Thị trường liên quan là phạm vi sản phẩm và địa lý nơi hàng hóa dịch vụ có khả năng thay thế cho nhau và được xác định dựa trên đặc tính, mục đích sử dụng và điều kiện cạnh tranh.
Trong lĩnh vực cạnh tranh, việc xác định khuôn khổ thị trường là bước đầu tiên để đánh giá sức mạnh thị trường và tác động cạnh tranh của các hành vi doanh nghiệp. Khái niệm thị trường liên quan vì vậy được dùng để mô tả nhóm hàng hóa hoặc dịch vụ có thể thay thế cho nhau trong một phạm vi địa lý nhất định. Điều quan trọng là cách xác định phạm vi này dựa trên đặc tính sản phẩm, mục đích sử dụng, giá cả và khu vực địa lý có điều kiện cạnh tranh tương đồng.
1. Thị trường liên quan là gì?
Khoản 7 Điều 3 Luật Cạnh tranh 2018 quy định cụ thể:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
...
7. Thị trường liên quan là thị trường của những hàng hóa, dịch vụ có thể thay thế cho nhau về đặc tính, mục đích sử dụng và giá cả trong khu vực địa lý cụ thể có các điều kiện cạnh tranh tương tự và có sự khác biệt đáng kể với các khu vực địa lý lân cận.
...
Thị trường liên quan được hiểu là phạm vi mà trong đó các loại hàng hóa, dịch vụ có đặc tính, mục đích sử dụng và mức giá đủ giống nhau để người mua có thể lựa chọn thay thế cho nhau. Phạm vi này gắn với một khu vực địa lý nhất định, nơi điều kiện cạnh tranh tương tự nhau và có sự khác biệt đáng kể so với các khu vực lân cận.
Tình huống giả định
- Khởi động đánh giá nhóm sản phẩm có thể thay thế cho nhau
Công ty Alpha bắt đầu khảo sát các loại nước giải khát không đường có đặc tính và mục đích sử dụng tương tự để xác định khả năng thay thế. - Phân tích mức giá và lựa chọn của người mua
Đội ngũ chuyên môn ghi nhận người tiêu dùng dễ dàng chuyển đổi giữa các sản phẩm có mức giá gần nhau và chức năng sử dụng tương đương. - Xác định sự tương đồng về hành vi mua trong khu vực nhất định
Alpha nhận thấy tại khu vực nội thành, khách hàng có cùng khả năng tiếp cận sản phẩm và điều kiện cạnh tranh tương tự. - Kết luận phạm vi thị trường liên quan
Công ty xác định thị trường liên quan gồm nhóm sản phẩm không đường trong phạm vi địa lý nội thành, nơi có điều kiện cạnh tranh khác biệt so với ngoại thành.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Thị trường liên quan được xác định như thế nào?
Khoản 1 Điều 9 Luật Cạnh tranh 2018 quy định cụ thể:
Điều 9. Xác định thị trường liên quan
1. Thị trường liên quan được xác định trên cơ sở thị trường sản phẩm liên quan và thị trường địa lý liên quan.
Thị trường sản phẩm liên quan là thị trường của những hàng hóa, dịch vụ có thể thay thế cho nhau về đặc tính, mục đích sử dụng và giá cả.Thị trường địa lý liên quan là khu vực địa lý cụ thể trong đó có những hàng hóa, dịch vụ được cung cấp có thể thay thế cho nhau với các điều kiện cạnh tranh tương tự và có sự khác biệt đáng kể với các khu vực địa lý lân cận.
...
Việc xác định thị trường liên quan bắt đầu từ việc xác định nhóm sản phẩm hoặc dịch vụ có thể thay thế cho nhau về đặc tính, mục đích sử dụng và giá cả. Sau đó, người ta xác định khu vực địa lý cụ thể nơi các sản phẩm, dịch vụ này được cung cấp trong những điều kiện cạnh tranh tương tự và có sự khác biệt rõ rệt với các khu vực xung quanh.
Tình huống giả định
- Bước đầu thu thập dữ liệu về nhóm sản phẩm có thể thay thế
Alpha phân tích ba loại sữa hạt có thành phần, công dụng và mức giá tương đương để đánh giá mức độ thay thế giữa chúng. - Đánh giá hành vi lựa chọn của người tiêu dùng
Kết quả cho thấy khách hàng sẵn sàng chuyển từ sản phẩm này sang sản phẩm khác khi có biến động nhỏ về giá hoặc chất lượng. - Xác định khu vực địa lý có điều kiện cạnh tranh tương tự
Alpha khoanh vùng khu vực các siêu thị trung tâm – nơi nguồn cung, mức giá và hành vi mua hàng mang tính tương đồng. - Hoàn tất việc xác định thị trường liên quan
Công ty kết luận thị trường liên quan gồm nhóm sản phẩm sữa hạt thay thế cho nhau trong phạm vi khu vực siêu thị trung tâm, tách biệt rõ với vùng ngoại vi.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Khái niệm thị trường liên quan được hình thành dựa trên sự tương đồng về đặc tính, mục đích và giá của các sản phẩm có khả năng thay thế lẫn nhau. Việc xác định thị trường liên quan dựa trên hai yếu tố: nhóm sản phẩm có thể thay thế và khu vực địa lý có điều kiện cạnh tranh tương tự. Nhận diện đúng phạm vi thị trường giúp cơ quan quản lý và doanh nghiệp đánh giá chính xác tác động cạnh tranh và duy trì sự minh bạch của thị trường.
