Phương tiện xác thực là phương pháp hoặc công cụ được sử dụng để thực hiện việc xác thực điện tử, giúp xác nhận chính xác danh tính của người dùng.
Trong thời đại số hóa mạnh mẽ, việc bảo đảm an toàn và xác minh danh tính người dùng khi tham gia các giao dịch điện tử ngày càng trở nên quan trọng. Các hệ thống định danh điện tử của Việt Nam được xây dựng nhằm giúp công dân thực hiện thủ tục hành chính, dịch vụ công một cách nhanh chóng, chính xác và bảo mật. Bên cạnh đó, phương tiện xác thực là khái niệm trọng tâm, đóng vai trò xác nhận danh tính cá nhân trước khi truy cập hoặc khai thác dữ liệu trên hệ thống.
Phương tiện xác thực là gì?
Khoản 8 Điều 3 Nghị định 69/2024/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Nghị định này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
...
8. Phương tiện xác thực là một số phương pháp cho phép người dùng sử dụng để thực hiện việc xác thực điện tử: mật khẩu, mã bí mật, mã vạch, thiết bị đầu cuối, thiết bị hoặc phần mềm mật khẩu sử dụng một lần, thiết bị hoặc phần mềm mật mã, thẻ căn cước, thẻ căn cước công dân, hộ chiếu, ảnh khuôn mặt, vân tay, giọng nói, mống mắt hoặc công cụ, phương pháp khác được sử dụng cho mục đích xác thực điện tử.
...
Phương tiện xác thực là công cụ giúp hệ thống kiểm tra, xác minh danh tính điện tử của người dùng trước khi họ được phép truy cập hoặc khai thác thông tin trong cơ sở dữ liệu. Đây là yếu tố bắt buộc để bảo đảm an toàn thông tin, tránh giả mạo danh tính hoặc truy cập trái phép. Các hệ thống có thể yêu cầu một hoặc nhiều phương tiện xác thực đồng thời. Những phương tiện sinh trắc học như khuôn mặt, giọng nói, mống mắt đang ngày càng được sử dụng phổ biến do tính bảo mật cao và khó bị giả mạo.
Tình huống giả định
Người dân sử dụng vân tay làm phương tiện xác thực khi truy cập dịch vụ công trực tuyến
-
Chị Trang đăng ký tài khoản định danh điện tử
Chị Nguyễn Ngọc Trang, đăng ký tài khoản định danh điện tử để sử dụng dịch vụ công trực tuyến cấp căn cước công dân. -
Chị Trang lựa chọn phương tiện xác thực bằng vân tay
Trong quá trình thiết lập bảo mật, hệ thống yêu cầu người dùng chọn phương tiện xác thực. Chị Trang chọn vân tay làm phương tiện chính và mã OTP gửi qua điện thoại làm phương tiện phụ. -
Hệ thống xác nhận danh tính thành công
Khi đăng nhập lại, chị Trang chỉ cần quét vân tay trên thiết bị là có thể truy cập hệ thống. Việc sử dụng phương tiện xác thực giúp bảo đảm an toàn thông tin và ngăn chặn truy cập trái phép vào tài khoản của người dùng.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Tài khoản định danh điện tử mức độ 01 có cần dựa vào phương tiện xác thực hay không?
Điểm a khoản 1 Điều 20 Nghị định 69/2024/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 20. Mức độ xác thực tài khoản định danh điện tử
1. Hệ thống định danh và xác thực điện tử cung cấp các mức độ xác thực tài khoản định danh điện tử sau:
a) Mức độ 01: Xác thực tài khoản định danh điện tử được thực hiện dựa trên một yếu tố xác thực theo quy định tại khoản 7 Điều 3 và phương tiện xác thực tương ứng quy định tại khoản 8 Điều 3 Nghị định này, trong đó không có thông tin về sinh trắc học.
...
Khi người dân sử dụng tài khoản định danh điện tử mức độ 01, hệ thống sẽ yêu cầu xác thực dựa trên một phương tiện duy nhất như mật khẩu, mã bí mật, thẻ căn cước công dân, mã OTP hoặc thiết bị điện tử khác. Hệ thống chưa tích hợp thông tin sinh trắc học (vân tay, khuôn mặt) ở cấp độ này nhằm tạo điều kiện cho người dân dễ dàng tiếp cận và đăng ký tài khoản cơ bản.
Tình huống giả định
Anh Hưng sử dụng tài khoản định danh điện tử mức độ 01 để đăng ký dịch vụ công trực tuyến
-
Anh Hưng kích hoạt tài khoản định danh mức độ 01
Anh Trần Văn Hưng, đăng ký tài khoản định danh điện tử trên ứng dụng VNeID. Sau khi xác minh thông tin cá nhân bằng số định danh và mật khẩu OTP gửi về điện thoại, tài khoản của anh được xác nhận ở mức độ 01. -
Anh Hưng sử dụng phương tiện xác thực là mật khẩu
Khi truy cập dịch vụ công trực tuyến để nộp hồ sơ cấp giấy phép lái xe, hệ thống yêu cầu anh nhập mật khẩu đây chính là phương tiện xác thực được áp dụng cho tài khoản mức độ 01. -
Anh Hưng hoàn tất thủ tục nhanh chóng
Nhờ sử dụng phương tiện xác thực hợp lệ, anh Hưng đăng nhập thành công và hoàn thành hồ sơ trực tuyến chỉ trong vài phút. Sau đó, anh được khuyến nghị nâng cấp tài khoản lên mức độ 02 để sử dụng thêm các dịch vụ yêu cầu xác thực sinh trắc học như ký số điện tử hoặc đăng ký hộ chiếu trực tuyến.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Phương tiện xác thực là công cụ hoặc phương pháp giúp xác minh danh tính điện tử của người dùng trong môi trường số. Khi sử dụng tài khoản định danh điện tử mức độ 01, hệ thống sẽ dựa vào một yếu tố xác thực và phương tiện tương ứng, không bao gồm dữ liệu sinh trắc học. ơ chế này giúp người dân sử dụng dịch vụ điện tử an toàn, đồng thời lựa chọn cấp độ định danh phù hợp với nhu cầu giao dịch của mình.
