Doanh nghiệp không được thỏa thuận để một bên thắng thầu vì hành vi này làm sai lệch cạnh tranh, mất minh bạch và thuộc nhóm thỏa thuận bị cấm theo pháp luật.
Hoạt động đấu thầu được điều chỉnh nhằm bảo đảm cạnh tranh công bằng, minh bạch và dựa trên năng lực thực tế của các doanh nghiệp tham dự. Quy định pháp luật xác định việc thống nhất sắp đặt kết quả để một bên trúng thầu có thể được xem là thỏa thuận hạn chế cạnh tranh vì làm thay đổi bản chất cạnh tranh trong đấu thầu. Đồng thời cũng quy định rằng sự thống nhất nhằm định trước kết quả lựa chọn nhà thầu thuộc nhóm hành vi bị cấm do làm sai lệch quá trình cạnh tranh và tước đi cơ hội bình đẳng của các doanh nghiệp khác
1. Thỏa thuận để một bên thắng thầu có phải thỏa thuận hạn chế cạnh tranh không?
Khoản 1 Điều 81 Luật Quản lý ngoại thương 2017 quy định cụ thể:
Điều 11. Thỏa thuận hạn chế cạnh tranh
...
4. Thỏa thuận để một hoặc các bên tham gia thỏa thuận thắng thầu khi tham gia đấu thầu trong việc cung cấp hàng hóa, cung ứng dịch vụ.
...
Khi các doanh nghiệp tham dự một gói thầu nhưng lại thống nhất trước với nhau để sắp xếp cho một bên trúng thầu, sự thống nhất đó được xem là thỏa thuận hạn chế cạnh tranh. Hành vi này làm cho kết quả đấu thầu không còn dựa trên năng lực thật mà bị định trước, khiến quá trình cạnh tranh bị thu hẹp và làm mất đi tính minh bạch vốn có của hoạt động đấu thầu.
Tình huống giả định
- Các doanh nghiệp tham dự gói thầu hạ tầng gặp nhau trước buổi mở thầu
Liên danh An Phú gồm ba doanh nghiệp xây dựng lớn đã trao đổi với nhau về cách phối hợp và sắp xếp hoạt động chung trong quá trình tham gia các dự án xây dựng. - Thống nhất để một doanh nghiệp trong nhóm trúng thầu
Các bên đồng ý rằng Công ty An Phú 1 sẽ nộp giá thấp nhất, còn hai công ty còn lại nộp giá cao hoặc nộp hồ sơ mang tính tượng trưng. - Kết quả đấu thầu không còn dựa trên năng lực thực tế
Do hành vi sắp đặt trước, quy trình lựa chọn nhà thầu mất đi tính khách quan, còn các doanh nghiệp khác không có cơ hội cạnh tranh bình đẳng. - Cơ quan quản lý ghi nhận dấu hiệu hạn chế cạnh tranh
Sự thống nhất để sắp đặt kết quả được xác định là làm méo mó cạnh tranh trong đấu thầu và ảnh hưởng đến tính minh bạch của gói thầu.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Doanh nghiệp có được thỏa thuận để một bên thắng thầu không?
Khoản 1 Điều 81 Luật Quản lý ngoại thương 2017 quy định cụ thể:
Điều 12. Thỏa thuận hạn chế cạnh tranh bị cấm
...
2. Thỏa thuận hạn chế cạnh tranh giữa các doanh nghiệp quy định tại các khoản 4, 5 và 6 Điều 11 của Luật này.
...
Khi các doanh nghiệp thống nhất việc sắp đặt trước kết quả đấu thầu để một bên giành phần thắng, hành vi này thuộc nhóm thỏa thuận bị cấm. Sự thống nhất đó làm sai lệch quá trình cạnh tranh, vì các bên tham dự không còn cạnh tranh bằng giá, chất lượng hay năng lực thực tế. Điều này loại bỏ cơ hội bình đẳng của các doanh nghiệp còn lại và ảnh hưởng đến kết quả lựa chọn nhà thầu.
Tình huống giả định
- Minh Phát thống nhất sắp xếp trước người trúng thầu trong toàn nhóm
Các doanh nghiệp trong liên danh họp kín và thỏa thuận để Công ty Minh Phát 2 “giành quyền thắng” gói thầu xây dựng khu dân cư mới. - Các bên không còn cạnh tranh thật sự trong hồ sơ dự thầu
Họ cùng nộp giá mang tính hình thức, không cạnh tranh về kỹ thuật hay năng lực, nhằm đảm bảo Minh Phát 2 là đơn vị được chọn. - Cơ quan chức năng phát hiện dấu hiệu thông thầu
Qua kiểm tra hồ sơ và so sánh giá nộp thầu, cơ quan quản lý nhận thấy sự tương đồng bất thường và nghi ngờ thỏa thuận dàn xếp. - Kết luận đây là thỏa thuận bị cấm hoàn toàn
Cơ quan cạnh tranh xác định sự thống nhất sắp đặt trước kết quả đấu thầu của Minh Phát thuộc nhóm hành vi bị cấm vì làm sai lệch quá trình cạnh tranh và loại bỏ cơ hội bình đẳng.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Thỏa thuận để một bên thắng thầu được xem là thỏa thuận hạn chế cạnh tranh vì làm cho kết quả đấu thầu không còn dựa trên năng lực thực tế và làm mất minh bạch. Doanh nghiệp không được thỏa thuận sắp đặt kết quả đấu thầu vì hành vi đó thuộc nhóm bị cấm và loại bỏ cơ hội cạnh tranh bình đẳng của các bên còn lại. Quy định pháp luật bảo đảm đấu thầu diễn ra công bằng, minh bạch và không bị chi phối bởi sự thống nhất định trước kết quả.
