Hồ sơ đăng ký bảo hộ kiểu dáng công nghiệp phải có bản mô tả, bộ ảnh hoặc bản vẽ và phạm vi bảo hộ thể hiện đầy đủ các đặc điểm tạo dáng cần được bảo vệ theo luật.
Kiểu dáng công nghiệp là yếu tố thể hiện hình dáng bên ngoài của sản phẩm và góp phần tạo nên giá trị nhận diện thương mại. Để được bảo hộ, chủ thể phải nộp hồ sơ đầy đủ gồm bản mô tả kiểu dáng, bộ ảnh hoặc bản vẽ, và phạm vi bảo hộ theo quy định pháp luật. Các tài liệu này là cơ sở để cơ quan có thẩm quyền thẩm định, xác định những đặc điểm tạo dáng cần bảo vệ.
1. Kiểu dáng công nghiệp là gì?
Quy định này được nêu cụ thể tại khoản 13 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 như sau:
Điều 4. Giải thích từ ngữ
...
13. Kiểu dáng công nghiệp là hình dáng bên ngoài của sản phẩm được thể hiện bằng hình khối, đường nét, màu sắc hoặc sự kết hợp những yếu tố này.
...
Kiểu dáng công nghiệp phản ánh phần hình thức bên ngoài của sản phẩm, là yếu tố mà người tiêu dùng có thể nhìn thấy trực tiếp trong quá trình sử dụng hoặc lựa chọn sản phẩm. Các yếu tố tạo nên kiểu dáng gồm hình khối tổng thể, đường nét tạo hình, tỷ lệ, màu sắc hoặc sự kết hợp giữa các yếu tố này. Đây có thể là hình dáng của chai nước, vỏ máy tính, thiết bị gia dụng hay bất kỳ sản phẩm nào có hình thức đặc thù. Nhờ có kiểu dáng công nghiệp, doanh nghiệp có thể tạo dấu ấn nhận diện riêng, nâng cao sức cạnh tranh và gia tăng giá trị thương mại của sản phẩm trong mắt người tiêu dùng.
Tình huống giả định
- Công ty DecoMart phát triển mẫu bàn phím mới
Nhóm thiết kế của Công ty DecoMart bắt đầu phát triển hình dáng bên ngoài cho mẫu bàn phím mới, tập trung vào đường cong cạnh viền và bố cục phím. - Công ty hoàn thiện bản thiết kế kiểu dáng
Đội ngũ họa sĩ công ty hoàn thiện bản vẽ kiểu dáng bao gồm hình khối tổng thể, tỉ lệ mặt phím và phối màu chủ đạo. - Công ty dựng mẫu 3D cho kiểu dáng
Mẫu 3D được dựng lại để mô phỏng ngoại hình sản phẩm, cho thấy rõ thiết kế về hình khối và đường nét đặc trưng của kiểu dáng. - Thiết kế bên ngoài của bàn phím là thiết kế bố trí
Công ty sản xuất bàn phím đầu tiên để kiểm tra tính thẩm mỹ và sự hài hòa tổng thể của kiểu dáng trước khi đưa vào giai đoạn sản xuất thử. Có thể thấy, thiết kế bên ngoài của bàn phím được xem là kiểu dáng công nghiệp.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Để đăng ký bảo hộ kiểu dáng công nghiệp thì cần nộp tài liệu gì?
Quy định này được nêu cụ thể tại Điều 103 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 như sau:
Điều 103. Yêu cầu đối với đơn đăng ký kiểu dáng công nghiệp
1. Tài liệu xác định kiểu dáng công nghiệp cần bảo hộ trong đơn đăng ký kiểu dáng công nghiệp gồm bản mô tả kiểu dáng công nghiệp và bộ ảnh chụp, bản vẽ kiểu dáng công nghiệp. Bản mô tả kiểu dáng công nghiệp gồm phần mô tả kiểu dáng công nghiệp và phạm vi bảo hộ kiểu dáng công nghiệp.
