Bảy hành vi bị nghiêm cấm trong giám định tư pháp gồm kết luận sai sự thật, kéo dài thời gian, tiết lộ bí mật, trục lợi và cản trở hoạt động giám định.
Hoạt động giám định tư pháp giữ vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ cơ quan tiến hành tố tụng làm rõ các vấn đề chuyên môn liên quan đến vụ án, vụ việc. Để bảo đảm hoạt động này được thực hiện khách quan và chính xác, pháp luật đã nêu rõ bản chất và phạm vi của giám định tư pháp. Đồng thời, các hành vi bị nghiêm cấm trong quá trình giám định cũng được xác định cụ thể nhằm tránh mọi tác động gây sai lệch kết quả.
1. Hoạt động giám định tư pháp là gì?
Khoản 1 Điều 2 Luật Giám định tư pháp 2012 (sửa đổi bởi khoản 1 Điều 1 Luật Giám định tư pháp sửa đổi 2020) quy định:
Điều 2. Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
1. Giám định tư pháp là việc người giám định tư pháp sử dụng kiến thức, phương tiện, phương pháp khoa học, kỹ thuật, nghiệp vụ để kết luận về chuyên môn những vấn đề có liên quan đến hoạt động khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án hình sự, giải quyết vụ việc dân sự, vụ án hành chính theo trưng cầu của cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng hoặc theo yêu cầu của người yêu cầu giám định theo quy định của Luật này.
...
Giám định tư pháp là hoạt động mang tính chuyên môn được thực hiện bởi người có đủ năng lực và tiêu chuẩn pháp luật quy định. Nội dung giám định được đặt ra khi cơ quan tiến hành tố tụng hoặc người có quyền yêu cầu giám định cần làm rõ một vấn đề có tính kỹ thuật, khoa học hay nghiệp vụ để phục vụ cho việc giải quyết vụ án. Quá trình giám định phải dựa trên kiến thức chuyên môn, sử dụng các phương pháp phân tích phù hợp và đưa ra kết luận khách quan, có giá trị pháp lý.
Tình huống giả định:
-
Anh Tâm được yêu cầu giải trình tài liệu cần giám định
Nguyễn Hoàng Tâm (40 tuổi, tỉnh Đồng Nai) là bị đơn trong một vụ tranh chấp dân sự về hợp đồng chuyển nhượng đất. Trong quá trình làm việc, cơ quan tố tụng thông báo cần làm rõ tính xác thực của chữ ký trên hợp đồng mà hai bên cung cấp. -
Giám định viên tiếp nhận hồ sơ và triển khai bước chuyên môn
Sau khi có quyết định trưng cầu giám định, Tâm được yêu cầu giao nộp các tài liệu gốc để phục vụ so sánh. Hồ sơ được gửi đến tổ chức giám định tại thành phố Hồ Chí Minh, nơi giám định viên tiến hành thu thập mẫu chữ ký đối chứng và chuẩn bị các bước phân tích kỹ thuật. -
Quá trình giám định được tiến hành theo đúng quy trình
Giám định viên sử dụng phương pháp chuyên môn để đối chiếu chữ ký trên hợp đồng với mẫu do Tâm cung cấp. Sau khi hoàn tất, cơ quan giám định lập kết luận giám định tư pháp gửi lại cho cơ quan trưng cầu nhằm làm rõ tình tiết quan trọng của vụ việc.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Những hành vi nào bị nghiêm cấm trong hoạt động giám định tư pháp?
Điều 6 Luật Giám định tư pháp 2012 (sửa đổi bởi khoản 3 Điều 1 Luật Giám định tư pháp sửa đổi 2020) quy định:
Điều 6. Các hành vi bị nghiêm cấm
1. Từ chối đưa ra kết luận giám định tư pháp mà không có lý do chính đáng.
2. Cố ý đưa ra kết luận giám định tư pháp sai sự thật.
3. Cố ý kéo dài thời gian thực hiện giám định tư pháp hoặc lợi dụng việc trưng cầu, yêu cầu giám định tư pháp để gây khó khăn, cản trở hoạt động tố tụng.
4. Lợi dụng việc thực hiện giám định tư pháp để trục lợi.
5. Tiết lộ bí mật thông tin mà mình biết được khi tiến hành giám định tư pháp.
6. Xúi giục, ép buộc người giám định tư pháp đưa ra kết luận giám định tư pháp sai sự thật.
7. Can thiệp, cản trở việc thực hiện giám định của người giám định tư pháp.
Các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động giám định tư pháp nhằm bảo đảm giám định viên và tổ chức giám định giữ vững tính trung lập, khách quan và liêm chính. Việc từ chối đưa ra kết luận mà không có lý do chính đáng hoặc cố ý kéo dài thời gian giám định có thể gây ảnh hưởng đến tiến độ giải quyết vụ việc. Những hành vi như cố ý kết luận sai sự thật, tiết lộ bí mật hoặc lợi dụng giám định để trục lợi là các vi phạm nghiêm trọng, làm sai lệch bản chất vụ án và xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của các bên liên quan. Đồng thời, mọi hành vi tác động, ép buộc, can thiệp hoặc gây cản trở người giám định đều bị cấm tuyệt đối để bảo đảm tính độc lập trong quá trình giám định.
ra kết luận khách quan, có giá trị pháp lý.
Tình huống giả định:
-
Ông Khải gửi hồ sơ giám định tại tổ chức giám định tư pháp
Trần Quốc Khải (45 tuổi, tỉnh Đồng Nai) nộp yêu cầu giám định về giá trị tài sản trong vụ tranh chấp dân sự. Khi tiếp nhận, giám định viên phát hiện Khải chỉ cung cấp bản photo tài liệu và thông tin không đầy đủ ảnh hưởng đến điều kiện giám định. -
Giám định viên phát hiện hành vi gây cản trở quá trình giám định
Trong quá trình làm việc, Khải chủ động đề nghị giám định viên “linh động kết luận theo hướng có lợi” kèm theo lợi ích vật chất. Đồng thời, Khải nhiều lần cố ý gọi điện làm gián đoạn, gây sức ép yêu cầu có kết quả nhanh. -
Giám định viên lập văn bản và từ chối giám định
Giám định viên xác định đây là hành vi lợi dụng và can thiệp vào hoạt động giám định, thuộc nhóm bị nghiêm cấm theo luật. Trong 05 ngày làm việc, tổ chức giám định gửi văn bản từ chối giám định, nêu rõ lý do và báo cho cơ quan tiến hành tố tụng biết.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Hoạt động giám định tư pháp giữ vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ cơ quan tố tụng làm rõ các vấn đề chuyên môn. Nội dung giám định được thực hiện dựa trên kiến thức và phương pháp chuyên môn của giám định viên để bảo đảm tính chính xác của kết luận. Đồng thời, pháp luật cũng xác định bảy hành vi bị nghiêm cấm nhằm bảo đảm quá trình giám định diễn ra khách quan, không bị tác động gây sai lệch kết quả.
