Sử dụng thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn, bao gồm sao chép, sản xuất, kinh doanh, tàng trữ và nhập khẩu theo Luật Sở hữu trí tuệ.
Thiết kế bố trí mạch tích hợp là đối tượng đặc thù của quyền sở hữu công nghiệp, gắn với cấu trúc ba chiều của chip bán dẫn. Việc sử dụng thiết kế bố trí phải tuân theo khuôn khổ pháp lý cụ thể. Sử dụng thiết kế bố trí được xác định là hành vi thực hiện việc sao chép, sản xuất, kinh doanh, tàng trữ và nhập khẩu theo luật.
1. Sử dụng thiết kế bố trí được quy định như thế nào?
Quy định này được nêu cụ thể tại khoản 3 Điều 124 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 như sau:
Điều 124. Sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp
...
3. Sử dụng thiết kế bố trí là việc thực hiện các hành vi sau đây:
a) Sao chép thiết kế bố trí; sản xuất mạch tích hợp bán dẫn theo thiết kế bố trí được bảo hộ;
b) Bán, cho thuê, quảng cáo, chào hàng hoặc tàng trữ các bản sao thiết kế bố trí, mạch tích hợp bán dẫn sản xuất theo thiết kế bố trí hoặc hàng hoá chứa mạch tích hợp bán dẫn sản xuất theo thiết kế bố trí được bảo hộ;
c) Nhập khẩu bản sao thiết kế bố trí, mạch tích hợp bán dẫn sản xuất theo thiết kế bố trí hoặc hàng hoá chứa mạch tích hợp bán dẫn sản xuất theo thiết kế bố trí được bảo hộ.
...
Thiết kế bố trí là nền tảng kỹ thuật bên trong mạch tích hợp, vì vậy pháp luật xác định rõ ràng các hành vi sử dụng để tránh việc khai thác trái phép cấu trúc chip. Hành vi cơ bản nhất là sao chép thiết kế bố trí, bất kể sao chép toàn bộ hay phần cốt lõi tạo nên chức năng kỹ thuật. Tiếp theo, pháp luật điều chỉnh việc sản xuất mạch tích hợp bán dẫn theo thiết kế được bảo hộ, vì đây là cách khai thác trực tiếp mang lại lợi ích kinh tế. Đồng thời, tất cả các hoạt động thương mại như bán, cho thuê, quảng cáo, chào hàng hoặc tàng trữ để lưu thông cũng được coi là sử dụng thiết kế bố trí khi sản phẩm liên quan chứa bản sao thiết kế. Cuối cùng, hành vi nhập khẩu các bản sao, mạch tích hợp hoặc hàng hoá chứa mạch tích hợp cũng là một dạng sử dụng bị quản lý
Tình huống giả định
- Công ty MicroTech ra mắt thiết kế bố trí được bảo hộ
Công ty MicroTech Việt Nam cho ra mắt một lô cấu trúc mạch tích hợp đang được bảo hộ với công ty MicroTech là chủ sở hữu. - Công ty tiến hành sao chép và sản xuất
Bộ phận kỹ thuật tiến hành sao chép cấu trúc và sản xuất mạch tích hợp dựa trên thiết kế đó. - Công ty quảng bá và chào bán sản phẩm
Công ty bắt đầu quảng cáo và chào hàng lô sản phẩm từ mạch tích hợp mới dựa trên thiết kế được bảo hộ cho khách trong khu vực TP Hà Nội. - Đây là hành vi sử dụng thiết kế bố trí
Những hành vi trên của công ty MicroTech đề là hành vi sử dụng thiết kế bố trí được bảo hộ theo Luật Sở hữu trí tuệ.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Chủ sở hữu có quyền cấm việc sử dụng thiết kế bố trí khi không biết thiết kế bố trí đó được bảo hộ?
Quy định này được nêu cụ thể tại khoản 2 Điều 125 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 như sau:
Điều 125. Quyền ngăn cấm người khác sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp
...
2. Chủ sở hữu đối tượng sở hữu công nghiệp và tổ chức, cá nhân được trao quyền sử dụng hoặc quyền quản lý chỉ dẫn địa lý không có quyền cấm người khác thực hiện hành vi thuộc các trường hợp sau đây:
...
e) Sử dụng thiết kế bố trí khi không biết hoặc không có nghĩa vụ phải biết thiết kế bố trí đó được bảo hộ;
...
Pháp luật sở hữu trí tuệ thừa nhận rằng trong một số trường hợp, người sử dụng thiết kế bố trí không cố ý xâm phạm mà do không biết về tình trạng bảo hộ. Khoản 2 Điều 125 quy định một số trường hợp chủ sở hữu không có quyền cấm người khác sử dụng thiết kế bố trí, trong đó có tình huống người sử dụng không biết hoặc không có nghĩa vụ phải biết rằng thiết kế bố trí đang được bảo hộ.
Quy định này nhằm bảo vệ người dùng thiện chí, những người tiếp cận, mua bán hoặc sử dụng mạch tích hợp mà không nhận được bất kỳ dấu hiệu, cảnh báo hay thông tin nào cho thấy thiết kế bố trí nằm trong phạm vi bảo hộ. Khi không có lỗi, họ không bị xem là xâm phạm và chủ sở hữu cũng không thể yêu cầu chấm dứt hay xử lý.
Tình huống giả định
- Công ty Nam Phong mua linh kiện được bảo hộ nhưng không biết
Công ty Điện tử Nam Phong mua linh kiện từ một nhà cung cấp nước ngoài và không nhận được bất kỳ thông báo nào về việc bảo hộ thiết kế bố trí này. - Công ty lắp ráp bản mạch cho sản phẩm gia dụng
Công ty sử dụng các chip này để lắp ráp bảng mạch cho sản phẩm gia dụng mới và sản xuất để tiêu thụ. - Chủ sở hữu phát hiện thiết kế bố trí của mình bị sử dụng
Chủ sở hữu thiết kế bố trí do công ty Nam Phong đang sử dụng phát hiện hành vi và đã gửi văn bản thông báo rằng chip sử dụng có chứa thiết kế được bảo hộ của họ. - Công ty Nam Phong ngừng sử dụng
Công ty Nam Phong ngừng sử dụng lô chip này và trong giai đoạn trước khi nhận thông báo, công ty không bị xem là sử dụng trái phép thiết kế bố trí.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Thiết kế bố trí được sử dụng khi có hành vi sao chép, sản xuất, kinh doanh hoặc nhập khẩu sản phẩm liên quan. Chủ sở hữu có quyền kiểm soát nhưng không thể cấm người sử dụng trong trường hợp họ không biết về tình trạng bảo hộ.
