Thời hạn hưởng bồi thường khi tính mạng, sức khỏe bị xâm phạm phụ thuộc vào tình trạng của người bị hại.
Bồi thường thiệt hại về tính mạng và sức khỏe là cơ chế pháp lý nhằm bảo vệ quyền lợi của người bị xâm hại. Bộ luật Dân sự quy định chi tiết về thời điểm bắt đầu và thời hạn mà người bị thiệt hại hoặc người phụ thuộc được hưởng khoản bồi thường này. Pháp luật quy định rõ nhằm hiểu đúng về thời hạn hưởng bồi thường giúp bảo đảm quyền lợi hợp pháp và tránh tranh chấp phát sinh.
1. Thời hạn hưởng bồi thường thiệt hại do tính mạng, sức khỏe bị xâm phạm là khi nào?
Điều 593 Bộ luật Dân sự 2015 quy định như sau:
Điều 593. Thời hạn hưởng bồi thường thiệt hại do tính mạng, sức khoẻ bị xâm phạm
1. Trường hợp người bị thiệt hại mất hoàn toàn khả năng lao động thì người bị thiệt hại được hưởng bồi thường từ thời điểm mất hoàn toàn khả năng lao động cho đến khi chết, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
2. Trường hợp người bị thiệt hại chết thì những người mà người này có nghĩa vụ cấp dưỡng khi còn sống được hưởng tiền cấp dưỡng từ thời điểm người có tính mạng bị xâm phạm chết trong thời hạn sau đây:
a) Người chưa thành niên hoặc người đã thành thai là con của người chết và còn sống sau khi sinh ra được hưởng tiền cấp dưỡng cho đến khi đủ mười tám tuổi, trừ trường hợp người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi đã tham gia lao động và có thu nhập đủ nuôi sống bản thân;
b) Người thành niên nhưng không có khả năng lao động được hưởng tiền cấp dưỡng cho đến khi chết.
3. Đối với con đã thành thai của người chết, tiền cấp dưỡng được tính từ thời điểm người này sinh ra và còn sống.
Nếu người bị xâm phạm sức khỏe mất hoàn toàn khả năng lao động, họ được nhận bồi thường liên tục cho đến khi qua đời. Nếu họ chết, khoản bồi thường chuyển sang người mà họ có nghĩa vụ cấp dưỡng, kéo dài đến khi người đó đủ tuổi hoặc không còn thuộc diện được cấp dưỡng. Đối với con đã thành thai, khoản cấp dưỡng chỉ phát sinh từ lúc trẻ được sinh ra và còn sống.
Tình huống giả định
- Người lao động mất khả năng lao động
Ông Lê Văn Dũng tại Thành phố Hải Phòng bị tai nạn do hàng xóm hành hung, dẫn đến mất hoàn toàn khả năng lao động. Từ thời điểm đó, ông Dũng được người gây thiệt hại bồi thường hàng tháng cho đến khi ông qua đời. - Gia đình được tiếp tục hưởng cấp dưỡng
Sau khi ông Dũng chết, con gái ông là Lê Ngọc Ánh mới 10 tuổi tiếp tục được nhận tiền cấp dưỡng. Khoản tiền này được duy trì cho đến khi Ngọc Ánh tròn 18 tuổi theo đúng quy định. -
Con thành thai được hưởng cấp dưỡng
Vợ ông Dũng đang mang thai vào thời điểm ông mất. Em bé sau khi sinh ra và còn sống được nhận khoản cấp dưỡng kể từ lúc chào đời đến khi đủ 18 tuổi.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại là gì?
Điều 584 Bộ luật Dân sự 2015 quy định như sau:
Điều 584. Căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại
1. Người nào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường, trừ trường hợp Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định khác.
2. Người gây thiệt hại không phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong trường hợp thiệt hại phát sinh là do sự kiện bất khả kháng hoặc hoàn toàn do lỗi của bên bị thiệt hại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc luật có quy định khác.
3. Trường hợp tài sản gây thiệt hại thì chủ sở hữu, người chiếm hữu tài sản phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại, trừ trường hợp thiệt hại phát sinh theo quy định tại khoản 2 Điều này.
Bất cứ ai gây thiệt hại đến người khác đều phải bồi thường, trừ khi thiệt hại xuất phát từ sự kiện khách quan không thể lường trước hoặc do lỗi hoàn toàn của người bị hại. Nếu thiệt hại phát sinh từ tài sản, chủ sở hữu hoặc người đang chiếm hữu tài sản phải chịu trách nhiệm. Quy định này giúp xác định đúng người phải bồi thường trong từng trường hợp cụ thể.
Tình huống giả định
- Hành vi xâm phạm trực tiếp
Anh Nguyễn Hoàng Nam tại Thành phố Đà Nẵng vô ý đẩy ngã hàng xóm khiến người này gãy tay. Do thiệt hại xảy ra từ hành vi của mình, anh Nam phải bồi thường toàn bộ chi phí chữa trị và thu nhập bị mất của người đó. - Sự kiện bất khả kháng
Một cơn lốc bất ngờ làm gãy cành cây trong sân nhà chị Phương rơi trúng người đi đường. Cơ quan chức năng xác định đây là sự kiện bất khả kháng nên chị Phương không phải bồi thường. -
Tài sản gây thiệt hại
Con bò của gia đình ông Hoàn thoát ra đường và húc vào xe máy người khác. Do tài sản của mình gây ra thiệt hại, ông Hoàn phải bồi thường cho nạn nhân theo đúng quy định pháp luật.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Thời hạn hưởng bồi thường do sức khỏe hoặc tính mạng bị xâm phạm phụ thuộc vào tình trạng của người bị hại và được pháp luật quy định rõ ràng. Trách nhiệm bồi thường phát sinh khi có hành vi xâm phạm gây thiệt hại. Trường hợp bất khả kháng hoặc lỗi thuộc về người bị thiệt hại thì người gây thiệt hại không phải bồi thường.
