Công chứng viên được miễn nhiệm theo nguyện vọng cá nhân, khi chuyển sang công việc khác theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền hoặc khi quá 70 tuổi.
Công chứng viên giữ vai trò quan trọng trong việc bảo đảm tính an toàn và minh bạch cho các giao dịch dân sự, vì vậy pháp luật quy định chặt chẽ về việc miễn nhiệm nhằm duy trì chất lượng đội ngũ hành nghề. Quy định về các trường hợp công chứng viên được miễn nhiệm giúp làm rõ phạm vi và điều kiện để cá nhân chủ động chấm dứt hoạt động nghề nghiệp. Đồng thời, những trường hợp công chứng viên bị miễn nhiệm cũng được xác định cụ thể nhằm bảo đảm trách nhiệm và bảo vệ sự ổn định của hoạt động công chứng.
1. Công chứng viên được miễn nhiệm trong trường hợp nào?
Khoản 1 Điều 16 Luật Công chứng 2024 quy định như sau:
Điều 16. Miễn nhiệm công chứng viên
1. Công chứng viên được miễn nhiệm theo nguyện vọng cá nhân hoặc khi được chuyển làm công việc khác theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền.
Công chứng viên đương nhiên miễn nhiệm khi quá 70 tuổi.
...
Việc miễn nhiệm theo nguyện vọng tạo điều kiện cho công chứng viên chủ động chấm dứt hành nghề khi không còn nhu cầu hoặc chuyển hướng công tác. Bên cạnh đó, quy định miễn nhiệm khi được phân công công việc khác giúp bảo đảm tính thống nhất và minh bạch trong quản lý nhân sự. Trường hợp đương nhiên miễn nhiệm khi quá 70 tuổi nhằm bảo đảm chất lượng chuyên môn và sức khỏe khi thực hiện hoạt động công chứng, vốn là lĩnh vực đòi hỏi độ chính xác và trách nhiệm nghề nghiệp cao.
Tình huống giả định
Thủ tục xin miễn nhiệm vì chuyển sang công tác khác
-
Quyết định điều chuyển công tác
Tháng 6/2025, ông Trần Minh Phú (cư trú tại Thành phố Đà Nẵng), đang hành nghề tại Văn phòng Công chứng Phú Thịnh, nhận quyết định của cơ quan có thẩm quyền điều động sang vị trí quản lý hành chính tại một đơn vị sự nghiệp địa phương. Việc điều chuyển khiến ông không thể tiếp tục hành nghề công chứng do yêu cầu về tính độc lập nghề nghiệp. -
Nộp hồ sơ đề nghị miễn nhiệm
Sau khi rà soát quy định pháp luật, ông Phú lập đơn đề nghị miễn nhiệm công chứng viên và nộp tại Sở Tư pháp TP. Đà Nẵng. Sở Tư pháp tiếp nhận hồ sơ, kiểm tra thông tin và tiến hành lập văn bản đề nghị Bộ Tư pháp xem xét theo trình tự luật định. -
Quyết định miễn nhiệm được ban hành
Trong thời hạn theo luật, Bộ Tư pháp ban hành quyết định miễn nhiệm đối với ông Phú. Từ thời điểm quyết định có hiệu lực, ông không còn được thực hiện hoạt động công chứng, đồng thời Văn phòng Công chứng Phú Thịnh được yêu cầu cập nhật thay đổi nhân sự hành nghề theo quy định.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Công chứng viên bị miễn nhiệm trong trường hợp nào?
Khoản 2 Điều 16 Luật Công chứng 2024 quy định như sau:
Điều 16. Miễn nhiệm công chứng viên
...
