Ép buộc trẻ học tập quá sức được xem là bạo lực gia đình; cha mẹ phải bảo đảm quyền học tập và tạo điều kiện phù hợp cho sự phát triển của trẻ.
Việc giáo dục con cái luôn là trách nhiệm quan trọng của cha mẹ, tuy nhiên ranh giới giữa định hướng và ép buộc đôi khi rất mong manh. Luật Phòng, chống bạo lực gia đình đã quy định rõ những hành vi vượt quá giới hạn có thể xâm hại đến sự phát triển của trẻ. Đồng thời đặt ra quy định về quyền được học tập phù hợp với khả năng đối với trẻ.
1. Ép buộc con học tập quá mức có được xem là bạo lực gia đình không?
Điều 3 Luật Phòng, chống bạo lực gia đình 2022 quy định như sau:
Luật Phòng, chống bạo lực gia đình 2022
Điều 3. Hành vi bạo lực gia đình
1. Hành vi bạo lực gia đình bao gồm:
...
o) Cưỡng ép thành viên gia đình học tập, lao động quá sức, đóng góp tài chính quá khả năng của họ; kiểm soát tài sản, thu nhập của thành viên gia đình nhằm tạo ra tình trạng lệ thuộc về mặt vật chất, tinh thần hoặc các mặt khác;
...
2. Hành vi quy định tại khoản 1 Điều này được thực hiện giữa người đã ly hôn; người chung sống như vợ chồng; người là cha, mẹ, con riêng, anh, chị, em của người đã ly hôn, của người chung sống như vợ chồng; người đã từng có quan hệ cha mẹ nuôi và con nuôi với nhau cũng được xác định là hành vi bạo lực gia đình theo quy định của Chính phủ.
Ép buộc trẻ học tập vượt khả năng, thời gian hoặc sức chịu đựng được xem là bạo lực gia đình vì gây tổn hại đến sức khỏe tinh thần và thể chất. Pháp luật không chỉ bảo vệ trẻ em trong gia đình hiện tại mà cả những trường hợp cha mẹ đã ly hôn hoặc không còn chung sống. Quy định này khẳng định giáo dục không được biến thành áp lực gây hại cho trẻ.
Tình huống giả định
- Cha mẹ thay đổi cách tiếp cận với việc học của con
Anh Nguyễn Minh Tùng nhận thấy con trai lớp 7 ngày càng mệt mỏi khi phải học thêm quá nhiều buổi. Sau khi tìm hiểu pháp luật, anh biết rằng cưỡng ép con học quá sức có thể bị coi là bạo lực gia đình. - Trao đổi để hiểu nhu cầu của trẻ
Anh Tùng quyết định giảm bớt lịch học và dành thời gian lắng nghe con nhiều hơn. Nhờ đó, cậu bé có tâm lý thoải mái và việc học tiến bộ hơn. -
Gia đình xây dựng môi trường học tập tích cực
Cha mẹ thống nhất hỗ trợ con theo hướng động viên và khuyến khích thay vì ép buộc. Cách quản lý này giúp trẻ phát triển lành mạnh và phù hợp với quy định của pháp luật.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Cha mẹ có trách nhiệm gì đối với việc học tập của trẻ em?
Điều 99 Luật Trẻ em 2016 quy định như sau:
Điều 99. Bảo đảm quyền học tập, phát triển năng khiếu, vui chơi, giải trí, hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch của trẻ em
1. Cha, mẹ, giáo viên, người chăm sóc trẻ em và các thành viên trong gia đình có trách nhiệm gương mẫu về mọi mặt cho trẻ em noi theo; tự học để có kiến thức, kỹ năng giáo dục trẻ em về đạo đức, nhân cách, quyền và bổn phận của trẻ em; tạo môi trường lành mạnh cho sự phát triển toàn diện của trẻ em.
2. Cha, mẹ, giáo viên, người chăm sóc trẻ em có trách nhiệm bảo đảm cho trẻ em thực hiện quyền học tập, hoàn thành chương trình giáo dục phổ cập theo quy định của pháp luật, tạo Điều kiện cho trẻ em theo học ở trình độ cao hơn.
...
Cha mẹ được yêu cầu tạo môi trường học tập phù hợp nhưng không được gây áp lực vượt quá khả năng của trẻ. Trách nhiệm của cha mẹ bao gồm hỗ trợ, định hướng và đồng hành cùng con thay vì quản lý bằng cách cưỡng ép. Mục tiêu của quy định là bảo vệ sự phát triển toàn diện của trẻ về thể chất, tinh thần và năng lực cá nhân.
Tình huống giả định
- Cha mẹ bảo đảm quyền học tập đúng quy định
Chị Trần Thùy Dương quan tâm đến việc con gái phát triển toàn diện nhưng không đặt nặng thành tích. Chị hỗ trợ con hoàn thành chương trình học phổ cập theo đúng lộ trình. - Giúp trẻ phát huy năng khiếu phù hợp
Nhận thấy con thích mỹ thuật, chị Dương tạo điều kiện để con tham gia lớp vẽ thay vì ép học thêm nhiều môn không phù hợp. -
Tạo môi trường học tập lành mạnh
Trong gia đình, chị duy trì thói quen đọc sách và sinh hoạt khoa học để trẻ học theo. Nhờ vậy, bé phát triển cân bằng và tự tin.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Cưỡng ép trẻ học tập quá sức là hành vi bị pháp luật nghiêm cấm. Theo quy định của luật, hành vi này bị xem là hành vi bạo lực gia đình. Vì vậy pháp luật yêu cầu cha mẹ đồng hành cùng con, bảo đảm quyền học tập, định hướng phù hợp và không tạo áp lực quá mức.
