Địa chỉ tin cậy là nơi hỗ trợ nạn nhân bạo lực gia đình. Nếu cá nhân hoặc tổ chức yêu cầu nạn nhân trả chi phí khi sinh hoạt tại địa chỉ tin cậy sẽ bị xử phạt hành chính.
Trong công tác phòng, chống bạo lực gia đình, việc bảo đảm nơi trú ẩn an toàn cho nạn nhân đóng vai trò quan trọng. Một trong những mô hình hỗ trợ trực tiếp, gần gũi và hiệu quả là địa chỉ tin cậy tại cộng đồng. Pháp luật đã quy định rõ về hoạt động của địa chỉ tin cậy cũng như hành vi bị nghiêm cấm liên quan đến việc trục lợi từ nạn nhân.
1. Địa chỉ tin cậy trong cộng đồng là gì?
Điều 36 Luật Phòng, chống bạo lực gia đình 2022 quy định như sau:
Luật Phòng, chống bạo lực gia đình 2022
Điều 36. Địa chỉ tin cậy
1. Địa chỉ tin cậy là tổ chức, cá nhân có uy tín, khả năng và tự nguyện giúp đỡ người bị bạo lực gia đình.
2. Tổ chức, cá nhân quy định tại khoản 1 Điều này thông báo với Ủy ban nhân dân cấp xã về việc nhận làm địa chỉ tin cậy. Ủy ban nhân dân cấp xã lập danh sách và công bố địa chỉ tin cậy trong địa bàn quản lý; hướng dẫn, tổ chức việc tập huấn cho địa chỉ tin cậy về phòng, chống bạo lực gia đình.
3. Khi tiếp nhận người bị bạo lực gia đình, địa chỉ tin cậy phải thông báo cho Ủy ban nhân dân cấp xã.
Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm bảo vệ và hỗ trợ kinh phí cho địa chỉ tin cậy theo quy định của pháp luật.
4. Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã và các tổ chức thành viên của Mặt trận, các tổ chức xã hội có trách nhiệm tuyên truyền, vận động tổ chức, cá nhân tham gia làm địa chỉ tin cậy ở cộng đồng dân cư.
Địa chỉ tin cậy là địa điểm an toàn tại cộng đồng nơi nạn nhân có thể tạm lánh và nhận hỗ trợ khẩn cấp. Các địa chỉ này do cá nhân hoặc tổ chức tự nguyện đăng ký và được Ủy ban nhân dân cấp xã quản lý, hướng dẫn và hỗ trợ.
Tình huống giả định
- Hộ gia đình đăng ký làm địa chỉ tin cậy
Gia đình ông Nguyễn Văn Lâm tại tỉnh Quảng Ngãi tự nguyện đăng ký làm địa chỉ tin cậy và được Ủy ban nhân dân cấp xã tập huấn về kỹ năng hỗ trợ nạn nhân. Ông Lâm được cấp thông tin liên hệ và quy trình xử lý khi tiếp nhận trường hợp khẩn cấp. - Tiếp nhận nạn nhân an toàn
Một tối, chị Trần Thị Mỹ bị chồng bạo hành đã tìm đến nhà ông Lâm để nhờ giúp đỡ. Ngay lập tức ông Lâm thông báo cho chính quyền địa phương và bố trí phòng tạm lánh cho chị. -
Chính quyền hỗ trợ
Ủy ban nhân dân cấp xã cử cán bộ đến hỗ trợ và ghi nhận vụ việc, đồng thời cung cấp kinh phí cần thiết cho địa chỉ tin cậy. Việc phối hợp nhanh chóng giúp chị Mỹ an toàn và ổn định tinh thần.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Yêu cầu nạn nhân trả chi phí sinh hoạt tại địa chỉ tin cậy có bị phạt không?
Điều 65, Điều 4 Nghị định 144/2021/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 65. Hành vi lợi dụng hoạt động phòng, chống bạo lực gia đình để trục lợi
1. Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:
...
b) Yêu cầu thanh toán chi phí sinh hoạt của nạn nhân ở địa chỉ tin cậy tại cộng đồng;
...
Điều 4. Quy định về mức phạt tiền tối đa, tổ chức bị xử phạt vi phạm hành chính
...
2. Mức phạt tiền quy định tại Chương II Nghị định này là mức phạt được áp dụng đối với hành vi vi phạm hành chính của cá nhân. Đối với tổ chức có cùng hành vi vi phạm, mức phạt tiền gấp 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
...
Địa chỉ tin cậy hoạt động dựa trên tinh thần hỗ trợ nhân đạo, không được thu tiền của nạn nhân dưới bất kỳ hình thức nào. Nếu đơn vị hoặc cá nhân yêu cầu nạn nhân tự chi trả chi phí, hành vi này bị xem là lợi dụng hoạt động hỗ trợ để trục lợi và sẽ bị xử phạt hành chính.
Tình huống giả định
- Địa chỉ tin cậy vi phạm quy định
Một cơ sở tư nhân tại tỉnh Tây Ninh tiếp nhận nạn nhân nhưng yêu cầu chị phải tự trả chi phí chỗ ở và tiền ăn. Hành vi này được người dân phản ánh đến chính quyền xã. - Cơ quan chức năng xử lý
Sau khi xác minh, Ủy ban nhân dân cấp xã lập biên bản và xử phạt chủ cơ sở 2.000.000 đồng vì vi phạm quy định về địa chỉ tin cậy. Đồng thời yêu cầu cơ sở hoàn trả toàn bộ số tiền đã thu. -
Siết chặt hoạt động giám sát
Chính quyền địa phương tăng cường rà soát các địa chỉ tin cậy để bảo đảm không có tình trạng thu phí trái luật. Việc này giúp người dân yên tâm hơn khi cần tìm nơi tạm lánh.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Địa chỉ tin cậy là mô hình quan trọng hỗ trợ nạn nhân bạo lực gia đình ngay tại cộng đồng. Pháp luật nghiêm cấm việc thu tiền hoặc yêu cầu nạn nhân tự chi trả chi phí sinh hoạt. Nếu có hành vi vi phạm sẽ bị áp dụng mức phạt từ 1 đến 2 triệu đồng đối với cá nhân và từ 2 đến 4 triệu đồng đối với tổ chức.
