Viện kiểm sát nhân dân tối cao thực hiện kiểm sát tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự theo phạm vi được pháp luật giao, bảo đảm việc thi hành án đúng quy định.
Hoạt động thi hành án hình sự là giai đoạn quan trọng trong quá trình xử lý một vụ án nên pháp luật quy định chặt chẽ trách nhiệm kiểm sát của các cơ quan liên quan. Viện kiểm sát nhân dân tối cao được giao thẩm quyền kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự để bảo đảm việc thi hành án diễn ra đúng pháp luật. Bên cạnh đó, nhiều cơ quan khác cũng được phân công thực hiện một số nhiệm vụ thi hành án hình sự theo phạm vi quy định.
1. Thẩm quyền kiểm sát thi hành án hình sự của Viện kiểm sát nhân dân tối cao được quy định ra sao?
Điều 13 Thông tư liên tịch 04/2025/TTLT-BCA-VKSNDTC-TANDTC quy định:
Thông tư liên tịch 04/2025/TTLT-BCA-VKSNDTC-TANDTC
Điều 13. Thẩm quyền kiểm sát thi hành tạm giữ, tạm giam và kiểm sát thi hành án hình sự
1. Viện kiểm sát nhân dân tối cao thực hiện thẩm quyền kiểm sát thi hành tạm giữ, tạm giam, kiểm sát thi hành án hình sự theo quy định của pháp luật.
2. Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh thực hiện các thẩm quyền:
a) Kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam và thi hành án phạt tù tại trại tạm giam Công an cấp tỉnh; kiểm sát việc thi hành án phạt tù tại trại giam đóng trên địa bàn; kiểm sát việc thi hành án hình sự tại cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh; kiểm sát việc thi hành hình phạt trục xuất tại cơ sở lưu trú;
b) Khi xét thấy cần thiết, trực tiếp kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam và thi hành án phạt tù tại phân trại thuộc trại tạm giam Công an cấp tỉnh; kiểm sát thi hành án hình sự tại Ủy ban nhân dân cấp xã, Công an cấp xã, cơ quan, tổ chức được giao một số nhiệm vụ thi hành án hình sự trên địa bàn cấp tỉnh;
c) Khi được Viện kiểm sát nhân dân tối cao phân công thì Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh thực hiện một số hoạt động kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam, thi hành án hình sự thuộc thẩm quyền của Viện kiểm sát nhân dân tối cao;
d) Kiểm sát hoạt động thi hành án hình sự của Tòa án nhân dân cấp tỉnh theo quy định của pháp luật;
đ) Tiếp nhận và giải quyết khiếu nại, tố cáo về quản lý, thi hành tạm giữ, tạm giam, về quản lý giáo dục phạm nhân; kiểm sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong thi hành án hình sự của Tòa án nhân dân cấp tỉnh, cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan.
3. Viện kiểm sát nhân dân khu vực thực hiện các thẩm quyền sau:
a) Kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam và thi hành án phạt tù tại phân trại thuộc trại tạm giam Công an cấp tỉnh đóng trên địa bàn; kiểm sát việc thi hành án hình sự của Ủy ban nhân dân cấp xã, Công an cấp xã và cơ quan, tổ chức được giao một số nhiệm vụ thi hành án hình sự có trụ sở đóng trên địa bàn thuộc thẩm quyền của Viện kiểm sát nhân dân khu vực;
b) Khi được Viện kiểm sát nhân dân cấp trên phân công thì Viện kiểm sát nhân dân khu vực thực hiện một số hoạt động kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam, thi hành án hình sự thuộc thẩm quyền của Viện kiểm sát nhân dân cấp trên;
c) Kiểm sát hoạt động thi hành án hình sự của Tòa án nhân dân khu vực theo quy định của pháp luật;
d) Tiếp nhận và giải quyết khiếu nại, tố cáo về quản lý, thi hành tạm giữ, tạm giam, về quản lý giáo dục phạm nhân; kiểm sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong thi hành án hình sự của Tòa án nhân dân khu vực, cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan.
Viện kiểm sát nhân dân tối cao là cơ quan chịu trách nhiệm kiểm sát hoạt động tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự trên phạm vi toàn quốc. Việc kiểm sát nhằm theo dõi quá trình thi hành án, kịp thời phát hiện sai sót hoặc vi phạm và yêu cầu cơ quan thi hành án khắc phục. Thông qua đó, quyền và lợi ích hợp pháp của người bị tạm giữ, tạm giam hoặc người đang chấp hành án được bảo vệ đúng theo quy định pháp luật.
