Người bệnh không có thân nhân được tiếp nhận và xử lý như thế nào?

Người bệnh không có thân nhân là một trong những nhóm đối tượng đặc biệt cần được quan tâm trong hoạt động khám bệnh, chữa bệnh, bởi họ không thể tự cung cấp thông tin hoặc nhận sự hỗ trợ từ người thân. Trong nhiều trường hợp, việc xác định danh tính và liên hệ thân nhân trở nên khó khăn, buộc cơ sở y tế phải áp dụng quy trình tiếp nhận đặc thù để bảo đảm an toàn và quyền lợi cho người bệnh. Đồng thời, pháp luật cũng quy định rõ trách nhiệm xử lý, thông báo và chăm sóc đối với người bệnh không có thân nhân nhằm bảo đảm việc điều trị và hỗ trợ xã hội được thực hiện kịp thời và đúng quy định.

1. Người bệnh không có thân nhân được hiểu như thế nào?

Khoản 10 Điều 2 Luật khám bênh, chữa bệnh 2023 quy định như sau:

Luật khám bệnh, chữa bệnh 2023

Điều 2: Giải thích từ ngữ

...

10. Người bệnh không có thân nhân là người thuộc một trong các trường hợp sau đây:

a) Người bệnh đang trong tình trạng cấp cứu không có giấy tờ tùy thân, không có thân nhân đi cùng, không có thông tin để liên lạc với thân nhân;

b) Người bệnh tại thời điểm vào cơ sở khám bệnh, chữa bệnh không thể hoặc có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi và không có giấy tờ tùy thân, không có thân nhân đi cùng, không có thông tin để liên lạc với thân nhân;

c) Người bệnh đã xác định được danh tính nhưng tại thời điểm vào cơ sở khám bệnh, chữa bệnh không thể hoặc có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, không có thân nhân đi cùng, không có thông tin để liên lạc với thân nhân;

d) Trẻ em dưới 06 tháng tuổi bị bỏ rơi tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.

Nhóm người bệnh không có thân nhân thường rơi vào tình trạng khẩn cấp hoặc không đủ khả năng tự cung cấp thông tin, khiến quá trình tiếp nhận và điều trị gặp nhiều khó khăn. Việc nhận diện chính xác người bệnh thuộc nhóm này giúp cơ sở y tế áp dụng đúng quy trình chuyên môn và pháp lý, đảm bảo người bệnh được tiếp cận dịch vụ chăm sóc kịp thời. Đồng thời, quy định này cũng là cơ sở để cơ sở khám chữa bệnh phối hợp với chính quyền địa phương trong việc tìm thân nhân, quản lý tài sản và bảo vệ quyền lợi của người bệnh.

Tình huống giả định

Tiếp nhận bệnh nhân bất tỉnh không có giấy tờ tại TP. Hồ Chí Minh

• Bệnh nhân được đưa vào cấp cứu nhưng không có thông tin nhận diện

  Tháng 8/2025, Khoa Cấp cứu của Bệnh viện Đa khoa Tân Thuận tiếp nhận một nam bệnh nhân khoảng 40 tuổi được người dân đưa đến trong tình trạng bất tỉnh. Người bệnh không có giấy tờ tùy thân, không mang theo điện thoại và không có ai đi cùng, khiến bệnh viện không thể xác minh danh tính ban đầu.

• Bệnh viện xác định trường hợp thuộc nhóm “không có thân nhân”

  Sau khi tiến hành sơ cứu và kiểm tra ban đầu, bệnh viện lập biên bản tiếp nhận theo quy định. Do bệnh nhân không thể nhận thức, không thể tự khai báo thông tin và không có cách nào liên hệ thân nhân, bệnh viện xác định đây là trường hợp “người bệnh không có thân nhân” theo quy định của pháp luật.

• Thực hiện thủ tục theo quy định nhằm đảm bảo quyền lợi cho người bệnh

  Cơ sở y tế tiến hành kiểm kê tài sản cá nhân, lưu giữ toàn bộ vật dụng đi kèm và lập hồ sơ tiếp nhận theo quy định. Đồng thời, bệnh viện thông báo vụ việc đến UBND cấp xã nơi bệnh viện đặt trụ sở để hỗ trợ truy tìm thân nhân. Bệnh nhân tiếp tục được điều trị trong tình trạng giám sát đặc biệt cho đến khi tỉnh lại hoặc khi tìm được người nhà.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

2. Người bệnh không có thân nhân được tiếp nhận và xử lý như thế nào?

Điều 72 Luật khám bênh, chữa bệnh 2023 quy định như sau:

Luật khám bệnh, chữa bệnh 2023

Điều 72. Tiếp nhận và xử lý đối với người bệnh không có thân nhân

1. Khi tiếp nhận, thực hiện khám bệnh, chữa bệnh cho người bệnh không có thân nhân, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có trách nhiệm kiểm kê, lập biên bản và lưu giữ tài sản của người bệnh.

