Những nội dung nào bị nghiêm cấm trong hoạt động điện ảnh?

Hoạt động điện ảnh giữ vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần, định hướng giá trị và phản ánh văn hóa Việt Nam. Để bảo đảm lĩnh vực này phát triển lành mạnh, pháp luật quy định rõ phạm vi hoạt động điện ảnh và các nhóm nội dung tuyệt đối không được xuất hiện trong phim hoặc các hoạt động liên quan nhằm bảo đảm an ninh văn hóa, chủ quyền quốc gia và quyền con người. 

1. Hoạt động điện ảnh là gì?

Căn cứ theo khoản 3 Điều 3 Luật Điện ảnh 2022 quy định:

Luật Điện ảnh 2022

Điều 3. Giải thích từ ngữ

Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:

...
3. Hoạt động điện ảnh bao gồm sản xuất phim, phát hành phim, phổ biến phim, quảng bá, xúc tiến phát triển điện ảnh, lưu chiểu, lưu trữ phim, đào tạo nguồn nhân lực điện ảnh.

...

Hoạt động điện ảnh bao gồm toàn bộ quá trình từ sáng tạo, sản xuất, lưu chiểu đến đào tạo, thể hiện đây là một lĩnh vực rộng và có tính hệ thống. Việc hiểu đúng phạm vi này giúp các tổ chức, cá nhân nắm rõ trách nhiệm pháp lý, làm việc chuyên nghiệp hơn và bảo đảm mọi bước trong chuỗi hoạt động đều tuân thủ quy định của Nhà nước.

Tình huống giả định

• Khóa đào tạo sản xuất
  Công ty Ánh Dương Media mở khóa đào tạo sản xuất phim tài liệu thực hành cho học viên. Mỗi học viên phải quay một phim ngắn để hoàn thành khóa học.

• Đăng ký chương trình đào tạo
  Khi đăng ký chương trình đào tạo, cơ quan quản lý xác định khóa học có hoạt động sản xuất phim nên thuộc phạm vi “hoạt động điện ảnh” theo Điều 3.

• Kết quả xử lý 
  Ánh Dương Media bổ sung bước kiểm duyệt nội dung và quy định về quyền tác giả để đảm bảo khóa học tuân thủ pháp luật.

Tình huống trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.

2. Những nội dung nào bị nghiêm cấm trong hoạt động điện ảnh?

Căn cứ theo khoản 1 Điều 9 Luật Điện ảnh 2022 quy định:

Luật Điện ảnh 2022

Điều 9. Những nội dung và hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động điện ảnh

1. Nghiêm cấm hoạt động điện ảnh có nội dung sau đây:

a) Vi phạm Hiến pháp, pháp luật; kích động chống đối hoặc phá hoại việc thi hành Hiến pháp, pháp luật;

b) Tuyên truyền chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân tộc; gây tổn hại đến lợi ích quốc gia, dân tộc, giá trị văn hóa Việt Nam; xúc phạm Quốc kỳ, Đảng kỳ, Quốc huy, Quốc ca;

c) Tuyên truyền kích động chiến tranh xâm lược, gây hận thù, kì thị giữa các dân tộc và nhân dân các nước; truyền bá tư tưởng phản động, tệ nạn xã hội; phá hoại văn hóa, đạo đức xã hội;

d) Xuyên tạc lịch sử dân tộc, phủ nhận thành tựu cách mạng; xúc phạm dân tộc, danh nhân, anh hùng dân tộc; thể hiện không đúng, xâm phạm chủ quyền quốc gia; vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức và danh dự, nhân phẩm của cá nhân;

đ) Truyền bá, ủng hộ chủ nghĩa khủng bố, chủ nghĩa cực đoan;

e) Kích động, xúc phạm tín ngưỡng, tôn giáo; tuyên truyền, cổ súy cho hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo bất hợp pháp;

g) Tiết lộ bí mật nhà nước, bí mật đời tư của cá nhân và bí mật khác theo quy định của pháp luật;

h) Kích động bạo lực, hành vi tội ác bằng việc thể hiện chi tiết cách thức thực hiện, hình ảnh, âm thanh, lời thoại, cảnh đánh đập, tra tấn, giết người dã man, tàn bạo và những hành vi khác xúc phạm đến nhân phẩm con người, trừ trường hợp thể hiện các nội dung đó để phê phán, tố cáo, lên án tội ác, đề cao chính nghĩa, tôn vinh giá trị truyền thống, văn hóa;

i) Thể hiện chi tiết hình ảnh, âm thanh, lời thoại dâm ô, trụy lạc, loạn luân;

k) Vi phạm quyền và lợi ích hợp pháp của trẻ em, người chưa thành niên;

l) Vi phạm nguyên tắc bình đẳng giới, định kiến giới, phân biệt đối xử về giới.

...

Danh mục nội dung cấm rất rộng, bao quát tất cả hành vi có khả năng gây tổn hại đến chủ quyền quốc gia, văn hóa dân tộc, quyền con người và đạo đức xã hội. Đồng thời, luật cho phép thể hiện những yếu tố nhạy cảm như bạo lực trong trường hợp tác phẩm có mục đích phê phán hoặc tố cáo tội ác, cho thấy sự linh hoạt nhưng vẫn chặt chẽ trong quản lý. 

Tình huống giả định

• Hãng làm phim
  Hãng Horizon Pictures làm một phim tâm lý - tội phạm dài 40 phút. Bản dựng thử có cảnh bạo lực chi tiết và lời thoại xúc phạm tôn giáo.

• Quá trình thẩm định
  Hội đồng thẩm định khi xem hồ sơ đã đối chiếu Điều 9 và xác định những cảnh này thuộc nhóm nội dung bị cấm, yêu cầu chỉnh sửa trước khi phân loại.

• Kết quả xử lý 
  Horizon Pictures cắt bỏ cảnh vi phạm, điều chỉnh kịch bản và sau đó được chấp thuận phân loại. 

Tình huống trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.

3. Kết luận

Hoạt động điện ảnh bao gồm nhiều công đoạn khác nhau và tất cả đều phải tuân thủ quy định về nội dung bị nghiêm cấm. Việc tuân thủ các nguyên tắc này giúp quá trình sáng tạo trở nên an toàn, chuyên nghiệp và phù hợp với giá trị văn hóa Việt Nam, đồng thời giảm thiểu rủi ro pháp lý cho các chủ thể tham gia.