Thủy văn là quá trình vận động của nước trong sông, hồ, kênh rạch. Khi quan trắc khí tượng thủy văn phải bảo đảm chính xác, liên tục và thống nhất dữ liệu.
Trong tự nhiên, nước đóng vai trò điều hòa khí hậu, duy trì sự sống và ảnh hưởng sâu sắc đến hoạt động sản xuất, sinh hoạt của con người. Việc nghiên cứu đặc điểm, quy luật vận động và biến đổi của nước trong các sông, hồ, kênh rạch là nền tảng quan trọng của ngành thủy văn. Bên cạnh đó, công tác quan trắc khí tượng thủy văn cũng giữ vai trò thiết yếu trong việc bảo đảm độ chính xác và kịp thời của dữ liệu phục vụ dự báo, cảnh báo thiên tai.
Thủy văn được hiểu như thế nào?
Khoản 3 Điều 3 Luật Khí tượng thủy văn 2015 quy định như sau:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
…
3. Thủy văn là trạng thái, quá trình diễn biến và sự vận động của nước sông, suối, kênh, rạch, hồ....
Khái niệm trên cho thấy thủy văn không chỉ đơn thuần là việc quan sát hiện tượng nước mà còn bao gồm việc nghiên cứu quy luật vận động và sự thay đổi của nước trong các nguồn nước nội địa. Thủy văn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc dự báo lũ lụt, hạn hán, quy hoạch tài nguyên nước, xây dựng công trình thủy lợi và bảo vệ môi trường.
Tình huống giả định
Trung tâm quan trắc ghi nhận mực nước sông tăng bất thường tại địa phương
-
Trung tâm Khí tượng Thủy văn phát hiện dấu hiệu mực nước sông Ngàn Sâu tăng cao
Các nhân viên kỹ thuật đã tiến hành đo đạc, thu thập và phân tích dữ liệu thủy văn để xác định nguyên nhân và dự báo diễn biến tiếp theo. -
Cơ quan chức năng sử dụng số liệu thủy văn để ban hành cảnh báo sớm
Sau khi đối chiếu với số liệu khí tượng, trung tâm phát hiện khu vực có nguy cơ xảy ra ngập lụt cục bộ. Thông tin được chuyển đến Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn để phát hành cảnh báo khẩn cấp cho người dân. -
Công tác ứng phó được triển khai dựa trên dữ liệu thủy văn
Nhờ nguồn thông tin chính xác và kịp thời từ hệ thống quan trắc thủy văn, chính quyền địa phương đã kịp thời sơ tán người dân khỏi vùng nguy hiểm, giảm thiểu thiệt hại đáng kể về người và tài sản.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Quan trắc khí tượng thủy văn phải bảo đảm những yêu cầu gì?
Khoản 3 Điều 4 Luật Khí tượng thủy văn 2015 quy định như sau:
Điều 4. Nguyên tắc hoạt động khí tượng thủy văn
…
3. Quan trắc khí tượng thủy văn phải bảo đảm chính xác, liên tục, thống nhất, kết quả quan trắc liên kết được trong phạm vi quốc gia và với quốc tế....
Yêu cầu về chính xác, liên tục và thống nhất trong công tác quan trắc khí tượng thủy văn là cơ sở để đảm bảo dữ liệu đầu ra có độ tin cậy cao. Việc liên kết kết quả quan trắc giữa các đơn vị trong nước và quốc tế giúp đồng bộ hóa thông tin, hỗ trợ hoạt động dự báo thời tiết, cảnh báo thiên tai và nghiên cứu biến đổi khí hậu.
Tình huống giả định
Trạm quan trắc thủy văn ghi nhận sai số dữ liệu do thiết bị hỏng
-
Trạm quan trắc khí tượng thủy văn
Đà Nẵng phát hiện sự sai lệch trong dữ liệu mực nước đo được tại sông Cu Đê. Nguyên nhân được xác định là do thiết bị đo tự động bị hỏng cảm biến sau đợt mưa lớn. -
Cơ quan chức năng khẩn trương kiểm định và khôi phục hệ thống
Đội kỹ thuật tiến hành hiệu chỉnh thiết bị và kiểm định lại số liệu để bảo đảm độ chính xác theo yêu cầu. Trong thời gian sửa chữa, trạm sử dụng phương pháp đo thủ công kết hợp với dữ liệu từ các trạm lân cận để duy trì tính liên tục của chuỗi quan trắc. -
Dữ liệu chuẩn xác giúp cảnh báo thiên tai kịp thời
Sau khi hệ thống được khôi phục, dữ liệu quan trắc chính xác đã giúp Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn khu vực ban hành cảnh báo lũ sớm, góp phần giảm thiểu rủi ro thiệt hại tại khu vực ven sông Cu Đê.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Thủy văn phản ánh quy luật vận động của nước trong tự nhiên, là nền tảng cho công tác dự báo và phòng chống thiên tai. Hoạt động quan trắc khí tượng thủy văn phải bảo đảm độ chính xác, tính liên tục và khả năng kết nối dữ liệu, qua đó cung cấp nguồn thông tin đáng tin cậy cho quản lý nhà nước, nghiên cứu khoa học và ứng phó biến đổi khí hậu. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chuyên môn và hệ thống quan trắc giúp tăng cường năng lực cảnh báo, góp phần bảo vệ tính mạng, tài sản của người dân và phát triển bền vững quốc gia.