Tình huống giả định:
-
Viện kiểm sát nhân dân tối cao tiến hành kiểm sát một trại tạm giam
Tại Thành phố Hà Nội, Viện kiểm sát nhân dân tối cao tổ chức đoàn kiểm sát định kỳ đối với một trại tạm giam thuộc Bộ Công an. Đoàn làm việc tập trung vào việc kiểm tra hồ sơ tạm giữ, tạm giam và các hoạt động liên quan đến quản lý người bị giam giữ. -
Đoàn kiểm sát ghi nhận sai sót trong quá trình quản lý giam giữ
Qua kiểm tra, đoàn phát hiện một số trường hợp chưa cập nhật hồ sơ tạm giữ đúng thời hạn. Việc này được ghi nhận trong biên bản và yêu cầu cơ quan quản lý trại tạm giam giải trình cũng như khắc phục ngay. -
Viện kiểm sát nhân dân tối cao yêu cầu chấn chỉnh và theo dõi kết quả
Sau buổi làm việc, cơ quan được kiểm sát phải báo cáo kết quả khắc phục theo thời hạn mà Viện kiểm sát nhân dân tối cao yêu cầu. Việc theo dõi này giúp bảo đảm hoạt động tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự được thực hiện đúng quy định.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Cơ quan nào được giao một số nhiệm vụ thi hành án hình sự?
Điều 11 Thông tư liên tịch 04/2025/TTLT-BCA-VKSNDTC-TANDTC quy định:
Thông tư liên tịch 04/2025/TTLT-BCA-VKSNDTC-TANDTC
Điều 11. Tổ chức cơ quan quản lý thi hành án hình sự, cơ quan thi hành án hình sự, cơ quan được giao một số nhiệm vụ thi hành án hình sự của Công an nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp xã
1. Cơ quan quản lý thi hành án hình sự Bộ Công an.
2. Cơ quan thi hành án hình sự, gồm:
a) Trại giam thuộc Bộ Công an;
b) Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh.
3. Cơ quan được giao một số nhiệm vụ thi hành án hình sự, gồm:
a) Trại tạm giam thuộc Bộ Công an;
b) Trại tạm giam Công an cấp tỉnh; phân trại thuộc trại tạm giam Công an cấp tỉnh;
c) Ủy ban nhân dân cấp xã;
d) Công an cấp xã.
Ngoài cơ quan thi hành án hình sự chuyên trách, pháp luật còn giao một số nhiệm vụ thi hành án cho các cơ quan khác tùy thuộc vào phạm vi quản lý. Các trại tạm giam ở cấp Bộ và cấp tỉnh chịu trách nhiệm thi hành các phần hình phạt liên quan đến tạm giam và giam giữ. Ủy ban nhân dân cấp xã và Công an cấp xã được giao nhiệm vụ giám sát và theo dõi người chấp hành án tại cộng đồng. Việc phân công này giúp việc thi hành án hình sự được triển khai đồng bộ và phù hợp với từng cấp quản lý.
Tình huống giả định:
-
Ủy ban nhân dân cấp xã tiếp nhận hồ sơ của người chấp hành án
Tại Tỉnh Tuyên Quang, anh Nguyễn Minh Quân được Tòa án cho thi hành án cải tạo không giam giữ tại nơi cư trú. Sau khi bản án có hiệu lực, Ủy ban nhân dân cấp xã nơi anh Quân sinh sống tiếp nhận hồ sơ để bắt đầu theo dõi việc chấp hành án. -
Trại tạm giam cấp tỉnh phối hợp chuyển thông tin cho địa phương
Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh chuyển quyết định thi hành án và các thông tin liên quan đến anh Quân cho địa phương. Trại tạm giam của Công an cấp tỉnh cũng phối hợp xác minh các thông tin cần thiết để việc quản lý tại địa bàn được thực hiện đúng quy định. -
Công an cấp xã theo dõi quá trình chấp hành án
Công an cấp xã được giao nhiệm vụ kiểm tra, ghi nhận quá trình thực hiện nghĩa vụ của anh Quân theo lịch định kỳ. Các báo cáo được gửi cho cơ quan cấp trên để theo dõi và xử lý nếu phát sinh vi phạm.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Thẩm quyền kiểm sát thi hành án hình sự của Viện kiểm sát nhân dân tối cao được quy định nhằm theo dõi và kiểm tra hoạt động tạm giữ, tạm giam và thi hành án trên phạm vi toàn quốc. Bên cạnh đó, pháp luật còn phân công cho nhiều cơ quan khác tham gia thực hiện một số nhiệm vụ thi hành án hình sự theo thẩm quyền quản lý của từng cấp.
