Cưỡng ép vợ hoặc chồng quan hệ tình dục trái ý muốn là hành vi bạo lực gia đình. Pháp luật yêu cầu vợ chồng tôn trọng, bình đẳng và bảo vệ nhân phẩm lẫn nhau.
Bạo lực gia đình không chỉ là những hành vi gây tổn thương thể chất mà còn bao gồm cả việc xâm phạm đến danh dự, nhân phẩm và quyền tự do thân thể của mỗi người trong gia đình. Một trong những hành vi dễ bị bỏ qua nhưng gây ảnh hưởng nặng nề là cưỡng ép vợ hoặc chồng quan hệ tình dục trái ý muốn. Pháp luật đã quy định rõ đây là hành vi bạo lực gia đình đồng thời khẳng định vợ chồng có quyền bình đẳng, tôn trọng và bảo vệ nhân phẩm lẫn nhau trong đời sống hôn nhân.
1. Hành vi cưỡng ép vợ, chồng quan hệ tình dục có xem là bạo lực gia đình không?
Điều 3 Luật Phòng, chống bạo lực gia đình 2022 quy định như sau:
Luật Phòng, chống bạo lực gia đình 2022
Điều 3. Hành vi bạo lực gia đình
1. Hành vi bạo lực gia đình bao gồm:
...
i) Cưỡng ép thực hiện hành vi quan hệ tình dục trái ý muốn của vợ hoặc chồng;
...
Hành vi cưỡng ép quan hệ tình dục trong hôn nhân bị coi là xâm phạm nghiêm trọng đến quyền bất khả xâm phạm về thân thể và nhân phẩm của người còn lại. Dù vợ chồng có mối quan hệ pháp lý, mỗi bên vẫn có quyền tự do thân thể và quyền được đồng ý trong mọi hoạt động tình dục. Việc ép buộc quan hệ khi một bên không tự nguyện có thể dẫn đến tổn thương tâm lý, phá vỡ tình cảm và gây hậu quả lâu dài cho đời sống hôn nhân.
Tình huống giả định
- Người chồng ép vợ quan hệ dù bị bệnh
Anh Trần Văn Dũng và chị Nguyễn Thị Hòa sống tại tỉnh Tây Ninh và đã kết hôn được 8 năm. Trong thời gian chị Hòa bị bệnh phụ khoa và có chỉ định kiêng quan hệ, anh Dũng vẫn nhiều lần ép buộc vợ phải chiều theo ý mình. - Người vợ phản ứng và được tư vấn
Chị Hòa chia sẻ sự việc với Tổ hòa giải tại khu dân cư. Sau buổi trao đổi, cán bộ tư pháp và hội phụ nữ phường giải thích rõ đây là hành vi bạo lực gia đình về thể xác và tinh thần, đồng thời tiến hành lập biên bản nhắc nhở, yêu cầu anh Dũng cam kết chấm dứt hành vi cưỡng ép. -
Kết quả và nhận thức thay đổi
Anh Dũng nhận ra hành vi của mình là sai, gửi lời xin lỗi vợ và tham gia buổi tư vấn về ứng xử gia đình. Từ đó vợ chồng hòa thuận, quan tâm chăm sóc nhau hơn.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Vợ chồng có quyền và nghĩa vụ gì trong đời sống hôn nhân?
Từ Điều 17 đến Điều 23 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 quy định như sau:
Luật Hôn nhân và Gia đình 2014
Điều 17. Bình đẳng về quyền, nghĩa vụ giữa vợ, chồng
Vợ, chồng bình đẳng với nhau, có quyền, nghĩa vụ ngang nhau về mọi mặt trong gia đình, trong việc thực hiện các quyền, nghĩa vụ của công dân được quy định trong Hiến pháp, Luật này và các luật khác có liên quan.
...
Điều 18. Bảo vệ quyền, nghĩa vụ về nhân thân của vợ, chồng
Quyền, nghĩa vụ về nhân thân của vợ, chồng quy định tại Luật này, Bộ luật dân sự và các luật khác có liên quan được tôn trọng và bảo vệ.
...
Điều 19. Tình nghĩa vợ chồng
1. Vợ chồng có nghĩa vụ thương yêu, chung thủy, tôn trọng, quan tâm, chăm sóc, giúp đỡ nhau; cùng nhau chia sẻ, thực hiện các công việc trong gia đình.
2. Vợ chồng có nghĩa vụ sống chung với nhau, trừ trường hợp vợ chồng có thỏa thuận khác hoặc do yêu cầu của nghề nghiệp, công tác, học tập, tham gia các hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội và lý do chính đáng khác.
...
Điều 20. Lựa chọn nơi cư trú của vợ chồng
Việc lựa chọn nơi cư trú của vợ chồng do vợ chồng thỏa thuận, không bị ràng buộc bởi phong tục, tập quán, địa giới hành chính.
...
Điều 21. Tôn trọng danh dự, nhân phẩm, uy tín của vợ, chồng
Vợ, chồng có nghĩa vụ tôn trọng, giữ gìn và bảo vệ danh dự, nhân phẩm, uy tín cho nhau.
...
Điều 22. Tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của vợ, chồng
Vợ, chồng có nghĩa vụ tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của nhau.
...
Điều 23. Quyền, nghĩa vụ về học tập, làm việc, tham gia hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội
Vợ, chồng có quyền, nghĩa vụ tạo điều kiện, giúp đỡ nhau chọn nghề nghiệp; học tập, nâng cao trình độ văn hóa, chuyên môn, nghiệp vụ; tham gia hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội.
Những điều luật trên thể hiện rõ tính bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau trong hôn nhân. Cả vợ và chồng đều có quyền tự do về nhân thân, nghề nghiệp, tín ngưỡng và nơi cư trú. Quan trọng hơn, họ có nghĩa vụ giữ gìn danh dự, nhân phẩm và quan tâm chăm sóc nhau, không được áp đặt hay cưỡng ép đối phương.
Tình huống giả định
- Vợ chồng tôn trọng nhau trong đời sống hôn nhân
Anh Nguyễn Hữu Lâm và chị Phạm Ngọc Anh (sinh sống tại Thành phố Huế) kết hôn được 10 năm. Anh Lâm luôn chia sẻ và tôn trọng ý kiến của vợ, kể cả trong đời sống tình cảm. Khi chị Anh gặp vấn đề sức khỏe, anh Lâm chủ động chăm sóc, không ép buộc quan hệ và cùng chị điều trị theo chỉ dẫn bác sĩ. - Đối thoại và thấu hiểu
Hai người thường xuyên trò chuyện để chia sẻ tâm lý, cùng nhau sắp xếp công việc gia đình, thể hiện sự tôn trọng và bình đẳng. -
Kết quả
Nhờ sự thấu hiểu và tôn trọng, cuộc hôn nhân của họ trở nên gắn kết, là minh chứng cho việc tuân thủ đúng tinh thần của Luật Hôn nhân và Gia đình về tình nghĩa vợ chồng.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Hành vi cưỡng ép quan hệ tình dục giữa vợ và chồng là một dạng bạo lực gia đình nghiêm trọng, xâm phạm quyền tự do và nhân phẩm của người còn lại. Ngược lại, một mối quan hệ hôn nhân lành mạnh phải dựa trên sự tôn trọng, bình đẳng và đồng thuận của cả hai bên. Pháp luật quy định rõ vợ chồng có nghĩa vụ thương yêu, chăm sóc và bảo vệ lẫn nhau, coi đây là nền tảng quan trọng để xây dựng gia đình hạnh phúc và văn minh.