2. Phần mô tả kiểu dáng công nghiệp phải đáp ứng các điều kiện sau đây:
a) Bộc lộ đầy đủ tất cả các đặc điểm tạo dáng thể hiện bản chất của kiểu dáng công nghiệp và nêu rõ các đặc điểm tạo dáng mới, khác biệt so với kiểu dáng công nghiệp ít khác biệt nhất đã biết, phù hợp với bộ ảnh chụp hoặc bản vẽ;
b) Trường hợp đơn đăng ký kiểu dáng công nghiệp gồm nhiều phương án thì phần mô tả phải thể hiện đầy đủ các phương án và chỉ rõ các đặc điểm khác biệt giữa phương án cơ bản với các phương án còn lại;
c) Trường hợp kiểu dáng công nghiệp nêu trong đơn đăng ký là kiểu dáng của bộ sản phẩm thì phần mô tả phải thể hiện đầy đủ kiểu dáng của từng sản phẩm trong bộ sản phẩm đó.
3. Phạm vi bảo hộ kiểu dáng công nghiệp phải nêu rõ các đặc điểm tạo dáng cần được bảo hộ, bao gồm các đặc điểm mới, khác biệt với các kiểu dáng công nghiệp tương tự đã biết.
4. Bộ ảnh chụp, bản vẽ phải thể hiện đầy đủ các đặc điểm tạo dáng của kiểu dáng công nghiệp.
Để xác định đúng đối tượng cần bảo hộ, đơn đăng ký phải có bản mô tả kiểu dáng, thể hiện đầy đủ các đặc điểm tạo dáng cấu thành bản chất của kiểu dáng công nghiệp, đồng thời chỉ rõ đâu là đặc điểm mới, khác biệt so với các kiểu dáng đã biết. Nếu kiểu dáng có nhiều phương án hoặc thuộc bộ sản phẩm, bản mô tả phải thể hiện rõ từng phương án và từng sản phẩm trong bộ.
Hồ sơ cũng phải có bộ ảnh hoặc bản vẽ kiểu dáng, thể hiện đầy đủ các góc nhìn: mặt trước, mặt sau, mặt bên, mặt trên, mặt dưới và phối cảnh. Ngoài ra phải kèm theo phạm vi bảo hộ kiểu dáng công nghiệp, nêu rõ các đặc điểm tạo dáng mới và cần được bảo vệ. Đây là phần giúp xác định giới hạn quyền của chủ sở hữu và phạm vi mà bên thứ ba không được xâm phạm.
Tình huống giả định
- Công ty StylePlus thiết kế kiểu dáng mẫu loa
Công ty StylePlus hoàn thiện mẫu loa trang trí với hình khối bo cong đặc trưng và các đường vát cạnh tạo điểm nhấn thẩm mỹ. - Công ty tiến hành chụp bộ ảnh và dựng bản vẽ
Đội thiết kế tiến hành chụp bộ ảnh kiểu dáng gồm mặt trước, mặt sau, mặt bên, mặt trên, mặt dưới và phối cảnh; đồng thời dựng bản vẽ kỹ thuật thể hiện đầy đủ đặc điểm tạo dáng. - Công ty mô tả kiểu dáng và xác lập phạm vi bảo hộ
Bộ phận pháp lý soạn bản mô tả kiểu dáng nêu rõ các đặc điểm tạo dáng cấu thành bản chất của kiểu dáng, liệt kê các yếu tố mới và phân biệt phương án cơ bản với phương án phụ. Ngoài ra còn xác lập phạm vi bảo hộ ghi rõ các đặc điểm tạo dáng cần được bảo vệ bao gồm đường cong thân máy, dải trang trí cạnh và phối màu đặc trưng. - Công ty nộp đơn bảo hộ và được chấp nhận hợp lệ
Công ty StylePlus nộp trọn bộ hồ sơ gồm bản mô tả – bộ ảnh/bản vẽ – phạm vi bảo hộ tại Cục Sở hữu trí tuệ và được tiếp nhận đơn hợp lệ vì đầy đủ tài liệu hồ sơ.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Kiểu dáng công nghiệp là hình thức bên ngoài của sản phẩm, được tạo nên từ hình khối, đường nét và màu sắc. Với bản chất là yếu tố thể hiện tính thẩm mỹ và nhận diện sản phẩm, kiểu dáng công nghiệp giữ vai trò quan trọng trong hoạt động thiết kế và phát triển sản phẩm. Khi đăng ký bảo hộ, cần chuẩn bị bản mô tả kiểu dáng, bộ ảnh hoặc bản vẽ và phạm vi bảo hộ.
