Quyền nhân thân của tác giả sáng chế là gì?

Quyền nhân thân là một bộ phận quan trọng trong hệ thống bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp dành cho tác giả sáng chế. Những quyền này bảo đảm tác giả được nêu tên và được ghi nhận một cách chính thức trong văn bằng bảo hộ cũng như trong các tài liệu công bố liên quan đến sáng chế. Đây là cơ chế pháp lý bảo đảm sự ghi nhận chính đáng đối với đóng góp sáng tạo của cá nhân trực tiếp tạo ra sáng chế.

1. Quyền nhân thân của tác giả sáng chế là gì?

Quy định này được nêu cụ thể tại khoản 2 Điều 122 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 như sau:

Luật Sở hữu trí tuệ 2005

Điều 122. Tác giả và quyền của tác giả sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí

...

2. Quyền nhân thân của tác giả sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí gồm các quyền sau đây:

a) Được ghi tên là tác giả trong Bằng độc quyền sáng chế, Bằng độc quyền giải pháp hữu ích, Bằng độc quyền kiểu dáng công nghiệp và Giấy chứng nhận đăng ký thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn;

b) Được nêu tên là tác giả trong các tài liệu công bố, giới thiệu về sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí.

...

Quyền nhân thân của tác giả sáng chế là quyền tinh thần gắn liền với người trực tiếp tạo ra sáng chế nhằm bảo đảm họ được ghi nhận đúng và đầy đủ. Hai quyền cốt lõi gồm quyền được ghi tên trong văn bằng bảo hộ và quyền được nêu tên trong các tài liệu công bố liên quan đến sáng chế. Đây là sự khẳng định chính thức về đóng góp sáng tạo của tác giả, không phụ thuộc vào việc ai là chủ sở hữu sáng chế. 

Tình huống giả định

• Anh Khánh hoàn thiện sáng chế
  Kỹ sư Nguyễn Duy Khánh hoàn thành sáng chế giải pháp kỹ thuật về bộ lọc khử nhiễu tín hiệu.
  
• Công ty đăng ký sáng chế và ghi tên anh Khánh là tác giả
  Công ty Công nghệ Hòa Bình nộp đơn đăng ký sáng chế giải pháp kỹ thuật về bộ lọc khử nhiễu tín hiệu và ghi tên anh Khánh là tác giả theo quy định.
• Công ty công bố sáng chế nhưng quên ghi tên anh Khánh
  Khi công bố sáng chế, công ty đã sử dụng tài liệu giới thiệu về sáng chế trên nhưng quên nêu tên tác giả là anh Khánh.
• Anh Khánh yêu cầu điều chỉnh tài liệu và được chấp thuận
  Anh Khánh yêu cầu công ty điều chỉnh tài liệu công bố để bảo đảm quyền nhân thân của mình và được công ty chấp thuận.
  

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

2. Tác giả sáng chế là ai?

Quy định này được nêu cụ thể tại khoản 1 Điều 122 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 như sau:

Luật Sở hữu trí tuệ 2005

Điều 122. Tác giả và quyền của tác giả sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí

1. Tác giả sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí là người trực tiếp sáng tạo ra đối tượng sở hữu công nghiệp; trong trường hợp có hai người trở lên cùng nhau trực tiếp sáng tạo ra đối tượng sở hữu công nghiệp thì họ là đồng tác giả.

...

Tác giả sáng chế phải là người trực tiếp tạo ra ý tưởng kỹ thuật và triển khai thành giải pháp hoàn chỉnh. Điều này có nghĩa là chỉ những người tham gia vào quá trình sáng tạo thực sự, từ tư duy kỹ thuật đến xây dựng nguyên lý hoạt động mới được xem là tác giả. Những người chỉ hỗ trợ tài chính, góp ý, quản lý hoặc cung cấp nguồn lực không được xem là tác giả.

Khái niệm đồng tác giả được áp dụng khi có từ hai người trở lên cùng trực tiếp sáng tạo ra sáng chế. Chỉ cần có sự tham gia thực tế của nhiều người vào quá trình sáng tạo thì sẽ được xem là đồng tác giả. Điều này nhằm bảo đảm sự ghi nhận bình đẳng đối với tất cả những người tham gia trực tiế

Tình huống giả định

• Nhóm kỹ sư cùng nghiên cứu sáng chế
  Nhóm kỹ sư bao gồm 2 người là anh Hùng và chị Thanh cùng nghiên cứu thiết kế hệ thống van tự điều áp.
  
• Hai kỹ sư hoàn thiện sáng chế
  Hai kỹ sư hoàn thiện nguyên lý hoạt động của sáng chế và thử nghiệm cho ra kết quả thành công.
• Công ty nộp hồ sơ đăng ký nhưng thiếu tên chị Thanh
  Công ty nộp hồ sơ đăng ký sáng chế hệ thống van tự điều áp nhưng chỉ ghi tên kỹ sư Hùng là tác giả, thiếu tên kỹ sư Thanh.
• Chị Thanh yêu cầu sửa đổi đơn đăng ký bảo hộ
  Kỹ sư Thanh yêu cầu sửa đổi vì chị có đóng góp trực tiếp vào quá trình sáng tạo hệ thống van tự điều áp và cơ quan nhà nước xác nhận đây là trường hợp đồng tác giả.
  

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Kết luận

Quyền nhân thân của tác giả sáng chế bảo đảm việc ghi nhận đầy đủ và chính xác đóng góp sáng tạo của người trực tiếp tạo ra sáng chế. Quyền nhân thân bao gồm quyền được ghi tên trong văn bằng bảo hộ và trong các tài liệu công bố. Tác giả sáng chế phải là người trực tiếp sáng tạo và có thể là một hoặc nhiều người cùng tham gia.