việc xây dựng bộ chuẩn khí hậu quốc gia và đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến hệ sinh thái rừng ngập mặn Cà Mau. -
Kết quả quan trắc góp phần định hướng chính sách ứng phó biến đổi khí hậu
Dữ liệu thu thập được sử dụng để đề xuất các giải pháp thích ứng với nước biển dâng, bảo vệ vùng ven biển và phát triển sinh kế bền vững cho người dân địa phương, đồng thời hỗ trợ việc xây dựng kịch bản biến đổi khí hậu quốc gia.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Trạm giám sát biến đổi khí hậu là cơ sở kỹ thuật quan trọng trong hệ thống khí tượng thủy văn, phục vụ thu thập và phân tích dữ liệu về khí hậu, hóa khí quyển và mực nước biển. Việc xây dựng, quản lý và khai thác các trạm này được xác định là một trong những nội dung giám sát biến đổi khí hậu, góp phần nâng cao năng lực theo dõi, dự báo và ứng phó với tác động của biến đổi khí hậu tại Việt Nam.