2. Trong thời gian 48 giờ kể từ khi tiếp nhận người bệnh mà vẫn không thể xác định được thân nhân của người bệnh thì cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có trách nhiệm sau đây:

a) Thông báo cho Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cơ sở khám bệnh, chữa bệnh đặt trụ sở để báo tìm thân nhân của người bệnh trên các phương tiện thông tin đại chúng;

b) Lập hồ sơ đề nghị tiếp nhận đối tượng bảo trợ xã hội có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn vào cơ sở trợ giúp xã hội theo quy định của pháp luật về bảo trợ xã hội đối với trẻ em dưới 06 tháng tuổi bị bỏ rơi tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.

3. Trường hợp người bệnh đã được điều trị ổn định mà vẫn không thể xác định được thân nhân và thuộc trường hợp bị mất năng lực hành vi dân sự, có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, hạn chế năng lực hành vi dân sự, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có trách nhiệm lập hồ sơ đề nghị tiếp nhận đối tượng bảo trợ xã hội có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn vào cơ sở trợ giúp xã hội theo quy định của pháp luật về bảo trợ xã hội.

4. Trường hợp người bệnh tử vong, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có trách nhiệm giải quyết theo quy định tại Điều 73 của Luật này.

5. Cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có trách nhiệm nuôi dưỡng, chăm sóc, khám bệnh, chữa bệnh cho người bệnh trong thời gian từ khi tiếp nhận đến khi hoàn thành thủ tục chuyển người bệnh đến cơ sở trợ giúp xã hội hoặc đến khi người bệnh tử vong.

6. Chính phủ quy định việc chi trả chi phí nuôi dưỡng, chăm sóc, khám bệnh, chữa bệnh cho các đối tượng quy định tại Điều này và việc xử lý đối với người bệnh không có thân nhân là người nước ngoài.

Quy định trên đã thiết lập một quy trình rõ ràng để bảo đảm người bệnh không có thân nhân vẫn được chăm sóc đầy đủ và an toàn. Cơ sở khám chữa bệnh không chỉ phải kiểm kê, quản lý tài sản và tìm kiếm thân nhân mà còn phải phối hợp với chính quyền địa phương và cơ sở trợ giúp xã hội để bảo đảm việc chăm sóc và hỗ trợ được thực hiện đúng pháp luật. Quy trình này giúp cơ quan y tế xử lý kịp thời các trường hợp đặc biệt, tránh bỏ sót hoặc bỏ mặc người bệnh trong giai đoạn nguy cấp, đồng thời bảo đảm rằng dù không có người thân bên cạnh, người bệnh vẫn nhận được sự hỗ trợ và bảo vệ cần thiết.

Tình huống giả định

Tiếp nhận người bệnh không có thân nhân tại Hà Nội

• Tiếp nhận bệnh nhân trong tình trạng mất nhận thức

  Tháng 10/2025, Khoa Cấp cứu của Bệnh viện Việt Hòa tại Hà Nội tiếp nhận một nữ bệnh nhân khoảng 55 tuổi được người dân đưa đến trong tình trạng kiệt sức và mất ý thức. Bệnh nhân không mang theo giấy tờ tùy thân, không thể tự khai báo thông tin và không có bất kỳ người thân nào đi cùng.

• Thực hiện quy trình xác minh và tìm thân nhân

  Sau khi khám và điều trị ban đầu, bệnh viện lập biên bản kiểm kê tài sản và xác định đây là trường hợp người bệnh không có thân nhân theo quy định của pháp luật. Trong vòng 48 giờ, bệnh viện gửi thông báo đến UBND phường sở tại để hỗ trợ tìm kiếm thân nhân thông qua hệ thống loa truyền thanh và thông báo cộng đồng, nhưng vẫn không xác định được người nhà.

• Chăm sóc và đề nghị chuyển sang cơ sở trợ giúp xã hội

  Khi bệnh nhân hồi phục nhưng vẫn gặp khó khăn trong nhận thức và không thể tự quản lý hành vi, bệnh viện lập hồ sơ đề nghị chuyển bà vào cơ sở trợ giúp xã hội để tiếp tục được chăm sóc. Trong thời gian chờ hoàn tất các thủ tục, bệnh viện tiếp tục nuôi dưỡng và theo dõi sức khỏe cho người bệnh theo quy định.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Kết luận

Pháp luật đã thiết lập quy trình tiếp nhận và chăm sóc dành riêng cho người bệnh không có thân nhân để bảo đảm họ luôn được hỗ trợ kịp thời trong mọi tình huống. Việc xác định thế nào là người bệnh không có thân nhân giúp cơ sở y tế nhận diện đúng đối tượng và áp dụng các bước xử lý phù hợp ngay từ khi tiếp nhận. Quy trình tiếp nhận, tìm thân nhân, quản lý tài sản và chuyển giao sang cơ sở trợ giúp xã hội được pháp luật quy định đầy đủ nhằm bảo đảm người bệnh được chăm sóc an toàn và đúng quy định.