Sử dụng Giấy chứng nhận đăng ký hành nghề kiểm toán hết hiệu lực là hành vi vi phạm pháp luật và sẽ bị xử phạt từ 40 đến 50 triệu đồng kèm yêu cầu nộp lại lợi bất hợp pháp.
Giấy chứng nhận đăng ký hành nghề kiểm toán là căn cứ quan trọng để bảo đảm tính hợp pháp và minh bạch của hoạt động kiểm toán độc lập. Pháp luật đã quy định rõ thời hạn tối đa của loại giấy tờ này nhằm kiểm soát điều kiện hành nghề của kiểm toán viên. Đồng thời, các chế tài xử phạt khi sử dụng giấy chứng nhận đã hết hiệu lực cũng được ban hành chặt chẽ để ngăn ngừa rủi ro, bảo vệ quyền lợi của đơn vị được kiểm toán và bảo đảm trật tự trong hoạt động kiểm toán.
1. Giấy chứng nhận đăng ký hành nghề kiểm toán có thời hạn tối đa là bao lâu?
Khoản 2 Điều 6 Thông tư 202/2012/TT-BTC quy định như sau:
Điều 6. Giấy chứng nhận đăng ký hành nghề kiểm toán
...
2. Giấy chứng nhận đăng ký hành nghề kiểm toán có thời hạn tối đa là 5 năm (60 tháng) nhưng không quá ngày 31/12 của năm thứ năm kể từ năm bắt đầu có hiệu lực của Giấy chứng nhận đăng ký hành nghề kiểm toán.
Quy định về thời hạn tối đa 5 năm nhằm bảo đảm kiểm toán viên luôn duy trì năng lực chuyên môn và cập nhật các chuẩn mực nghề nghiệp mới. Sau khi hết hiệu lực, kiểm toán viên phải thực hiện thủ tục gia hạn hoặc cấp mới thì mới được tiếp tục hành nghề để đảm bảo hoạt động nghề nghiệp luôn đúng quy định, tránh rủi ro khi tham gia ký báo cáo kiểm toán hoặc cung cấp dịch vụ chuyên môn khi giấy chứng nhận đã không còn hiệu lực.. Điều này giúp hoạt động kiểm toán duy trì tính minh bạch, hạn chế rủi ro do sử dụng chứng chỉ cũ, không còn phù hợp với yêu cầu quản lý hiện hành.
Tình huống giả định
Kiểm toán viên quên theo dõi thời hạn chứng nhận tại TP. Hà Nội
-
Giấy chứng nhận sắp hết hạn nhưng không được để ý
Anh Trần Quốc Huy là kiểm toán viên làm việc tại Công ty TNHH Kiểm toán Minh Phát (trụ sở tại Hà Nội), được cấp Giấy chứng nhận hành nghề kiểm toán vào đầu năm 2020. Trong suốt thời gian làm nghề, anh Huy hoàn thành đầy đủ các khóa cập nhật kiến thức nhưng do thay đổi vị trí công tác, anh không kiểm tra lại thời hạn chứng nhận. -
Doanh nghiệp nhắc nhở khi rà soát hồ sơ nội bộ
Tháng 10/2024, trong đợt rà soát hồ sơ nhân sự trước mùa kiểm toán, bộ phận nhân sự phát hiện giấy chứng nhận của anh Huy chỉ còn hiệu lực đến 31/12/2024 theo quy định “không quá ngày 31/12 của năm thứ năm”. Công ty lập tức thông báo để anh Huy chuẩn bị hồ sơ gia hạn, tránh nguy cơ giấy chứng nhận hết hạn nhưng vẫn ký báo cáo kiểm toán. -
Kiểm toán viên chủ động gia hạn đúng thời điểm
Sau khi kiểm tra lại quy định tại khoản 2 Điều 6 Thông tư 202/2012/TT-BTC, anh Huy nhanh chóng nộp hồ sơ gia hạn trong tháng 11/2024. Việc gia hạn được chấp thuận, giúp anh có thể tiếp tục hành nghề mà không bị gián đoạn hoặc rơi vào tình huống vi phạm hành chính.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Sử dụng Giấy chứng nhận đăng ký hành nghề kiểm toán đã hết hiệu lực bị xử phạt thế nào?
