Doanh nghiệp chỉ được thỏa thuận kiểm soát số lượng hàng hóa nếu không gây ra tác động hạn chế cạnh tranh đáng kể và không làm thu hẹp cạnh tranh trên thị trường.
Cạnh tranh thị trường được điều chỉnh bởi quy định pháp luật nhằm bảo đảm môi trường kinh doanh lành mạnh và không bị chi phối bởi sự thống nhất làm sai lệch quan hệ cung cầu. Quy định pháp luật xác định việc kiểm soát số lượng hàng hóa giữa các doanh nghiệp có thể được xem là thỏa thuận hạn chế cạnh tranh khi tác động đến sản lượng trên thị trường. Đồng thời cũng ghi nhận rằng sự thống nhất về sản lượng chỉ được chấp nhận nếu không tạo ra hoặc không có khả năng tạo ra tác động hạn chế cạnh tranh đáng kể.
1. Thỏa thuận kiểm soát số lượng hàng hóa có phải thỏa thuận hạn chế cạnh tranh không?
Khoản 1 Điều 81 Luật Quản lý ngoại thương 2017 quy định cụ thể:
Điều 11. Thỏa thuận hạn chế cạnh tranh
...
3. Thỏa thuận hạn chế hoặc kiểm soát số lượng, khối lượng sản xuất, mua, bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ.
...
Khi các doanh nghiệp thống nhất với nhau để hạn chế hoặc kiểm soát số lượng hay khối lượng hàng hóa được sản xuất, mua vào hoặc bán ra, sự thống nhất đó được xem là thỏa thuận hạn chế cạnh tranh. Hành vi này làm giảm mức độ cạnh tranh tự nhiên trên thị trường vì các doanh nghiệp không còn tự quyết định sản lượng theo nhu cầu thực tế.
Tình huống giả định
- Các doanh nghiệp thép họp để bàn về tình trạng dư cung
Liên minh Đông Á trước tình hình sản lượng thép trên toàn thị trường tăng mạnh khiến giá có nguy cơ giảm sâu, đã tổ chức một cuộc họp kín để thảo luận về diễn biến này. - Thống nhất cùng cắt giảm sản lượng bán ra
Các thành viên đồng ý giới hạn số lượng thép sản xuất và chỉ bán ra trong mức đã thống nhất, thay vì để doanh nghiệp tự quyết theo nhu cầu. - Thị trường mất đi sự cạnh tranh tự nhiên về sản lượng
Do nguồn cung bị kiểm soát, khách hàng khó lựa chọn và giá thép không còn phản ánh đúng quan hệ cung cầu. - Cơ quan quản lý ghi nhận hành vi hạn chế cạnh tranh
Sự thống nhất về sản lượng được xác định là làm giảm mức độ cạnh tranh bình thường của từng doanh nghiệp trên thị trường thép.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Doanh nghiệp có được thỏa thuận kiểm soát số lượng hàng hóa không?
Khoản 1 Điều 81 Luật Quản lý ngoại thương 2017 quy định cụ thể:
Điều 11. Thỏa thuận hạn chế cạnh tranh
...
3. Thỏa thuận hạn chế hoặc kiểm soát số lượng, khối lượng sản xuất, mua, bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ.
...
Điều 12. Thỏa thuận hạn chế cạnh tranh bị cấm
1. Thỏa thuận hạn chế cạnh tranh giữa các doanh nghiệp trên cùng thị trường liên quan quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều 11 của Luật này....
4. Thỏa thuận hạn chế cạnh tranh giữa các doanh nghiệp kinh doanh ở các công đoạn khác nhau trong cùng một chuỗi sản xuất, phân phối, cung ứng đối với một loại hàng hóa, dịch vụ nhất định quy định tại các khoản 1, 2, 3, 7, 8, 9, 10 và 11 Điều 11 của Luật này khi thỏa thuận đó gây tác động hoặc có khả năng gây tác động hạn chế cạnh tranh một cách đáng kể trên thị trường.
Khi các doanh nghiệp trên cùng thị trường liên quan hoặc ở các công đoạn khác nhau trong một chuỗi sản xuất, phân phối, cung ứng thống nhất việc hạn chế hoặc kiểm soát sản lượng, hành vi đó chỉ được chấp nhận nếu không gây ra hoặc không có khả năng gây ra tác động hạn chế cạnh tranh đáng kể. Nếu sự thống nhất này làm thu hẹp cạnh tranh về sản lượng trên thị trường, thỏa thuận đó bị xem là hành vi bị cấm.
Tình huống giả định
- Minh Hưng thống nhất kiểm soát sản lượng trong toàn chuỗi thép
Từ doanh nghiệp khai thác quặng, nhà máy luyện thép đến hệ thống phân phối đều thống nhất giảm sản lượng đưa ra thị trường. - Nguồn cung toàn thị trường bị siết chặt đồng loạt
Khách hàng và các doanh nghiệp nhỏ không thể mua đủ thép do toàn bộ chuỗi cung ứng cùng hạn chế khối lượng sản xuất và bán ra. - Cơ quan cạnh tranh đánh giá tác động hạn chế đáng kể
Thị trường bị mất đi cạnh tranh về sản lượng, giá bị đẩy lên cao và cơ hội tiếp cận hàng hóa của doanh nghiệp nhỏ bị giảm mạnh. - Kết luận đây là thỏa thuận bị nghiêm cấm
Cơ quan quản lý xác định việc phối hợp hạn chế, kiểm soát sản lượng của Minh Hưng gây tác động hạn chế cạnh tranh đáng kể và bị cấm thực hiện trong mọi trường hợp.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Thỏa thuận kiểm soát số lượng hàng hóa được xem là thỏa thuận hạn chế cạnh tranh khi làm giảm khả năng quyết định sản lượng theo nhu cầu thị trường. Doanh nghiệp chỉ được thống nhất hạn chế sản lượng nếu không gây ra hoặc không có khả năng gây ra tác động hạn chế cạnh tranh đáng kể. Quy định pháp luật đảm bảo thị trường vận hành minh bạch và cạnh tranh không bị thu hẹp bởi sự thống nhất về sản lượng.
