Pháp luật nghiêm cấm tiết lộ thông tin người hiến và cả người được ghép. Nếu cá nhân vi phạm sẽ bị phạt từ 30 đến 40 triệu đồng, tổ chức bị phạt từ 60 đến 80 triệu đồng.
Hoạt động hiến và ghép mô, bộ phận cơ thể người là lĩnh vực đặc thù trong y học, đòi hỏi không chỉ chuyên môn kỹ thuật cao mà còn yêu cầu nghiêm ngặt về đạo đức và bảo mật thông tin. Thông tin của người hiến và người được ghép là dữ liệu cá nhân nhạy cảm, liên quan đến danh dự, nhân phẩm và quyền riêng tư. Vì vậy, pháp luật Việt Nam cấm tuyệt đối hành vi tiết lộ thông tin, bí mật của người hiến và người được ghép trái quy định, đồng thời quy định mức xử phạt nghiêm khắc để bảo đảm tính minh bạch, nhân đạo trong y học.
1. Tiết lộ thông tin người hiến và người được ghép có bị cấm không?
Điều 11, Điều 38 Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác 2006 quy định như sau:
Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác 2006
Điều 11. Các hành vi bị nghiêm cấm
...
9. Tiết lộ thông tin, bí mật về người hiến và người được ghép trái với quy định của pháp luật.
...
Điều 38. Mã hóa thông tin
1. Mọi thông tin về người hiến, người được ghép bộ phận cơ thể người phải được mã hóa thông tin và bảo mật.
2. Trong trường hợp công bố thông tin quy định tại khoản 1 Điều này thì phải bảo đảm tính vô danh để không xác định được người hiến và người được ghép, trừ trường hợp người hiến và người được ghép là người có cùng dòng máu về trực hệ hoặc có họ trong phạm vi ba đời.
3. Trong trường hợp đặc biệt vì mục đích chữa bệnh theo yêu cầu của người đứng đầu cơ sở y tế hoặc theo yêu cầu của cơ quan tiến hành tố tụng thì cơ sở lưu giữ thông tin mới được phép cung cấp thông tin.
4. Hồ sơ về người hiến và người được ghép phải được lưu giữ, bảo quản trong ba mươi năm.
Quy định này xác lập nguyên tắc bảo mật tuyệt đối thông tin của người hiến và người được ghép đồng thời yêu cầu các cơ sở y tế thực hiện mã hóa, lưu trữ và chỉ công bố thông tin khi được pháp luật cho phép. Mục tiêu là bảo vệ danh tính, tránh rò rỉ dữ liệu cá nhân và bảo đảm tính nhân văn trong hoạt động hiến – ghép mô, bộ phận cơ thể người.
Tình huống giả định
- Bệnh viện tuân thủ nghiêm quy định bảo mật thông tin
Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức tiếp nhận trường hợp ông Trần Văn Phúc hiến gan để cứu sống bệnh nhân bị suy gan giai đoạn cuối. Sau khi ca phẫu thuật thành công, bệnh viện chỉ công bố thông tin chung về chuyên môn mà không tiết lộ danh tính người hiến hoặc người nhận. - Thực hiện đúng quy định về mã hóa và bảo mật hồ sơ
Tất cả dữ liệu liên quan được mã hóa và lưu trữ an toàn trong hệ thống của bệnh viện. Khi các cơ quan báo chí đề nghị cung cấp thông tin, bệnh viện chỉ chia sẻ nội dung mang tính thống kê, tuyệt đối không nêu cụ thể danh tính các bên. -
Kết quả và ý nghĩa pháp lý
Ca ghép được đánh giá là thành công, đồng thời bệnh viện được khen ngợi vì tuân thủ đúng quy định pháp luật về bảo mật thông tin người hiến – người nhận. Tình huống này thể hiện sự chuyên nghiệp và tính nhân đạo trong hoạt động hiến – ghép mô, tạng tại Việt Nam.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Hành vi tiết lộ thông tin trái quy định bị xử phạt bao nhiêu?
Điều 44, Điều 4 Nghị định 117/2020/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 44. Vi phạm quy định về hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác
...
5. Phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:
a) Tiết lộ thông tin, bí mật về người hiến và người được ghép, trừ trường hợp có sự đồng ý bằng văn bản của các bên hoặc pháp luật có quy định khác;
...
Điều 4. Quy định về mức phạt tiền đối với cá nhân, tổ chức
...
5. Mức phạt tiền được quy định tại Chương II Nghị định này là mức phạt tiền đối với cá nhân. Đối với cùng một hành vi vi phạm hành chính thì mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
...
Hành vi tiết lộ thông tin người hiến, người được ghép mà không có sự đồng ý hoặc căn cứ pháp lý rõ ràng là vi phạm nghiêm trọng, xâm phạm quyền riêng tư của cá nhân. Nếu cá nhân vi phạm sẽ bị phạt từ 30 triệu đồng đến 40 triệu đồng. Tổ chức vi phạm sẽ bị phạt gấp đôi mức nêu trên.
Tình huống giả định
- Phòng khám tiết lộ danh tính người hiến trên website
Một phòng khám tư tại TP. Hà Nội đăng tải bài viết về ca ghép thận thành công, kèm hình ảnh và tên người hiến mà chưa có sự đồng ý của họ. Thông tin nhanh chóng lan truyền trên mạng xã hội, gây ảnh hưởng đến đời tư của người hiến. - Cơ quan chức năng xử lý vi phạm
Sau khi xác minh, Thanh tra Bộ Y tế xử phạt 80 triệu đồng đối với cơ sở y tế và buộc gỡ bỏ nội dung vi phạm. Đồng thời, cơ quan này yêu cầu phòng khám tổ chức kiểm điểm nội bộ, đào tạo lại quy trình bảo mật thông tin. -
Kết quả và ý nghĩa pháp lý
Phòng khám chấp hành quyết định xử phạt, khôi phục uy tín của người hiến và tăng cường kiểm soát bảo mật dữ liệu. Tình huống này cho thấy pháp luật bảo vệ nghiêm ngặt quyền riêng tư của người tham gia hiến – ghép mô, tạng.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Pháp luật Việt Nam quy định rõ ràng rằng mọi thông tin liên quan đến người hiến và người được ghép phải được bảo mật tuyệt đối. Hành vi tiết lộ trái phép danh tính, hình ảnh hay dữ liệu cá nhân của họ là vi phạm và sẽ bị xử phạt nghiêm khắc. Cá nhân vi phạm sẽ bị phạt đến 40 triệu đồng và tổ chức vi phạm sẽ bị phạt đến 80 triệu đồng.
