Hành vi dùng động vật chết do bệnh để chế biến thực phẩm có thể bị truy cứu hình sự và cấm hành nghề đến 5 năm; cơ sở chế biến phải tuân thủ điều kiện an toàn thực phẩm.
Trong hoạt động sản xuất và kinh doanh thực phẩm, việc tuân thủ các quy định về an toàn thực phẩm là yếu tố tiên quyết nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng và bảo đảm trật tự xã hội. Khi xảy ra hành vi sử dụng động vật chết do bệnh hoặc dịch bệnh để chế biến thực phẩm, đây không chỉ là vi phạm quy định hành chính mà còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Bên cạnh đó, pháp luật cũng quy định rõ điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm đối với các cơ sở sơ chế, chế biến nhằm ngăn ngừa nguy cơ mất an toàn từ nguồn gốc sản xuất.
Sử dụng động vật chết do bệnh để chế biến thực phẩm bị phạt thế nào?
Điều 317 Bộ luật Hình sự 2015 (được sửa đổi bởi khoản 119 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017) quy định như sau:
Điều 317. Tội vi phạm quy định về an toàn thực phẩm
1. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây vi phạm quy định về an toàn thực phẩm, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:
…b) Sử dụng động vật chết do bệnh, dịch bệnh hoặc động vật bị tiêu hủy theo quy định của pháp luật để chế biến thực phẩm hoặc cung cấp, bán thực phẩm mà biết là có nguồn gốc từ động vật chết do bệnh, dịch bệnh hoặc động vật bị tiêu hủy mà sản phẩm trị giá từ 10.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;
…
2. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
...
Người sản xuất hoặc kinh doanh sử dụng động vật chết do bệnh, dịch bệnh để chế biến thực phẩm thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm có thể bị phạt tiền, phạt tù và cấm hành nghề trong một thời hạn nhất định. Đối với hành vi chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự, người vi phạm vẫn có thể bị xử phạt hành chính. Mức phạt vi phạm từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng.
Tình huống giả định
Cơ sở chế biến bị cấm hành nghề vì sử dụng động vật chết để sản xuất thực phẩm
-
Phát hiện cơ sở thu mua thịt lợn chết do dịch bệnh
Tháng 4/2025, Đội Quản lý thị trường số 3 phối hợp với Cơ quan Thú y kiểm tra đột xuất cơ sở chế biến thịt do ông Trần Văn Phúc làm chủ. Qua kiểm tra, lực lượng chức năng phát hiện nhiều bao tải thịt lợn chết do bệnh dịch tả lợn châu Phi đang được sơ chế để tiêu thụ ra thị trường. -
Cơ quan điều tra khởi tố vụ án về vi phạm an toàn thực phẩm
Kết quả giám định xác định số thịt trên không đủ điều kiện sử dụng làm thực phẩm. Cơ quan Cảnh sát điều tra đã khởi tố vụ án hình sự về tội vi phạm quy định an toàn thực phẩm. Giá trị tang vật bị thu giữ ước tính hơn 120 triệu đồng. -
Tòa án tuyên án phạt và cấm hành nghề 3 năm
Tại phiên tòa, ông Phúc bị tuyên phạt tù 2 năm cho hưởng án treo, đồng thời bị cấm hành nghề chế biến thực phẩm trong thời hạn 3 năm. Bản án nhằm răn đe và khẳng định tính nghiêm minh của pháp luật trong lĩnh vực an toàn thực phẩm.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm đối với cơ sở sơ chế, chế biến thực phẩm
Khoản 1 và khoản 2 Điều 25 Luật An toàn thực phẩm 2010 quy định như sau:
Điều 25. Điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm đối với cơ sở sơ chế, chế biến thực phẩm
Bảo đảm các điều kiện quy định tại Điều 19 của Luật này.
Quy trình sơ chế, chế biến phải bảo đảm thực phẩm không bị ô nhiễm chéo, tiếp xúc với các yếu tố gây ô nhiễm hoặc độc hại.
Các điều kiện cơ bản đối với cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm, bao gồm yêu cầu về địa điểm, nguồn nước, trang thiết bị, hệ thống xử lý chất thải, hồ sơ truy xuất nguồn gốc và sức khỏe người lao động.
Tình huống giả định
Cơ sở chế biến bị xử phạt vì không bảo đảm điều kiện an toàn thực phẩm
-
Cơ sở chế biến thủy sản không đạt chuẩn vệ sinh
Tại phường Hòa Hiệp, cơ sở chế biến hải sản của bà Trần Thị Tươi hoạt động trong khu dân cư, không có hệ thống xử lý nước thải và thiết bị khử trùng theo quy định. Đoàn kiểm tra liên ngành phát hiện nước thải chưa qua xử lý được xả trực tiếp ra môi trường. -
Cơ quan chức năng lập biên bản và yêu cầu khắc phục
Cơ quan chức năng xác định cơ sở vi phạm điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm, gây nguy cơ ô nhiễm thực phẩm. Bà Tươi bị xử phạt hành chính 35 triệu đồng và bị đình chỉ hoạt động trong 3 tháng để khắc phục vi phạm. -
Cơ sở hoàn thiện điều kiện và được hoạt động trở lại
Sau thời gian tạm đình chỉ, cơ sở đã đầu tư hệ thống xử lý nước thải, khu sơ chế tách biệt và trang bị thiết bị sát trùng theo quy định. Sau khi kiểm tra lại, cơ quan quản lý xác nhận đủ điều kiện hoạt động trở lại.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Việc bảo đảm an toàn thực phẩm là trách nhiệm của mọi cá nhân và tổ chức tham gia vào hoạt động sản xuất, kinh doanh thực phẩm nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Đối với hành vi sử dụng động vật chết do bệnh để chế biến thực phẩm, người vi phạm có thể bị xử lý hình sự và cấm hành nghề trong thời hạn nhất định. Cơ sở sơ chế, chế biến thực phẩm phải luôn duy trì điều kiện vệ sinh, quy trình và trang thiết bị đạt chuẩn để bảo đảm thực phẩm an toàn, hợp pháp và không gây nguy hại cho người tiêu dùng.
