Thời hiệu xử lý kỷ luật lao động là 6 hoặc 12 tháng tùy hành vi; nếu doanh nghiệp xử lý quá thời hiệu sẽ bị phạt và phải khôi phục quyền lợi cho người lao động.
Thời hiệu xử lý kỷ luật lao động là yếu tố quan trọng để xác định tính hợp pháp của quyết định kỷ luật trong doanh nghiệp. Vấn đề này liên quan trực tiếp đến quyền lợi của người lao động và trách nhiệm tuân thủ pháp luật của người sử dụng lao động. Nếu người sử dụng lao động vẫn tiến hành xử lý kỷ luật người lao động khi đã hết thời hiệu xử lý thì sẽ bị xử phạt hành chính.
1. Thời hiệu xử lý kỷ luật lao động là bao lâu?
Điều 123 Bộ luật Lao động 2019 quy định như sau:
Điều 123. Thời hiệu xử lý kỷ luật lao động
1. Thời hiệu xử lý kỷ luật lao động là 06 tháng kể từ ngày xảy ra hành vi vi phạm; trường hợp hành vi vi phạm liên quan trực tiếp đến tài chính, tài sản, tiết lộ bí mật công nghệ, bí mật kinh doanh của người sử dụng lao động thì thời hiệu xử lý kỷ luật lao động là 12 tháng.
2. Khi hết thời gian quy định tại khoản 4 Điều 122 của Bộ luật này, nếu hết thời hiệu hoặc còn thời hiệu nhưng không đủ 60 ngày thì được kéo dài thời hiệu để xử lý kỷ luật lao động nhưng không quá 60 ngày kể từ ngày hết thời gian nêu trên.
3. Người sử dụng lao động phải ban hành quyết định xử lý kỷ luật lao động trong thời hạn quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này.
Người sử dụng lao động chỉ được xử lý kỷ luật lao động khi còn thời hiệu, vì đây là điều kiện bắt buộc để quyết định kỷ luật có giá trị pháp lý. Trường hợp hết thời hiệu hoặc không đủ thời gian để tiến hành, pháp luật cho phép kéo dài thêm tối đa 60 ngày nhưng vẫn phải tuân thủ chặt chẽ về trình tự và thành phần tham dự phiên họp kỷ luật. Nếu không đáp ứng các mốc thời gian này, doanh nghiệp không thể ra quyết định kỷ luật hợp lệ.
Tình huống giả định
- Người lao động vi phạm nội quy
Anh Nguyễn Minh Tâm (nhân viên của Công ty Thiên Phú tại Thành phố Hồ Chí Minh) tự ý nghỉ việc 3 ngày liên tiếp mà không xin phép. Bộ phận nhân sự xác định hành vi vừa xảy ra và vẫn nằm trong thời hiệu xử lý kỷ luật. - Công ty áp dụng quy trình đúng thời hiệu
Công ty lên lịch họp xử lý kỷ luật, gửi thông báo cho anh Tâm theo đúng thời gian quy định. Phiên họp được tổ chức trước khi hết thời hiệu 06 tháng nên vẫn đảm bảo cơ sở pháp lý. -
Kết quả xử lý hợp lệ
Anh Tâm bị khiển trách sau cuộc họp diễn ra đúng trình tự và thời hạn. Quyết định được ban hành hợp pháp vì tuân thủ đầy đủ về thời hiệu theo Điều 123 Bộ luật Lao động 2019.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Nếu hết thời hiệu nhưng vẫn xử lý kỷ luật người lao động thì có bị phạt không?
Điều 19, Điều 6 Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 19. Vi phạm quy định về kỷ luật lao động, trách nhiệm vật chất
...
2. Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi sau đây:
...
đ) Xử lý kỷ luật lao động, bồi thường thiệt hại không đúng trình tự; thủ tục; thời hiệu theo quy định của pháp luật;
...
4. Biện pháp khắc phục hậu quả
a) Buộc người sử dụng lao động nhận người lao động trở lại làm việc và trả đủ tiền lương theo hợp đồng lao động cho người lao động tương ứng với những ngày nghỉ việc khi người sử dụng lao động áp dụng hình thức xử lý kỷ luật sa thải thuộc hành vi vi phạm quy định tại điểm đ khoản 2, điểm c khoản 3 Điều này;
...
Điều 6. Mức phạt tiền, thẩm quyền xử phạt và nguyên tắc áp dụng đối với hành vi vi phạm hành chính nhiều lần
1. Mức phạt tiền quy định đối với các hành vi vi phạm quy định tại Chương II, Chương III và Chương IV Nghị định này là mức phạt đối với cá nhân, trừ trường hợp quy định tại khoản 1, 2, 3, 5 Điều 7; khoản 3, 4, 6 Điều 13; khoản 2 Điều 25; khoản 1 Điều 26; khoản 1, 5, 6, 7 Điều 27; khoản 8 Điều 39; khoản 5 Điều 41; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 Điều 42; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 Điều 43; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6 Điều 45; khoản 3 Điều 46 Nghị định này. Mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
...
Nếu doanh nghiệp cố tình xử lý kỷ luật khi thời hiệu đã hết, quyết định kỷ luật sẽ bị coi là trái pháp luật. Khi đó, người sử dụng lao động có nguy cơ chịu xử phạt hành chính và buộc khôi phục quyền lợi cho người lao động, đặc biệt trong trường hợp sa thải. Quy định này nhằm bảo vệ người lao động khỏi hành vi lạm quyền và bảo đảm trình tự kỷ luật được áp dụng minh bạch.
Tình huống giả định
- Hết thời hiệu nhưng doanh nghiệp vẫn muốn kỷ luật
Công ty An Phát phát hiện lỗi của chị Trần Ngọc Hân nhưng để quá 08 tháng mới xem xét xử lý. Bộ phận pháp chế đã cảnh báo rằng thời hiệu đã hết theo luật. - Doanh nghiệp vẫn ban hành quyết định trái luật
Mặc dù vậy, công ty vẫn ra quyết định kéo dài thời hiệu và tiến hành sa thải chị Hân mà không có cơ sở hợp pháp. Quyết định này không được ban hành trong thời hạn Điều 123 cho phép. -
Kết quả xử lý của cơ quan chức năng
Thanh tra Sở Nội vụ xác định công ty xử lý kỷ luật sai thời hiệu và ban hành mức phạt 14.000.000 đồng. Công ty còn bị buộc nhận chị Hân trở lại và thanh toán tiền lương cho thời gian chị bị buộc nghỉ việc.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Thời hiệu xử lý kỷ luật lao động là căn cứ quan trọng để đảm bảo tính hợp pháp của quyết định kỷ luật. Người sử dụng lao động chỉ được xử lý trong thời hạn 06 hoặc 12 tháng tùy tính chất hành vi, và quyết định kỷ luật phải được ban hành trong đúng thời hạn luật định. Nếu xử lý kỷ luật sai thời hiệu, doanh nghiệp có thể bị phạt đến 20 triệu đồng và buộc khôi phục quyền lợi cho người lao động.
