Công trình ngầm là công trình được xây dựng dưới mặt đất hoặc dưới mặt nước, gồm công trình công cộng ngầm và công trình giao thông ngầm theo quy hoạch xây dựng hoặc quy hoạch không gian ngầm.
Trong lĩnh vực xây dựng, công trình ngầm là một bộ phận quan trọng trong hệ thống hạ tầng hiện đại, góp phần đáp ứng nhu cầu phát triển đô thị và kỹ thuật chuyên ngành. Từ khái niệm pháp lý, công trình ngầm được xác định dựa trên vị trí xây dựng và chức năng sử dụng. Bên cạnh đó, nhóm quy hoạch liên quan đến công trình ngầm cũng đóng vai trò then chốt trong việc lập dự án đầu tư xây dựng.
Công trình ngầm được hiểu như thế nào?
Khoản 4 Điều 3 Nghị định 175/2024/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
…
4. Công trình ngầm là những công trình được xây dựng dưới mặt đất, dưới mặt nước, gồm: công trình công cộng ngầm được hình thành theo dự án độc lập, công trình giao thông ngầm, được xác định tại quy hoạch xây dựng hoặc quy hoạch không gian ngầm hoặc quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành....
Theo quy định trên, công trình ngầm được xác định dựa trên vị trí nằm dưới mặt đất hoặc dưới mặt nước, đồng thời loại hình công trình phải phù hợp với quy hoạch xây dựng, quy hoạch không gian ngầm hoặc quy hoạch kỹ thuật chuyên ngành. Hai nhóm công trình chủ yếu gồm:
- Công trình công cộng ngầm (như trung tâm thương mại ngầm, bãi đỗ xe ngầm…) được hình thành thông qua các dự án riêng;
- Công trình giao thông ngầm (như đường tàu điện ngầm, hầm giao thông…) bảo đảm kết nối hạ tầng theo quy hoạch đã được phê duyệt.
Khái niệm này giúp xác định phạm vi quản lý, thẩm quyền thẩm định và yêu cầu về kỹ thuật khi triển khai các dự án xây dựng thuộc loại hình công trình ngầm.
Tình huống giả định
-
Hầm đi bộ dưới trung tâm thành phố được đề xuất xây dựng
UBND thành phố đề xuất xây dựng một hầm đi bộ ngầm kết nối giữa hai tòa nhà trung tâm nhằm giảm tải giao thông bề mặt. Công trình được quy hoạch nằm hoàn toàn dưới mặt đất.
-
Cơ quan chuyên môn rà soát loại công trình
Trong bước chuẩn bị dự án, Sở Xây dựng tiến hành rà soát và xác định hầm đi bộ là công trình giao thông ngầm, thuộc nhóm công trình ngầm theo quy hoạch không gian ngầm của thành phố đã được phê duyệt trước đó.
-
Áp dụng quy định để xác định phạm vi quản lý
Cơ quan chuyên môn kết luận dự án phải tuân thủ toàn bộ yêu cầu về an toàn kỹ thuật, phòng cháy chữa cháy và thẩm quyền thẩm định đối với công trình ngầm trước khi phê duyệt.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Những loại quy hoạch nào được sử dụng làm căn cứ lập dự án đầu tư xây dựng công trình ngầm?
Điểm c khoản 2 Điều 13 Nghị định 175/2024/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 13. Lập Báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng, Báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng
…
2. Các quy hoạch được sử dụng làm căn cứ lập Báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng, Báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng (sau đây gọi tắt là lập dự án đầu tư xây dựng) gồm:
…
c) Đối với dự án đầu tư xây dựng công trình ngầm: quy hoạch chi tiết xây dựng hoặc quy hoạch không gian ngầm hoặc quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành là căn cứ lập dự án đầu tư xây dựng;
…
Khi lập dự án đầu tư xây dựng công trình ngầm, pháp luật yêu cầu chủ đầu tư phải dựa vào một trong ba loại quy hoạch hợp lệ. Quy hoạch chi tiết xây dựng là căn cứ phổ biến giúp xác định rõ ranh giới, chỉ tiêu kỹ thuật và không gian bố trí công trình. Quy hoạch không gian ngầm được sử dụng khi khu vực có định hướng phát triển tầng ngầm, giúp bảo đảm công trình không xung đột với hạ tầng kỹ thuật hiện hữu.
Tình huống giả định
-
Doanh nghiệp lập dự án xây dựng trung tâm thương mại ngầm
Công ty Cổ phần Xây dựng Minh Long lập đề xuất xây dựng trung tâm thương mại ngầm dưới khu quảng trường mới của đô thị. Công trình có quy mô lớn và nằm hoàn toàn dưới mặt đất, dự kiến kết nối trực tiếp với tuyến giao thông công cộng của khu vực. -
Cơ quan chuyên môn yêu cầu đối chiếu quy hoạch phù hợp
Khi nhận hồ sơ, Sở Xây dựng Đà Nẵng yêu cầu doanh nghiệp chứng minh cơ sở quy hoạch của dự án. Qua kiểm tra, cơ quan chuyên môn xác định khu vực đã có quy hoạch chi tiết xây dựng đã được phê duyệt, trong đó bao gồm định hướng phát triển không gian ngầm. -
Áp dụng quy định để thẩm định dự án
Cơ quan có thẩm quyền kết luận dự án đủ điều kiện lập Báo cáo nghiên cứu khả thi dựa trên quy hoạch chi tiết hiện hành. Dự án được đưa vào quy trình thẩm định dành cho công trình ngầm, bao gồm đánh giá chỉ tiêu kết cấu, giải pháp thoát hiểm và hệ thống thông gió theo yêu cầu kỹ thuật.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Công trình ngầm được pháp luật xác định dựa trên đặc điểm nằm dưới mặt đất hoặc dưới mặt nước và thuộc nhóm công trình công cộng ngầm hoặc giao thông ngầm. Chủ đầu tư phải căn cứ vào quy hoạch chi tiết xây dựng, quy hoạch không gian ngầm hoặc quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành để bảo đảm tính phù hợp và an toàn theo quy định. Căn cứ này giúp quá trình thẩm định và triển khai dự án diễn ra đúng trình tự và thống nhất trong tổng thể quy hoạch đô thị.