Khoản 3 và khoản 4 Điều 11 Nghị định 228/2025/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 11. Xử phạt hành vi vi phạm quy định về quản lý, sử dụng Giấy chứng nhận đăng ký hành nghề kiểm toán
...
3. Phạt tiền từ 40.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng đối với hành vi sử dụng Giấy chứng nhận đăng ký hành nghề kiểm toán đã hết hiệu lực hoặc không còn giá trị để thực hiện các hoạt động nghề nghiệp kế toán, kiểm toán độc lập.
4. Biện pháp khắc phục hậu quả:
a) Buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi quy định tại khoản 3 Điều này vào ngân sách nhà nước;
b) Buộc nộp trả lại Giấy chứng nhận đăng ký hành nghề kiểm toán cho cơ quan, người có thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận do thực hiện hành vi quy định tại khoản 2, khoản 3 Điều này.
Mức phạt này được áp dụng để ngăn ngừa việc kiểm toán viên hành nghề thiếu điều kiện pháp lý. Khi sử dụng giấy chứng nhận hết hiệu lực, kiểm toán viên không còn đủ cơ sở để đảm bảo tính khách quan và hợp pháp của báo cáo kiểm toán, vì vậy việc cố tình sử dụng sẽ dẫn đến các rủi ro lớn cho doanh nghiệp và thị trường tài chính. Ngoài bị phạt tiền, người vi phạm còn phải nộp lại lợi bất hợp pháp và trả lại giấy chứng nhận. Cơ chế xử phạt này nhằm bảo vệ doanh nghiệp, nhà đầu tư và sự minh bạch của thị trường kiểm toán.
Tình huống giả định
Kiểm toán viên tiếp tục ký báo cáo dù chứng nhận đã hết hạn tại TP. Đà Nẵng
-
Giấy chứng nhận hết hiệu lực nhưng vẫn tham gia ký báo cáo
Tháng 3/2025, anh Lê Minh Khôi là kiểm toán viên của Công ty TNHH Kiểm toán Đông Á (Đà Nẵng), được phân công ký báo cáo kiểm toán cho một doanh nghiệp sản xuất. Khi rà soát hồ sơ, doanh nghiệp phát hiện Giấy chứng nhận đăng ký hành nghề của anh Khôi đã hết hiệu lực từ 31/12/2024 nhưng anh vẫn thực hiện ký báo cáo trong tháng 2 và tháng 3/2025. -
Cơ quan chức năng kiểm tra và xác định vi phạm
Sau phản ánh của doanh nghiệp, Sở Tài chính tiến hành kiểm tra và kết luận anh Khôi đã sử dụng Giấy chứng nhận hết hiệu lực để hành nghề. Việc ký hai báo cáo kiểm toán đã mang lại cho anh và công ty khoản thù lao hơn 30 triệu đồng. -
Xử phạt và yêu cầu nộp lại lợi bất hợp pháp
Căn cứ khoản 3 Điều 11 Nghị định 228/2025/NĐ-CP, anh Khôi bị phạt 45.000.000 đồng, đồng thời bị buộc nộp lại toàn bộ số lợi bất hợp pháp thu được từ các hợp đồng đã ký trong thời gian giấy chứng nhận hết hạn. Phía công ty cũng phải nộp trả lại Giấy chứng nhận đã hết hiệu lực cho cơ quan cấp theo yêu cầu.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Giấy chứng nhận đăng ký hành nghề kiểm toán là cơ sở pháp lý quan trọng để kiểm toán viên được phép hành nghề, nên việc theo dõi thời hạn và sử dụng đúng quy định là bắt buộc. Chứng chỉ hành nghề kiểm toán chỉ có giá trị tối đa 5 năm, vì vậy kiểm toán viên cần đảm bảo chứng chỉ còn hiệu lực trước khi thực hiện bất kỳ hoạt động nghề nghiệp nào. Nếu kiểm toán viên sử dụng giấy chứng nhận đã hết hiệu lực, họ có thể bị phạt từ 40–50 triệu đồng, đồng thời phải nộp lại số lợi bất hợp pháp và trả lại chứng chỉ theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền.
