Doanh nghiệp không được thỏa thuận cùng nhau để giới hạn thị trường tiêu thụ sản phẩm vì đây là hành vi hạn chế cạnh tranh bị cấm theo luật.
Sự lưu thông của hàng hóa trên thị trường gắn với khả năng doanh nghiệp tiếp cận khách hàng và mở rộng phạm vi tiêu thụ. Khi các doanh nghiệp thống nhất để thu hẹp những cơ hội đó của đơn vị khác, mức độ cạnh tranh trên thị trường bị ảnh hưởng trực tiếp. Trong trường hợp này, việc xác định hành vi có thuộc phạm vi hạn chế cạnh tranh và doanh nghiệp có được phép cùng nhau thực hiện sự thống nhất nhằm thu hẹp thị trường của đối thủ là vấn đề cần được đánh giá theo quy định pháp luật.
1. Thỏa thuận hạn chế thị trường tiêu thụ sản phẩm có phải thỏa thuận hạn chế cạnh tranh không?
Khoản 10 Điều 11 Luật Cạnh tranh 2018 quy định cụ thể:
Điều 11. Thỏa thuận hạn chế cạnh tranh
...
10. Thỏa thuận hạn chế thị trường tiêu thụ sản phẩm, nguồn cung cấp hàng hóa, cung ứng dịch vụ của các bên không tham gia thỏa thuận.
...
Khi các doanh nghiệp thống nhất cùng nhau để thu hẹp thị trường tiêu thụ sản phẩm, nguồn cung hàng hóa hoặc dịch vụ của một doanh nghiệp không tham gia thỏa thuận, sự thống nhất đó được xem là thỏa thuận hạn chế cạnh tranh. Hành vi này làm giảm khả năng tiếp cận thị trường của doanh nghiệp bị ảnh hưởng và tác động đến sự cạnh tranh bình thường trên thị trường.
Tình huống giả định
- Các doanh nghiệp đồ uống lo ngại sự tăng trưởng của Công ty FreshUp
Liên minh Thành Tín họp kín vì FreshUp mở rộng nhanh và chiếm nhiều điểm bán trong siêu thị và cửa hàng tiện lợi. - Thống nhất thu hẹp nguồn cung và kênh phân phối của FreshUp
Các thành viên đồng ý gây sức ép lên hệ thống bán lẻ để giảm diện tích trưng bày của FreshUp và hạn chế nhập thêm sản phẩm của doanh nghiệp này. - Đối thủ bị giảm mạnh khả năng tiếp cận người tiêu dùng
FreshUp mất nhiều vị trí trưng bày quan trọng, lượng hàng đưa vào siêu thị giảm, khiến thị phần sụt đáng kể. - Cơ quan quản lý ghi nhận hành vi hạn chế cạnh tranh
Sự phối hợp nhằm thu hẹp thị trường tiêu thụ của FreshUp được xác định là làm suy giảm sự cạnh tranh bình thường.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Doanh nghiệp có được thỏa thuận cùng nhau giới hạn thị trường tiêu thụ sản phẩm không?
Khoản 3,4 Điều 12 Luật Cạnh tranh 2018 quy định cụ thể:
Điều 12. Thỏa thuận hạn chế cạnh tranh bị cấm
...
3. Thỏa thuận hạn chế cạnh tranh giữa các doanh nghiệp trên cùng thị trường liên quan quy định tại các khoản 7, 8, 9, 10 và 11 Điều 11 của Luật này khi thỏa thuận đó gây tác động hoặc có khả năng gây tác động hạn chế cạnh tranh một cách đáng kể trên thị trường.
4. Thỏa thuận hạn chế cạnh tranh giữa các doanh nghiệp kinh doanh ở các công đoạn khác nhau trong cùng một chuỗi sản xuất, phân phối, cung ứng đối với một loại hàng hóa, dịch vụ nhất định quy định tại các khoản 1, 2, 3, 7, 8, 9, 10 và 11 Điều 11 của Luật này khi thỏa thuận đó gây tác động hoặc có khả năng gây tác động hạn chế cạnh tranh một cách đáng kể trên thị trường.
Khi các doanh nghiệp hoạt động trên cùng thị trường liên quan hoặc ở các công đoạn khác nhau trong một chuỗi sản xuất, phân phối, cung ứng thống nhất việc làm thu hẹp thị trường tiêu thụ của một đơn vị khác, hành vi đó chỉ được chấp nhận nếu không gây ra hoặc không có khả năng gây ra tác động hạn chế cạnh tranh đáng kể. Nếu sự thống nhất này làm giảm mạnh cơ hội cạnh tranh của doanh nghiệp bị ảnh hưởng, thỏa thuận đó thuộc nhóm hành vi bị cấm.
Tình huống giả định
- Minh Phát thống nhất hành động trên toàn chuỗi tiêu thụ
Các doanh nghiệp trong liên minh, gồm nhà sản xuất đồ uống, đơn vị phân phối và hệ thống bán lẻ, thống nhất cùng giảm mạnh số điểm bán dành cho Công ty AquaLight. - Phối hợp đồng loạt khiến đối thủ gần như mất kênh tiêu thụ
Từ việc hạn chế nhập hàng, cắt giảm diện tích trưng bày đến việc ngừng đưa sản phẩm AquaLight vào các chương trình khuyến mãi, doanh nghiệp này nhanh chóng bị suy giảm khả năng tiếp cận khách hàng. - Cơ quan chức năng đánh giá tác động hạn chế cạnh tranh đáng kể
Việc thu hẹp thị trường trên nhiều công đoạn khiến AquaLight mất cơ hội cạnh tranh độc lập và gặp nguy cơ bị loại khỏi thị trường. - Kết luận đây là thỏa thuận bị nghiêm cấm
Cơ quan cạnh tranh xác định sự thống nhất thu hẹp thị trường tiêu thụ của Minh Phát thuộc nhóm hành vi bị cấm và không được phép triển khai dưới bất kỳ hình thức nào.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Thỏa thuận thu hẹp thị trường tiêu thụ sản phẩm được xem là hành vi hạn chế cạnh tranh khi làm giảm khả năng tiếp cận thị trường của doanh nghiệp bị tác động và ảnh hưởng đến sự vận động minh bạch của thị trường. Doanh nghiệp không được thống nhất hạn chế thị trường tiêu thụ nếu hành vi này gây ra hoặc có khả năng gây ra tác động hạn chế cạnh tranh đáng kể. Việc tuân thủ quy tắc cạnh tranh giúp bảo đảm môi trường kinh doanh bình đẳng và thúc đẩy sự phát triển lành mạnh của thị trường.
