Thời tiết là trạng thái của khí quyển tại một thời điểm và địa điểm cụ thể, thể hiện qua các yếu tố như nắng, mưa, gió, nhiệt độ hay độ ẩm và thường thay đổi liên tục theo thời gian.
Thời tiết là yếu tố tự nhiên gắn liền với đời sống con người, tác động trực tiếp đến sản xuất, môi trường và sinh hoạt xã hội. Pháp luật Việt Nam đã có quy định rõ ràng về khái niệm thời tiết nhằm thống nhất cách hiểu trong lĩnh vực khí tượng thủy văn. Bên cạnh đó, việc can thiệp, tác động đến thời tiết cũng được đặt ra giới hạn cụ thể nhằm bảo đảm an toàn và tuân thủ pháp luật.
Thời tiết được hiểu như thế nào?
Khoản 6 Điều 3 Luật Khí tượng thủy văn 2015 quy định như sau:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
...
6. Thời tiết là trạng thái của khí quyển tại một thời điểm và khu vực cụ thể được xác định bằng các yếu tố và hiện tượng khí tượng.
...
Thời tiết là sự tổng hợp của các yếu tố như nhiệt độ, độ ẩm, áp suất khí quyển, gió, lượng mưa, mây, sương mù… tại một thời điểm và địa điểm cụ thể. Thời tiết có tính thay đổi nhanh theo thời gian, khác với khí hậu vốn là đặc trưng trung bình của thời tiết trong thời gian dài.
Tình huống giả định
-
Trạm quan trắc phát hiện dữ liệu sai lệch sau mưa lớn
Ông Lê Văn Cường, nhân viên Trạm Khí tượng Thủy văn Hòa Vang, phát hiện số liệu mực nước sông Cu Đê tăng đột ngột sau một trận mưa lớn. Hệ thống đo tự động ghi nhận mức nước cao hơn nhiều so với kết quả đo thủ công được thực hiện cùng thời điểm.
-
Đội kỹ thuật kiểm định nguyên nhân sự cố thiết bị
Sau khi tiếp nhận báo cáo, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn khu vực Trung Trung Bộ cử đội kỹ thuật đến kiểm tra. Kết quả cho thấy cảm biến của thiết bị đo tự động bị hỏng do nước tràn vào hệ thống, dẫn đến sai lệch dữ liệu quan trắc. Sự cố này nếu không được phát hiện kịp thời có thể gây ra cảnh báo lũ sai lệch, ảnh hưởng đến công tác phòng chống thiên tai tại địa phương.
-
Cơ quan chuyên môn khắc phục và hiệu chỉnh hệ thống
Cơ quan chức năng đã thay mới cảm biến, kiểm định lại toàn bộ thiết bị và khôi phục hệ thống đo đạc. Sau khi hoàn tất hiệu chỉnh, chuỗi dữ liệu quan trắc được khôi phục chính xác, giúp Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn khu vực ban hành cảnh báo mưa lũ kịp thời, đảm bảo an toàn cho khu vực ven sông Cu Đê.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Tác động vào thời tiết trái với kế hoạch được phê duyệt có bị coi là vi phạm pháp luật không?
Khoản 10 Điều 8 Luật Khí tượng thủy văn 2015 quy định như sau:
Điều 8. Những hành vi bị nghiêm cấm
...
10. Tác động vào thời tiết khi không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt kế hoạch tác động vào thời tiết hoặc trái với kế hoạch được phê duyệt.
...
Mọi hoạt động can thiệp vào điều kiện khí quyển như tạo mưa nhân tạo, làm tan sương hoặc giảm mưa… đều phải được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt kế hoạch chi tiết. Nếu thực hiện trái phép hoặc không đúng kế hoạch được duyệt, tổ chức, cá nhân sẽ bị xử lý theo quy định, tùy theo mức độ vi phạm và hậu quả gây ra.
Tình huống giả định
-
Doanh nghiệp tư nhân tự ý phun hóa chất tạo mưa nhân tạo
Công ty TNHH Nông nghiệp Xanh, tiến hành thử nghiệm phun hóa chất nhằm tạo mưa nhân tạo để phục vụ việc trồng trọt trong mùa khô mà không xin phép cơ quan chức năng. Việc thử nghiệm này diễn ra vào ban đêm, gây chú ý cho người dân địa phương.
-
Cơ quan chức năng phát hiện hành vi tác động trái phép vào thời tiết
Sáng hôm sau, cơ quan có thẩm quyền tiến hành kiểm tra và phát hiện công ty đã sử dụng thiết bị phát tán hóa chất ảnh hưởng đến tầng mây khu vực ven sông Hương. Kết quả xác định hoạt động trên không nằm trong bất kỳ kế hoạch tác động vào thời tiết nào được phê duyệt.
-
Xử lý và yêu cầu khắc phục hậu quả
Cơ quan quản lý đã lập biên bản vi phạm hành chính, yêu cầu dừng toàn bộ hoạt động thử nghiệm, thu hồi hóa chất còn tồn. Đồng thời, doanh nghiệp bị xử phạt theo quy định tại Nghị định về xử phạt vi phạm trong lĩnh vực khí tượng thủy văn, và phải cam kết không tái diễn hành vi tương tự.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Việc tác động vào thời tiết là hoạt động đặc thù, chỉ được phép tiến hành khi có sự phê duyệt của cơ quan có thẩm quyền. Thời tiết được hiểu là trạng thái của khí quyển tại một thời điểm và khu vực cụ thể, trong khi tác động vào thời tiết trái kế hoạch được duyệt là hành vi bị nghiêm cấm và có thể bị xử phạt. Tuân thủ nghiêm quy định không chỉ bảo đảm an toàn môi trường mà còn giúp duy trì tính ổn định và minh bạch trong hoạt động khí tượng thủy văn.
