Người hiến bộ phận cơ thể được miễn phí chăm sóc, khám sức khoẻ định kỳ và cấp bảo hiểm y tế.
Hiến mô, hiến tạng là hành động nhân đạo cao đẹp, giúp mang lại sự sống cho nhiều người bệnh. Để ghi nhận và bảo vệ người hiến, pháp luật Việt Nam đã quy định rõ về quyền lợi và chế độ hỗ trợ dành cho người hiến bộ phận cơ thể, bảo đảm họ được chăm sóc toàn diện cả về sức khỏe lẫn tinh thần. Đồng thời, nếu cơ sở y tế thu tiền trái quy định trong các trường hợp được miễn phí, hành vi này sẽ bị xử phạt nghiêm theo quy định của pháp luật.
1. Người hiến bộ phận cơ thể được hưởng quyền lợi gì?
Điều 17 Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác 2006 quy định như sau:
Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác 2006
Điều 17. Quyền lợi của người đã hiến mô, bộ phận cơ thể người
1. Người đã hiến mô được chăm sóc, phục hồi sức khoẻ miễn phí ngay sau khi thực hiện việc hiến mô tại cơ sở y tế.
2. Người đã hiến bộ phận cơ thể người có các quyền lợi sau đây:
a) Được chăm sóc, phục hồi sức khoẻ miễn phí ngay sau khi thực hiện việc hiến bộ phận cơ thể người tại cơ sở y tế và được khám sức khỏe định kỳ miễn phí;
b) Được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí;
c) Được ưu tiên ghép mô, bộ phận cơ thể người khi có chỉ định ghép của cơ sở y tế;
d) Được tặng Kỷ niệm chương vì sức khỏe nhân dân theo quy định của Bộ trưởng Bộ Y tế.
3. Bộ trưởng Bộ Tài chính quy định cụ thể chế độ tài chính về khám sức khỏe định kỳ và cấp thẻ bảo hiểm y tế cho người đã hiến bộ phận cơ thể người.
Người hiến mô, tạng được Nhà nước đảm bảo chăm sóc sức khỏe miễn phí trong suốt quá trình điều trị và phục hồi đồng thời được khám sức khỏe định kỳ không mất phí. Việc cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí giúp họ tiếp cận các dịch vụ y tế dễ dàng hơn còn quyền ưu tiên ghép tạng thể hiện sự tri ân đối với nghĩa cử cao đẹp. Ngoài ra, người hiến còn được tặng Kỷ niệm chương vì sức khỏe nhân dân, ghi nhận đóng góp của họ cho cộng đồng.
Tình huống giả định
- Người hiến được chăm sóc theo đúng chế độ
Anh Lê Quang Minh (thành phố Hải Phòng) hiến một phần gan để cứu sống em trai mắc bệnh suy gan giai đoạn cuối. Sau phẫu thuật, anh Minh được bệnh viện chăm sóc và phục hồi sức khỏe hoàn toàn miễn phí. - Thực hiện đúng quy định về khám định kỳ và bảo hiểm y tế
Hằng năm, anh Minh được mời đến tái khám và kiểm tra sức khỏe định kỳ mà không phải đóng bất kỳ khoản chi phí nào. Bệnh viện còn cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí cho anh, giúp anh dễ dàng tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe. -
Kết quả và ý nghĩa nhân văn
Sau thời gian hồi phục, anh Minh được Bộ Y tế tặng Kỷ niệm chương vì sức khỏe nhân dân. Tình huống thể hiện chính sách nhân đạo của Nhà nước trong việc bảo vệ và tri ân người hiến bộ phận cơ thể người.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Nếu cơ sở y tế thu tiền trái quy định thì bị xử phạt bao nhiêu?
Điều 44, Điều 4 Nghị định 117/2020/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 44. Vi phạm quy định về hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác
...
2. Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi thu tiền đối với việc chăm sóc, phục hồi sức khỏe ngay sau khi thực hiện việc hiến bộ phận cơ thể người và khám sức khỏe định kỳ đối với người hiến bộ phận cơ thể người.
...
9. Biện pháp khắc phục hậu quả:
a) Buộc hoàn trả số tiền đã thu không đúng quy định của pháp luật đối với hành vi quy định tại khoản 2 Điều này. Trường hợp không hoàn trả được cho đối tượng thì nộp vào ngân sách nhà nước theo quy định của pháp luật;
...
Điều 4. Quy định về mức phạt tiền đối với cá nhân, tổ chức
...
5. Mức phạt tiền được quy định tại Chương II Nghị định này là mức phạt tiền đối với cá nhân. Đối với cùng một hành vi vi phạm hành chính thì mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
...
Như vậy, nếu cơ sở y tế thu tiền của người hiến trong trường hợp được miễn phí chăm sóc hoặc khám sức khỏe định kỳ, họ sẽ bị phạt đến 10 triệu đồng (cá nhân) hoặc 20 triệu đồng (tổ chức). Ngoài ra, cơ sở vi phạm phải hoàn trả toàn bộ số tiền đã thu trái quy định hoặc nộp vào ngân sách Nhà nước nếu không hoàn trả được.
Tình huống giả định
- Cơ sở y tế thu sai phí sau khi người hiến phẫu thuật
Sau khi hiến thận tại một bệnh viện ở TP. Hồ Chí Minh, chị Nguyễn Thị Bích bị yêu cầu đóng 3 triệu đồng tiền chăm sóc hậu phẫu dù quy định nêu rõ người hiến được miễn phí hoàn toàn. Chị Bích đã gửi phản ánh đến Thanh tra Sở Y tế. - Cơ quan chức năng xử lý vi phạm
Qua kiểm tra, Thanh tra xác định bệnh viện đã thu tiền trái quy định và ra quyết định xử phạt 10 triệu đồng, đồng thời buộc hoàn trả toàn bộ số tiền cho chị Bích. Cơ sở bị yêu cầu rà soát lại toàn bộ quy trình thanh toán nội bộ. -
Kết quả và ý nghĩa pháp lý
Chị Bích được hoàn lại số tiền, tiếp tục được hưởng chế độ chăm sóc miễn phí theo luật. Tình huống này cho thấy Nhà nước bảo vệ chặt chẽ quyền lợi của người hiến, đồng thời xử lý nghiêm hành vi vi phạm trong lĩnh vực y tế.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Người hiến mô, bộ phận cơ thể người không chỉ được chăm sóc và phục hồi sức khỏe miễn phí mà còn được hưởng nhiều chế độ ưu tiên như bảo hiểm y tế, khám định kỳ và khen thưởng. Việc thu tiền trái quy định đối với người hiến là hành vi bị nghiêm cấm và sẽ bị xử phạt nặng. Mức xử phạt có thể lên đến 20 triệu đồng và buộc phải hoàn trả khoản tiền đã thu trái với quy định.
