Việc hủy bỏ quyết định cấm tiếp xúc phải thực hiện đúng trình tự trong 12 giờ và việc huỷ bỏ chỉ được đáp ứng khi có căn cứ rõ ràng theo quy định pháp luật.
Quyết định cấm tiếp xúc là biện pháp bảo vệ khẩn cấp nhằm bảo đảm an toàn cho nạn nhân trong các vụ bạo lực gia đình. Tuy nhiên, trong một số trường hợp cụ thể, pháp luật cho phép hủy bỏ quyết định này theo trình tự, thủ tục rõ ràng. Việc nắm chắc điều kiện và quy trình hủy bỏ giúp cơ quan có thẩm quyền và các bên liên quan thực hiện đúng quy định, tránh gây ảnh hưởng đến quyền lợi của nạn nhân.
1. Trình tự, thủ tục hủy bỏ quyết định cấm tiếp xúc quy định như thế nào?
Khoản 1 Điều 20 Nghị định 76/2023/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 20. Hủy bỏ quyết định cấm tiếp xúc
1. Việc hủy bỏ quyết định cấm tiếp xúc theo quy định tại điểm a và điểm b khoản 4 Điều 25 của Luật Phòng, chống bạo lực gia đình thực hiện theo trình tự, thủ tục như sau:
a) Cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền quy định tại điểm a khoản 1, điểm a và điểm b khoản 4 Điều 25 của Luật Phòng, chống bạo lực gia đình gửi đơn đề nghị đến Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã đã ra quyết định cấm tiếp xúc để đề nghị hủy bỏ quyết định cấm tiếp xúc theo Mẫu số 10 của Phụ lục ban hành kèm theo Nghị định này. Đơn đề nghị được gửi theo hình thức quy định tại khoản 1 Điều 16 Nghị định này;
b) Trong thời gian 12 giờ kể từ khi tiếp nhận đơn, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ra quyết định hủy bỏ quyết định cấm tiếp xúc theo Mẫu số 11 của Phụ lục ban hành kèm theo Nghị định này. Trường hợp không hủy bỏ thì phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.
...
Người đề nghị phải gửi đơn đúng mẫu và theo hình thức luật quy định. Ngay khi tiếp nhận, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã phải xem xét khẩn cấp và ra quyết định trong thời hạn 12 giờ. Nếu không chấp nhận đề nghị, cơ quan này phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do để bảo đảm tính minh bạch.
Tình huống giả định
-
Gia đình gửi đơn đề nghị hủy quyết định
Tại tỉnh Lạng Sơn, anh Nguyễn Văn Tiến bị áp dụng quyết định cấm tiếp xúc do hành vi gây áp lực tinh thần với vợ là chị Lê Thị Hòa. Sau khi anh Tiến hoàn thành khóa tư vấn bắt buộc và được chị Hòa đồng ý, cả hai gửi đơn đề nghị hủy bỏ lệnh cấm tiếp xúc. - Ủy ban nhân dân cấp xã tiếp nhận và xem xét
Cán bộ tư pháp – hộ tịch kiểm tra đơn và chuyển ngay cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã theo quy định. Hồ sơ xác minh cho thấy môi trường an toàn đã được bảo đảm. -
Quyết định được ban hành trong 12 giờ
Trong vòng chưa đến 12 giờ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ký quyết định hủy bỏ biện pháp cấm tiếp xúc và gửi cho các bên liên quan theo đúng quy định.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Lệnh cấm tiếp xúc bị hủy bỏ trong trường hợp nào?
Khoản 2, Khoản 3 Điều 20 Nghị định 76/2023/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 20. Hủy bỏ quyết định cấm tiếp xúc
...
2. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã hủy bỏ quyết định cấm tiếp xúc theo quy định tại điểm c khoản 4 Điều 25 của Luật Phòng, chống bạo lực gia đình thực hiện trong các trường hợp sau đây:
a) Khi người bị bạo lực gia đình bị chết;
b) Khi người có hành vi bạo lực gia đình bị chết hoặc mất năng lực hành vi dân sự;
c) Khi có căn cứ xác định quyết định cấm tiếp xúc không đúng.
3. Quyết định hủy bỏ quyết định cấm tiếp xúc có hiệu lực ngay sau khi ký ban hành và được gửi cho người có hành vi bạo lực gia đình, người bị bạo lực gia đình, Trưởng Công an xã, phường, thị trấn, Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố nơi cư trú của người bị bạo lực gia đình, người được phân công giám sát việc thực hiện quyết định cấm tiếp xúc và cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền đề nghị hủy bỏ quyết định cấm tiếp xúc.
Pháp luật chỉ cho phép hủy bỏ lệnh cấm tiếp xúc trong những trường hợp đặc biệt. Nếu nạn nhân không còn hoặc người gây bạo lực không còn khả năng gây nguy hiểm, biện pháp sẽ chấm dứt. Ngoài ra, lệnh cấm cũng phải bị hủy nếu có sai sót trong quá trình ban hành như xác định nhầm chủ thể hoặc căn cứ áp dụng không đúng.
Tình huống giả định
- Người gây bạo lực mất năng lực hành vi dân sự
Tại Thành phố Huế, ông Trần Hữu Hiển bị áp dụng quyết định cấm tiếp xúc với vợ là bà Phạm Thị Cẩm do có hành vi đe dọa. Sau một tai nạn nghiêm trọng, ông Hiển được bác sĩ xác nhận mất năng lực hành vi dân sự. - Ủy ban nhân dân cấp xã xác định căn cứ hủy bỏ
Gia đình cung cấp hồ sơ y tế cho Ủy ban nhân dân cấp xã. Cơ quan này xác nhận ông Hiển không còn khả năng thực hiện hành vi gây nguy hiểm. -
Quyết định hủy bỏ được ban hành
Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ký quyết định hủy bỏ lệnh cấm tiếp xúc và gửi cho các bên theo quy định.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Việc hủy bỏ quyết định cấm tiếp xúc được thực hiện theo một trình tự chặt chẽ, minh bạch. Việc quy định như vậy nhằm đảm bảo quyền lợi của cả nạn nhân lẫn người bị áp dụng biện pháp. Những trường hợp được phép hủy bỏ được luật quy định rõ nhằm tránh áp dụng sai hoặc kéo dài biện pháp khi không còn cần thiết.
