Pháp luật nghiêm cấm việc lấy mô, bộ phận cơ thể ở người sống dưới 18 tuổi. Cá nhân vi phạm có thể bị phạt 100 triệu đồng, tổ chức bị phạt đến 200 triệu đồng.
Hoạt động hiến, lấy và ghép mô, bộ phận cơ thể người là một nghĩa cử cao đẹp, thể hiện tinh thần nhân đạo trong y học hiện đại. Tuy nhiên, để bảo đảm an toàn sức khỏe, nhân phẩm và quyền con người, pháp luật quy định chặt chẽ về độ tuổi, điều kiện và phạm vi được phép hiến, lấy mô, bộ phận cơ thể. Theo quy định hiện hành, việc lấy mô, bộ phận cơ thể ở người sống dưới 18 tuổi bị nghiêm cấm tuyệt đối và hành vi này có thể bị xử phạt hành chính đến hàng trăm triệu đồng.
1. Lấy mô, bộ phận cơ thể ở người sống dưới 18 tuổi có bị cấm không?
Điều 11 Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác 2006 quy định như sau:
Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác 2006
Điều 11. Các hành vi bị nghiêm cấm
...
5. Lấy mô, bộ phận cơ thể ở người sống dưới mười tám tuổi.
...
Quy định này thể hiện nguyên tắc bảo vệ người chưa thành niên trong lĩnh vực y học vì họ chưa có đầy đủ năng lực hành vi và khả năng nhận thức để đưa ra quyết định liên quan đến sức khỏe, tính mạng. Việc cấm lấy mô, tạng ở người dưới 18 tuổi giúp ngăn chặn các hành vi lợi dụng, buôn bán, cưỡng ép hiến tạng trá hình.
Tình huống giả định
- Người mẹ đồng ý cho con hiến thận cứu người thân
Bà Nguyễn Thị Lý (tỉnh Đắk Lắk) vì thương em trai bị suy thận nên xin cho con trai 17 tuổi hiến một quả thận để ghép cứu cậu. Gia đình làm đơn tự nguyện gửi đến bệnh viện đề nghị thực hiện ca phẫu thuật. - Cơ sở y tế từ chối và giải thích quy định pháp luật
Sau khi xem xét hồ sơ, bệnh viện từ chối thực hiện và giải thích rằng pháp luật cấm tuyệt đối việc lấy mô, bộ phận cơ thể ở người sống dưới 18 tuổi. Bệnh viện hướng dẫn gia đình đăng ký chờ nguồn hiến tạng hợp pháp từ danh sách điều phối quốc gia. -
Kết quả và ý nghĩa pháp lý
Gia đình bà Lý hiểu rõ quy định và đồng thuận với hướng giải quyết của cơ sở y tế. Tình huống này thể hiện tính nhân văn của pháp luật trong việc bảo vệ sức khỏe và quyền lợi của người chưa thành niên.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Lấy mô, bộ phận cơ thể ở người sống dưới 18 tuổi bị phạt bao nhiêu?
Điều 44 Nghị định 117/2020/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 44. Vi phạm quy định về hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác
...
7. Phạt tiền từ 80.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:
...
b) Lấy mô, bộ phận cơ thể ở người sống dưới 18 tuổi;
...
Điều 4. Quy định về mức phạt tiền đối với cá nhân, tổ chức
...
5. Mức phạt tiền được quy định tại Chương II Nghị định này là mức phạt tiền đối với cá nhân. Đối với cùng một hành vi vi phạm hành chính thì mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
...
Theo đó, hành vi vi phạm bị xử lý rất nghiêm khắc vì xâm phạm nghiêm trọng đến quyền con người và an toàn thân thể. Mức phạt được đặt ra đối với cá nhân vi phạm là từ 80 triệu đồng đến 100 triệu đồng. Nếu là tổ chức vi phạm thì mức phạt gấp đôi.
Tình huống giả định
- Cơ sở tư nhân thực hiện ca phẫu thuật trái phép
Một phòng khám tư tại TP. Hồ Chí Minh nhận lời lấy giác mạc của một thiếu niên 17 tuổi với lý do “thử nghiệm y học”, mặc dù chưa có giấy phép và không được sự cho phép của cơ quan quản lý. Sau khi vụ việc bị phát hiện, lực lượng thanh tra y tế phối hợp công an tiến hành kiểm tra và lập biên bản vi phạm. - Cơ quan chức năng xử lý nghiêm hành vi vi phạm
Bác sĩ trực tiếp thực hiện bị xử phạt 100 triệu đồng, còn cơ sở y tế bị phạt 200 triệu đồng và buộc đình chỉ hoạt động. Tất cả mẫu vật thu được trong vụ việc bị thu giữ để phục vụ điều tra. -
Kết quả và ý nghĩa răn đe
Phòng khám bị rút giấy phép hành nghề, bác sĩ chịu trách nhiệm cá nhân về hành vi vi phạm. Tình huống này cho thấy pháp luật xử lý nghiêm minh nhằm bảo vệ người dưới 18 tuổi và ngăn chặn hành vi lợi dụng trong lĩnh vực y học.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Hành vi lấy mô, bộ phận cơ thể ở người sống dưới 18 tuổi bị pháp luật nghiêm cấm tuyệt đối để bảo vệ sức khỏe, danh dự và quyền của người chưa thành niên. Cá nhân nếu có hành vi lấy mô, bộ phận cơ thể ở người sống dưới 18 tuổi sẽ bị xử phạt từ 80 triệu đồng đến 100 triệu đồng. Nếu tổ chức vi phạm thì bị xử phạt gấp đôi.
