Khiếu nại về lao động là việc người lao động hoặc người học nghề, thử việc yêu cầu cơ quan, người có thẩm quyền xem xét lại quyết định hoặc hành vi của người sử dụng lao động.
Trong quan hệ lao động, quyền và nghĩa vụ của các bên luôn cần được bảo đảm công bằng và minh bạch theo đúng quy định pháp luật. Trong thực tế, có những trường hợp người lao động cho rằng người sử dụng lao động đã ban hành quyết định hoặc thực hiện hành vi trái quy định, ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của mình. Bên cạnh đó, việc khiếu nại về lao động là cơ chế hợp pháp giúp người lao động yêu cầu cơ quan, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại để bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của họ.
Khiếu nại về lao động là gì?
Khoản 1 Điều 3 Nghị định 24/2018/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
1. Khiếu nại về lao động là việc người lao động, người học nghề, tập nghề để làm việc cho người sử dụng lao động, người thử việc theo thủ tục quy định tại Nghị định này yêu cầu người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại về lao động xem xét lại quyết định, hành vi về lao động của người sử dụng lao động khi có căn cứ cho rằng quyết định, hành vi đó vi phạm pháp luật lao động, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
...
Khiếu nại về lao động là một biện pháp bảo vệ quyền lợi chính đáng của người lao động trong trường hợp họ cho rằng bị đối xử không công bằng, bị chấm dứt hợp đồng trái pháp luật hoặc bị vi phạm các quyền lợi về lương, thưởng, điều kiện làm việc. Cơ chế này không chỉ tạo điều kiện cho người lao động tự bảo vệ quyền của mình, mà còn giúp doanh nghiệp rà soát, khắc phục sai phạm, từ đó xây dựng môi trường làm việc minh bạch và ổn định hơn.
Tình huống giả định
Người lao động khiếu nại vì bị chấm dứt hợp đồng trái luật
-
Anh Bình bị công ty chấm dứt hợp đồng đột ngột
Anh Trần Văn Bình, nhân viên kinh doanh tại Công ty TNHH Ánh Dương, bất ngờ nhận quyết định chấm dứt hợp đồng lao động trước thời hạn mà không được báo trước. -
Người lao động nộp đơn khiếu nại lên người sử dụng lao động
Cho rằng việc chấm dứt hợp đồng là trái quy định pháp luật, anh Bình đã gửi đơn khiếu nại lần đầu đến Giám đốc Công ty TNHH Ánh Dương, yêu cầu xem xét lại quyết định. -
Công ty xem xét lại và ra quyết định khắc phục
Sau khi rà soát hồ sơ, công ty xác định bộ phận nhân sự đã xử lý sai quy trình. Do đó, doanh nghiệp thu hồi quyết định chấm dứt hợp đồng, khôi phục vị trí làm việc và bồi thường phần tiền lương trong thời gian anh Bình bị cho nghỉ việc sai quy định.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Thẩm quyền giải quyết khiếu nại về lao động được quy định như thế nào?
Khoản 1 và 2 Điều 15 Nghị định 24/2018/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 15. Thẩm quyền giải quyết khiếu nại về lao động, an toàn, vệ sinh lao động
1. Người sử dụng lao động có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định, hành vi về lao động, an toàn, vệ sinh lao động của mình bị khiếu nại.
2. Chánh Thanh tra Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, nơi người sử dụng lao động đặt trụ sở chính có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần hai đối với khiếu nại về lao động, an toàn, vệ sinh lao động khi người khiếu nại không đồng ý với quyết định giải quyết lần đầu theo quy định tại Điều 23 hoặc đã hết thời hạn quy định tại Điều 20 Nghị định này mà khiếu nại không được giải quyết.
...
Thẩm quyền giải quyết khiếu nại được phân thành hai cấp. Cấp đầu tiên là người sử dụng lao động, có trách nhiệm tiếp nhận, xem xét và trả lời bằng văn bản cho người lao động theo đúng trình tự. Nếu kết quả giải quyết lần đầu không thỏa đáng hoặc quá thời hạn mà không được xử lý, người lao động có thể gửi khiếu nại lần hai đến Chánh Thanh tra Sở Lao động Thương binh và Xã hội.
Tình huống giả định
Người lao động tiếp tục khiếu nại lên cơ quan cấp trên khi không được giải quyết đúng hạn
-
Người lao động gửi đơn khiếu nại lần đầu đến công ty
Chị Nguyễn Thị Thu Hà, nhân viên kế toán tại Công ty TNHH Minh Phát, bị cắt giảm phụ cấp mà không được thông báo trước. Chị Hà nộp đơn khiếu nại lần đầu đến Giám đốc công ty để yêu cầu xem xét lại quyết định. -
Công ty chậm trễ trong việc phản hồi đơn khiếu nại
Sau 30 ngày, chị Hà vẫn chưa nhận được kết quả giải quyết. Theo quy định, đây là trường hợp quá thời hạn xử lý khiếu nại lần đầu, nên chị đã tiếp tục gửi đơn khiếu nại lần hai đến Chánh Thanh tra Sở Lao động Thương binh và Xã hội. -
Cơ quan nhà nước vào cuộc và yêu cầu doanh nghiệp khắc phục
Thanh tra Sở tiến hành xác minh, kết luận việc công ty cắt phụ cấp là không đúng quy định và buộc doanh nghiệp hoàn trả đầy đủ khoản tiền đã cắt giảm, đồng thời chấn chỉnh quy trình nội bộ để tránh vi phạm tái diễn.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Khiếu nại về lao động là công cụ pháp lý giúp người lao động bảo vệ quyền lợi hợp pháp khi bị xâm phạm trong quá trình làm việc. Người sử dụng lao động giải quyết khiếu nại lần đầu, còn Chánh Thanh tra Sở Lao động Thương binh và Xã hội giải quyết khiếu nại lần hai khi người lao động không đồng ý hoặc doanh nghiệp chậm phản hồi. Việc nắm rõ quy trình và thẩm quyền khiếu nại giúp người lao động thực hiện quyền của mình một cách đúng luật, hiệu quả và minh bạch.