2. Công chứng viên bị miễn nhiệm trong các trường hợp sau đây:
a) Không còn đủ các tiêu chuẩn quy định tại Điều 10 của Luật này, trừ trường hợp đương nhiên miễn nhiệm quy định tại khoản 1 Điều này;
b) Thuộc trường hợp quy định tại khoản 4 Điều 14 của Luật này;
c) Được tuyển dụng, bổ nhiệm, điều động giữ một trong các vị trí công tác quy định tại khoản 5 Điều 14 của Luật này, trừ trường hợp đã được miễn nhiệm theo quy định tại khoản 1 Điều này;
d) Thuộc trường hợp quy định tại điểm h khoản 1 Điều 9 của Luật này;
đ) Không hành nghề công chứng trong thời hạn 12 tháng kể từ ngày được bổ nhiệm, bổ nhiệm lại công chứng viên hoặc không hành nghề công chứng liên tục từ 12 tháng trở lên, trừ trường hợp không hành nghề do bị tạm đình chỉ hành nghề công chứng theo quy định tại Điều 15 của Luật này, Văn phòng công chứng bị tạm ngừng hoạt động theo quy định tại điểm b khoản 1 Điều 32 của Luật này;
e) Hết thời hạn tạm đình chỉ hành nghề công chứng quy định tại khoản 2 Điều 15 của Luật này mà lý do tạm đình chỉ vẫn còn;
g) Bị xử phạt vi phạm hành chính từ 02 lần trở lên về hoạt động hành nghề công chứng trong thời hạn 12 tháng; hành nghề công chứng khi chưa đủ điều kiện hành nghề công chứng hoặc trong thời gian bị tạm đình chỉ hành nghề công chứng;
h) Bị xử lý kỷ luật từ 02 lần trở lên trong thời hạn 12 tháng hoặc bị kỷ luật buộc thôi việc;
i) Bị kết tội bằng bản án đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án;
k) Thuộc trường hợp không đủ tiêu chuẩn bổ nhiệm công chứng viên tại thời điểm được bổ nhiệm.
...
Việc miễn nhiệm được áp dụng khi công chứng viên không còn đáp ứng tiêu chuẩn nghề nghiệp, có vi phạm trong quá trình hành nghề hoặc rơi vào các trường hợp pháp luật hạn chế năng lực, đạo đức và điều kiện công tác. Những quy định này nhằm bảo đảm rằng chỉ những người có đủ năng lực chuyên môn, tuân thủ kỷ luật và không vi phạm pháp luật mới được tiếp tục hành nghề. Trường hợp công chứng viên bị xử phạt nhiều lần, không hành nghề trong thời gian dài, bị kết án hoặc thuộc các nhóm đối tượng pháp luật cấm đảm nhiệm chức danh, cơ quan có thẩm quyền sẽ xem xét miễn nhiệm để bảo vệ tính an toàn và minh bạch của hoạt động công chứng.
Tình huống giả định
Vi phạm hành nghề dẫn đến miễn nhiệm
-
Ghi nhận hành vi vi phạm lặp lại
Tháng 4/2025, ông Lê Hữu Quang (cư trú tại Thành phố Cần Thơ), đang hành nghề tại Văn phòng Công chứng Thành Tín, bị cơ quan chuyên môn lập biên bản vì tự ý chứng nhận hợp đồng mua bán nhà đất khi thiếu giấy tờ bắt buộc. Đây là lần thứ hai trong vòng 12 tháng ông Quang bị xử phạt hành chính liên quan đến hoạt động công chứng. -
Đề xuất miễn nhiệm do vi phạm pháp luật
Sau khi kiểm tra hồ sơ và xác minh hành vi vi phạm, Sở Tư pháp TP. Cần Thơ xác định ông Quang thuộc trường hợp bị miễn nhiệm theo điểm g và điểm h khoản 2 Điều 16 Luật Công chứng 2024. Sở Tư pháp lập văn bản đề nghị Bộ Tư pháp xem xét miễn nhiệm, kèm theo hồ sơ vi phạm và quyết định xử lý trước đó. -
Quyết định miễn nhiệm
Bộ Tư pháp ban hành quyết định miễn nhiệm công chứng viên đối với ông Quang. Từ thời điểm quyết định có hiệu lực, ông không được phép thực hiện bất kỳ hoạt động công chứng nào và Văn phòng Công chứng Thành Tín phải bố trí lại nhân sự hành nghề để bảo đảm hoạt động không bị gián đoạn.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Việc miễn nhiệm công chứng viên được pháp luật quy định rõ ràng nhằm bảo đảm chất lượng đội ngũ hành nghề và duy trì sự minh bạch, chuẩn mực trong hoạt động công chứng. Công chứng viên có thể được miễn nhiệm khi có nguyện vọng cá nhân, được điều chuyển công tác hoặc đương nhiên miễn nhiệm khi quá 70 tuổi. Công chứng viên sẽ bị miễn nhiệm khi không còn đáp ứng tiêu chuẩn nghề nghiệp, vi phạm kỷ luật hoặc pháp luật, không hành nghề trong thời gian dài, bị xử phạt nhiều lần hoặc thuộc nhóm đối tượng không đủ điều kiện đảm nhiệm chức danh theo quy định.
