Doanh nghiệp không được thỏa thuận ấn định giá vì đây là hành vi hạn chế cạnh tranh và chỉ được chấp nhận khi không tạo ra tác động hạn chế đáng kể.
Khi nhiều doanh nghiệp cùng hoạt động trên một thị trường, cạnh tranh lành mạnh giữ vai trò quyết định đối với việc hình thành giá cả và bảo đảm quyền lựa chọn của người tiêu dùng. Trong bối cảnh đó, việc các doanh nghiệp thống nhất để quyết định giá bán là hành vi đặc biệt nhạy cảm vì làm thu hẹp quyền tự do định giá của từng doanh nghiệp. Cùng với đó, vấn đề thỏa thuận ấn định giá được pháp luật kiểm soát chặt chẽ, với các giới hạn nhằm ngăn ngừa tác động tiêu cực đến cấu trúc cạnh tranh của thị trường.
1. Thỏa thuận ấn định giá giữa doanh nghiệp có phải thỏa thuận hạn chế cạnh tranh không?
Khoản 1 Điều 11 Luật Cạnh tranh 2018 quy định cụ thể:
Điều 11. Thỏa thuận hạn chế cạnh tranh
1. Thỏa thuận ấn định giá hàng hóa, dịch vụ một cách trực tiếp hoặc gián tiếp....
Khi các doanh nghiệp thống nhất với nhau để ấn định giá hàng hóa hoặc dịch vụ, dù theo cách trực tiếp hay gián tiếp, sự thống nhất đó được xem là thỏa thuận hạn chế cạnh tranh. Hành vi này làm mất đi sự tự do quyết định giá của từng doanh nghiệp và ảnh hưởng đến sự cạnh tranh bình thường trên thị trường.
Tình huống giả định
- Các siêu thị thảo luận về biến động giá thực phẩm
Liên minh Thành An họp kín vì muốn ổn định lợi nhuận giữa các hệ thống siêu thị sau thời gian giá cả biến động mạnh. - Thống nhất cùng ấn định mức giá chung
Các thành viên đồng ý áp dụng một mức giá thống nhất cho nhiều mặt hàng thiết yếu, thay vì để mỗi đơn vị tự quyết theo chi phí riêng. - Cơ hội cạnh tranh giá của từng siêu thị bị thu hẹp
Việc dùng chung một mức giá khiến từng doanh nghiệp mất quyền tự quyết, người tiêu dùng không còn lựa chọn dựa trên sự khác biệt giá. - Cơ quan quản lý ghi nhận hành vi hạn chế cạnh tranh
Thỏa thuận ấn định giá được xác định là làm mất sự vận động cạnh tranh bình thường trên thị trường bán lẻ.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Doanh nghiệp có được thỏa thuận ấn định giá không?
Khoản 1 và khoản 4 Điều 12 Luật Cạnh tranh 2018 quy định cụ thể:
Điều 12. Thỏa thuận hạn chế cạnh tranh bị cấm
1. Thỏa thuận hạn chế cạnh tranh giữa các doanh nghiệp trên cùng thị trường liên quan quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều 11 của Luật này....
4. Thỏa thuận hạn chế cạnh tranh giữa các doanh nghiệp kinh doanh ở các công đoạn khác nhau trong cùng một chuỗi sản xuất, phân phối, cung ứng đối với một loại hàng hóa, dịch vụ nhất định quy định tại các khoản 1, 2, 3, 7, 8, 9, 10 và 11 Điều 11 của Luật này khi thỏa thuận đó gây tác động hoặc có khả năng gây tác động hạn chế cạnh tranh một cách đáng kể trên thị trường.
Khi các doanh nghiệp trên cùng thị trường liên quan hoặc ở những công đoạn khác nhau của một chuỗi sản xuất, phân phối, cung ứng thống nhất việc ấn định giá, hành vi đó chỉ được chấp nhận nếu không gây ra hoặc không có khả năng gây ra tác động hạn chế cạnh tranh đáng kể. Nếu sự thống nhất này làm thu hẹp sự cạnh tranh về giá trên thị trường, thỏa thuận đó được xem là hành vi bị cấm.
Tình huống giả định
- Các doanh nghiệp trong Minh Hòa thống nhất giá trên toàn chuỗi
Từ đơn vị sản xuất, nhà phân phối đến hệ thống bán lẻ đều thống nhất áp dụng một mức giá chung cho nhóm hàng tiêu dùng nhanh. - Sự phối hợp làm biến mất cạnh tranh về giá
Khi toàn bộ chuỗi sản xuất, phân phối, bán lẻ đều áp một mức giá, người tiêu dùng không còn lựa chọn dựa trên giá cả, thị trường mất động lực điều chỉnh tự nhiên. - Cơ quan cạnh tranh đánh giá tác động đáng kể
Việc thu hẹp khả năng thay đổi giá của các doanh nghiệp độc lập khiến thị trường bị bóp méo, giảm cơ hội cạnh tranh của các đơn vị không tham gia thỏa thuận. - Kết luận thỏa thuận ấn định giá là hành vi bị cấm
Cơ quan quản lý xác định sự thống nhất ấn định giá đã gây hạn chế cạnh tranh đáng kể và thuộc nhóm bị nghiêm cấm trong mọi trường hợp.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Thỏa thuận ấn định giá giữa các doanh nghiệp làm mất đi sự cạnh tranh về giá và bị xem là hành vi hạn chế cạnh tranh. Việc ấn định giá chỉ được chấp nhận khi không gây ra hoặc không có khả năng gây ra tác động hạn chế cạnh tranh đáng kể. Những quy định này giúp duy trì môi trường cạnh tranh công bằng và bảo đảm quyền lựa chọn của người tiêu dùng.
