Người tìm thấy đồ cổ phải giao nộp cho cơ quan có thẩm quyền và được thưởng theo tỷ lệ lũy thoái dựa trên giá trị tài sản sau giám định.
Nhiều gia đình trong lúc sửa chữa hoặc đào đất quanh nhà bất ngờ phát hiện những vật dụng cũ nghi là đồ cổ nhưng lại không biết phải xử lý như thế nào. Đây là loại tài sản đặc biệt, có thể liên quan đến di sản văn hóa và chịu sự quản lý chặt chẽ của pháp luật. Vì vậy pháp luật đã đặt ra nghĩa vụ thông báo cho cơ quan chức năng trong các trường hợp này.
1. Khi tìm được đồ cổ ở nhà có phải thông báo không?
Điều 229 Bộ luật Dân sự 2015 quy định như sau:
Điều 229. Xác lập quyền sở hữu đối với tài sản bị chôn, giấu, bị vùi lấp, chìm đắm được tìm thấy
1. Người phát hiện tài sản bị chôn, giấu, bị vùi lấp, chìm đắm phải thông báo hoặc trả lại ngay cho chủ sở hữu; nếu không biết ai là chủ sở hữu thì phải thông báo hoặc giao nộp cho Uỷ ban nhân dân cấp xã hoặc công an cấp xã nơi gần nhất hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác theo quy định của pháp luật.
...
Đồ cổ được xem là tài sản đặc biệt nên người phát hiện không được tự ý giữ lại nếu không xác định được chủ sở hữu. Nghĩa vụ giao nộp nhằm giúp cơ quan có thẩm quyền kịp thời giám định và bảo quản đúng quy chuẩn di sản văn hóa. Việc khai báo đúng nơi quy định giúp người dân tránh rủi ro pháp lý và vẫn được bảo đảm quyền hưởng thưởng nếu tài sản là cổ vật có giá trị.
Tình huống giả định
- Đào nền nhà phát hiện bình gốm
Trong lúc sửa nền nhà tại Thành phố Tây Ninh, anh Nguyễn Trọng Sơn phát hiện một bình gốm cũ nghi là đồ cổ. Anh nhận thấy không thể xác định chủ sở hữu và tài sản có khả năng liên quan đến lịch sử. - Giao nộp tài sản đúng quy định
Anh Sơn mang bình gốm đến UBND cấp xã gần nhất để trình báo. Cơ quan chức năng tiếp nhận và lập biên bản để tiến hành giám định. -
Xác định là cổ vật và đủ điều kiện nhận thưởng
Kết quả giám định cho thấy bình gốm có tuổi đời hơn 200 năm. Anh Sơn được ghi nhận là người phát hiện và được hưởng tiền thưởng theo Nghị định 29/2018/NĐ-CP.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Tìm được đồ cổ thì được thưởng bao nhiêu?
Khoản 5 Điều 30 Nghị định 29/2018/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 30. Mức chi
...
5. Mức chi thưởng cho tổ chức cá nhân phát hiện và giao nộp tài sản bị chôn, giấu, bị vùi lấp, chìm đắm và tài sản bị đánh rơi, bỏ quên
a) Tổ chức, cá nhân được thưởng trong các trường hợp sau đây:
- Ngẫu nhiên tìm thấy và giao nộp tài sản bị chôn, giấu, bị vùi lấp, chìm đắm, tài sản bị đánh rơi, bỏ quên là di tích lịch sử - văn hóa, bảo vật quốc gia, di vật, cổ vật, tài sản thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh quốc gia;
- Phát hiện và cung cấp thông tin chính xác về tài sản bị chôn, giấu, bị vùi lấp, chìm đắm được tìm thấy, tài sản bị đánh rơi, bỏ quên.
b) Mức tiền thưởng đối với từng trường hợp cụ thể như sau:
- Trường hợp tổ chức, cá nhân ngẫu nhiên tìm thấy và giao nộp tài sản bị chôn, giấu, bị vùi lấp, chìm đắm, tài sản bị đánh rơi, bỏ quên là di tích lịch sử - văn hóa, bảo vật quốc gia, di vật, cổ vật, tài sản thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh quốc gia thì mức tiền thưởng được tính theo phương pháp lũy thoái từng Phần, cụ thể như sau:
+ Phần giá trị của tài sản đến 10 triệu đồng thì tỷ lệ trích thưởng là 30%;
+ Phần giá trị của tài sản trên 10 triệu đồng đến 100 triệu đồng thì tỷ lệ trích thưởng là 15%;
+ Phần giá trị của tài sản trên 100 triệu đồng đến 1 tỷ đồng thì tỷ lệ trích thưởng là 7%;
+ Phần giá trị của tài sản trên 1 tỷ đồng đến 10 tỷ đồng thì tỷ lệ trích thưởng là 1%;
+ Phần giá trị của tài sản trên 10 tỷ đồng thì tỷ lệ trích thưởng là 0,5%;
Giá trị của tài sản để trích thưởng được xác định sau khi trừ các Khoản chi phí theo quy định tại Khoản 3 Điều 29 Nghị định này.
- Trường hợp tổ chức, cá nhân phát hiện và cung cấp thông tin chính xác về tài sản bị chôn, giấu, bị vùi lấp, chìm đắm được tìm thấy là di tích lịch sử - văn hóa, bảo vật quốc gia, di vật, cổ vật, tài sản thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh quốc gia thì mức tiền thưởng bằng 50% của các mức thưởng tương ứng quy định tại điểm a Khoản này.
- Trường hợp tổ chức, cá nhân phát hiện và cung cấp thông tin chính xác về tài sản bị chôn, giấu, bị vùi lấp, chìm đắm được tìm thấy không phải là di tích lịch sử - văn hóa, bảo vật quốc gia, di vật, cổ vật, tài sản thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh quốc gia thì mức tiền thưởng bằng 30% của các mức thưởng tương ứng quy định tại điểm a Khoản này.
...
Mức thưởng được tính theo phương pháp lũy thoái, nghĩa là phần giá trị càng cao thì tỷ lệ được thưởng càng giảm để bảo đảm sự hợp lý. Người giao nộp vẫn nhận khoản thưởng tương xứng với giá trị của tài sản, tạo động lực cho việc khai báo và bảo vệ di sản. Khoản thưởng chỉ được chi trả sau khi tài sản được định giá và trừ chi phí giám định theo quy định.
Tình huống giả định
- Nhặt được vòng đồng trong vườn
Trong lúc đào đất trồng cây tại Hải Phòng, chị Lê Thị Thảo phát hiện một chiếc vòng đồng cũ. Nhận thấy vật có vẻ cổ xưa, chị chủ động mang đến công an xã để nộp lại. - Giám định tài sản có giá trị cao
Cơ quan chuyên môn xác định chiếc vòng là cổ vật trị giá 120 triệu đồng. Hồ sơ định giá và tính thưởng được lập theo trình tự. -
Nhận thưởng theo tỷ lệ từng phần
Chị Thảo được nhận thưởng theo các mức lũy thoái: 30% cho 10 triệu đầu tiên, 15% cho 90 triệu tiếp theo và 7% cho phần còn lại. Số tiền được chi trả minh bạch theo quy định.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Phát hiện đồ cổ trong nhà không đồng nghĩa với quyền sở hữu ngay mà phải thực hiện nghĩa vụ thông báo hoặc giao nộp cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Người giao nộp đúng quy định sẽ được thưởng dựa theo giá trị của đồ vật đã được tìm thấy. Tỷ lệ tính thưởng sẽ được tính theo tỷ lệ lũy thoái dựa trên giá trị tài sản.
