Đốt vàng mã ngày rằm tháng Chạp không bị cấm, nhưng nếu thực hiện sai nơi quy định sẽ bị xử phạt; pháp luật cũng nghiêm cấm mọi hoạt động mê tín dị đoan.
Hoạt động đốt vàng mã là một phần trong tín ngưỡng dân gian lâu đời của người Việt, thường được thực hiện vào những dịp lễ tết, đặc biệt là ngày rằm tháng Chạp. Việc đốt vàng mã không đúng quy định có thể gây mất an toàn, ô nhiễm môi trường hoặc vi phạm quy định về tổ chức lễ hội. Bên cạnh đó, cũng cần xem xét những giới hạn pháp lý đối với các hoạt động mang yếu tố mê tín dị đoan trong đời sống tín ngưỡng.
Đốt vàng mã ngày rằm tháng Chạp có bị xử phạt hay không?
Khoản 1 Điều 14 Nghị định 38/2021/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 14. Vi phạm quy định về tổ chức lễ hội
1. Phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 200.000 đồng đến 500.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:
a) Thắp hương hoặc đốt vàng mã không đúng nơi quy định;
b) Nói tục, chửi thề, xúc phạm tâm linh gây ảnh hưởng đến không khí trang nghiêm của lễ hội;
c) Mặc trang phục không lịch sự hoặc không phù hợp với truyền thống văn hóa Việt Nam....
Việc đốt vàng mã vào ngày rằm tháng Chạp không bị cấm. Tuy nhiên, nếu người dân đốt tại nơi công cộng, di tích, khu dân cư mà không có khu vực quy định riêng, hành vi này sẽ bị xem là vi phạm. Mức xử phạt hành chính được áp dụng theo quy định tại khoản 1 Điều 14 nêu trên. Các địa phương còn có thể ban hành hướng dẫn cụ thể về địa điểm và thời gian đốt vàng mã để hạn chế cháy nổ, ô nhiễm môi trường.
Tình huống giả định
Ông Minh đốt vàng mã ngoài khu vực quy định
-
Ông Minh tổ chức lễ cúng rằm tháng Chạp tại nhà riêng
Ngày 15 tháng Chạp năm 2025, ông Nguyễn Văn Minh chuẩn bị mâm cúng cô hồn và tiến hành đốt vàng mã trước sân nhà. Do lượng vàng mã lớn, ông Minh mang ra vỉa hè để đốt cho thuận tiện. -
Cơ quan chức năng phát hiện hành vi vi phạm
Trong quá trình tuần tra, lực lượng trật tự đô thị Ngọc Lâm phát hiện ông Minh đốt vàng mã tại khu vực công cộng, gây khói bụi ảnh hưởng đến người đi đường. Cơ quan chức năng đã lập biên bản và xử phạt 300.000 đồng theo điểm a khoản 1 Điều 14 Nghị định 38/2021/NĐ-CP. -
Ông Minh chấp hành và rút kinh nghiệm
Sau khi nhận quyết định xử phạt, ông Minh tự giác nộp phạt và thực hiện việc đốt vàng mã trong khuôn viên nhà riêng. Chính quyền phường cũng khuyến khích người dân hạn chế đốt vàng mã, thực hiện đúng nơi quy định để bảo đảm an toàn và văn minh đô thị.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Các hoạt động mang tính mê tín dị đoan có bị pháp luật nghiêm cấm không?
Khoản 1 Điều 3 Quy chế hoạt động văn hóa và kinh doanh dịch vụ văn hóa công cộng ban hành kèm theo Nghị định 103/2009/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 3. Quy định cấm trong hoạt động văn hóa và kinh doanh dịch vụ văn hóa công cộng
Nghiêm cấm các hoạt động sau đây:
1. Các hoạt động văn hóa và kinh doanh dịch vụ văn hóa có nội dung:
a) Kích động nhân dân chống lại Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân;
b) Kích động bạo lực, tuyên truyền chiến tranh xâm lược, gây hận thù giữa các dân tộc và nhân dân các nước; truyền bá tư tưởng, văn hóa phản động, lối sống dâm ô đồi trụy, các hành vi tội ác, tệ nạn xã hội, mê tín dị đoan, trái với thuần phong mỹ tục, gây hại cho sức khỏe và hủy hoại môi trường sinh thái;
c) Tiết lộ bí mật của Đảng, Nhà nước, bí mật quân sự, an ninh, kinh tế, đối ngoại, bí mật đời tư của cá nhân và bí mật khác do pháp luật quy định....
Mọi hành vi tổ chức, truyền bá hoặc lợi dụng tín ngưỡng để thực hiện hoạt động mê tín dị đoan đều là vi phạm pháp luật. Các hình thức như cúng bái, gọi hồn, xem bói, yểm bùa để trục lợi hoặc gây hoang mang trong cộng đồng có thể bị xử lý hành chính, thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017). Nhà nước tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng, song đồng thời đặt ra giới hạn rõ ràng để bảo đảm nếp sống văn minh và an toàn xã hội.
Tình huống giả định
Bà Hoa tổ chức gọi hồn chữa bệnh mê tín
-
Bà Hoa mở dịch vụ “gọi hồn chữa bệnh” tại nhà riêng
Tháng 8/2025, bà Trần Thị Hoa, tự quảng cáo trên mạng xã hội rằng có thể “gọi hồn tổ tiên để chữa bệnh nan y”. Nhiều người dân nhẹ dạ tin tưởng đã đến xin chữa bệnh, mỗi lần thu phí vài trăm nghìn đồng. -
Cơ quan chức năng phát hiện và lập biên bản
Sau khi nhận phản ánh từ người dân, Phòng Văn hóa Thông tin TP. Hồ Chí Minh phối hợp với Công an phường Hòa Thạnh tiến hành kiểm tra, phát hiện bà Hoa đang thực hiện nghi lễ mang tính mê tín dị đoan. Cơ quan chức năng đã lập biên bản xử phạt vi phạm hành chính theo Nghị định 38/2021/NĐ-CP và yêu cầu chấm dứt hoạt động. -
Bà Hoa bị xử phạt và buộc chấm dứt hành vi vi phạm
Bà Hoa bị xử phạt 7.500.000 đồng về hành vi tổ chức hoạt động mê tín dị đoan trái phép. Đồng thời, chính quyền địa phương tuyên truyền, vận động người dân không tham gia các hoạt động tương tự để tránh bị lợi dụng, gây mất an ninh trật tự.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Pháp luật hiện hành không cấm việc đốt vàng mã trong ngày rằm tháng Chạp, nhưng hành vi đốt không đúng nơi quy định sẽ bị xử phạt hành chính từ 200.000 đồng đến 500.000 đồng. Đồng thời, mọi hoạt động có yếu tố mê tín dị đoan đều bị nghiêm cấm và có thể bị xử lý nghiêm theo quy định. Việc hiểu đúng ranh giới giữa tín ngưỡng hợp pháp và mê tín dị đoan giúp duy trì nếp sống văn hóa lành mạnh, an toàn và đúng chuẩn mực xã hội.
