Cá nhân nào có hành vi làm khai tử cho người còn sống sẽ bị phạt từ 10 đến 20 triệu đồng.
Đăng ký khai tử là thủ tục hộ tịch bắt buộc nhằm xác nhận việc một người đã qua đời nhằm đảm bảo quản lý dân cư và chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự liên quan. Tuy nhiên, có trường hợp người dân cố tình làm thủ tục khai tử cho người đang sống để chiếm đoạt tài sản hoặc trục lợi chính sách và đây là hành vi bị xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật. Bên cạnh đó, pháp luật cũng quy định rõ những người có trách nhiệm thực hiện việc đăng ký khai tử để đảm bảo thông tin dân cư chính xác và kịp thời.
1. Làm thủ tục đăng ký khai tử cho người đang sống bị xử phạt bao nhiêu?
Khoản 3, khoản 5 Điều 41 Nghị định 82/2020/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 41. Hành vi vi phạm quy định về đăng ký khai tử
...
3. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau:
a) Làm thủ tục đăng ký khai tử cho người đang sống;
...
5. Biện pháp khắc phục hậu quả:
a) Kiến nghị cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền xem xét, xử lý đối với giấy tờ, văn bản đã cấp do có hành vi vi phạm quy định tại các khoản 1 và 2, các điểm a và c khoản 3 Điều này; giấy tờ, văn bản bị tẩy xóa, sửa chữa làm sai lệch nội dung quy định tại khoản 1 Điều này;
...
Quy định này xử phạt từ 10 đến 20 triệu đồng đối với hành vi làm thủ tục đăng ký khai tử cho người đang sống vì làm sai lệch thông tin hộ tịch. Ngoài phạt tiền, cơ quan có thẩm quyền còn kiến nghị thu hồi, hủy bỏ các giấy tờ đã cấp liên quan đến hành vi vi phạm, bảo đảm hồ sơ hộ tịch được chính xác và minh bạch.
Tình huống giả định
- Giới thiệu sự việc
Ông Nguyễn Hữu Thành (cư trú tại Thành phố Hồ Chí Minh) và em trai là ông Nguyễn Hữu Dũng xảy ra mâu thuẫn về thừa kế đất. Muốn chiếm đoạt tài sản, ông Thành đã nộp hồ sơ làm thủ tục khai tử cho em trai dù người này vẫn đang sống tại nước ngoài. - Cơ quan chức năng điều tra
Công chức Tư pháp – hộ tịch phát hiện thông tin không trùng khớp và phối hợp với cơ quan công an xác minh. Kết quả cho thấy ông Thành đã cố ý cung cấp thông tin sai sự thật để làm thủ tục khai tử giả nhằm chiếm đoạt tài sản. -
Kết quả xử lý
Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh ra quyết định xử phạt hành chính 18.000.000 đồng. Đồng thời hủy bỏ toàn bộ giấy tờ khai tử sai phạm bởi vì hành vi của ông Thành vi phạm điểm a khoản 3 Điều 41 Nghị định 12/2022/NĐ-CP.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Ai là người có trách nhiệm thực hiện việc đăng ký khai tử?
Điều 33 Luật Hộ tịch 2014 quy định như sau:
Điều 33. Thời hạn và trách nhiệm đăng ký khai tử
1. Trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày có người chết thì vợ, chồng hoặc con, cha, mẹ hoặc người thân thích khác của người chết có trách nhiệm đi đăng ký khai tử; trường hợp người chết không có người thân thích thì đại diện của cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan có trách nhiệm đi khai tử.
2. Công chức tư pháp - hộ tịch thường xuyên kiểm tra, đôn đốc việc khai tử cho người chết; trường hợp không xác định được người có trách nhiệm đi khai tử thì công chức tư pháp - hộ tịch thực hiện đăng ký khai tử.
Pháp luật quy định người thân của người đã mất như vợ, chồng, cha, mẹ hoặc con có nghĩa vụ đăng ký khai tử trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày chết. Nếu người đã mất không có thân nhân thì cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân có liên quan phải thay mặt thực hiện thủ tục này. Trường hợp không xác định được ai có trách nhiệm, công chức Tư pháp – hộ tịch sẽ trực tiếp thực hiện đăng ký khai tử để bảo đảm không bỏ sót thông tin dân cư.
Tình huống giả định
- Giới thiệu sự việc
Cụ Nguyễn Văn Hòa (cư trú tại Thành phố Đà Nẵng) qua đời ngày 2/8/2025 nhưng không có người thân sinh sống cùng. Sau khi nhận thông tin, Ủy ban nhân dân phường chủ động lập hồ sơ đăng ký khai tử theo quy định. - Quá trình xử lý
Công chức Tư pháp – hộ tịch xác minh thông tin người chết, phối hợp với bệnh viện cấp Giấy báo tử để hoàn thiện hồ sơ. Hồ sơ được trình Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường ký và cập nhật vào Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử. -
Kết quả xử lý
Thủ tục đăng ký khai tử được hoàn tất đúng quy định tại Điều 33 Luật Hộ tịch 2014. Việc chủ động thực hiện nghĩa vụ của cơ quan phường đảm bảo thông tin dân cư được cập nhật chính xác, đầy đủ và kịp thời.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Làm thủ tục khai tử cho người còn sống là hành vi vi phạm nghiêm trọng, bị xử phạt từ 10 đến 20 triệu đồng và có thể bị kiến nghị hủy bỏ giấy tờ sai phạm. Đồng thời pháp luật quy định người có trách nhiệm thực hiện việc đăng ký khai tử là người thân thích của người đã chết. Trong trường hợp người đã chết không có người thân thích thì cơ quan liên quan có nghĩa vụ đăng ký khai tử để bảo đảm tính chính xác của dữ liệu dân cư.
