Con riêng có phải cấp dưỡng cho cha dượng, mẹ kế không?

Quan hệ giữa con riêng và cha dượng, mẹ kế trong gia đình tái hôn thường đặt ra nhiều thắc mắc liên quan đến nghĩa vụ nuôi dưỡng. Một trong những vấn đề được quan tâm là con riêng có phải cấp dưỡng cho cha dượng hoặc mẹ kế hay không. Đồng thời, cần làm rõ con riêng có những quyền và nghĩa vụ gì khi sống chung với cha dượng, mẹ kế theo quy định của pháp luật.

1. Con riêng có phải cấp dưỡng cho cha dượng, mẹ kế không?

Điều 107 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định như sau: 

Luật Hôn nhân và gia đình 2014

Điều 107. Nghĩa vụ cấp dưỡng

1. Nghĩa vụ cấp dưỡng được thực hiện giữa cha, mẹ và con; giữa anh, chị, em với nhau; giữa ông bà nội, ông bà ngoại và cháu; giữa cô, dì, chú, cậu, bác ruột và cháu ruột; giữa vợ và chồng theo quy định của Luật này.

Nghĩa vụ cấp dưỡng không thể thay thế bằng nghĩa vụ khác và không thể chuyển giao cho người khác.

...

Danh sách các chủ thể có nghĩa vụ cấp dưỡng trong Điều 107 chỉ bao gồm quan hệ huyết thống trực hệ và quan hệ hôn nhân trực tiếp. Quan hệ “con riêng – cha dượng/mẹ kế” không thuộc các nhóm nêu trên nên không phát sinh nghĩa vụ cấp dưỡng bắt buộc. Việc hỗ trợ tài chính cho cha dượng hoặc mẹ kế, nếu có, chỉ là sự tự nguyện về mặt đạo đức, không bị ràng buộc bởi quy định pháp luật. Vì vậy, con riêng không bị buộc phải cấp dưỡng dù có sống chung hay không.

Tình huống giả định

• Anh Minh được yêu cầu cấp dưỡng cha dượng
  Anh Lê Hoàng Minh (sống tại tỉnh Thanh Hoá), có cha tái hôn với ông Phạm Văn Hùng từ khi anh còn 15 tuổi. Đến năm 2026, ông Hùng bị bệnh nặng và người thân bên ngoại đề nghị anh Minh phải cấp dưỡng hằng tháng.

• Mâu thuẫn phát sinh trong gia đình
  Gia đình ông Hùng cho rằng nghĩa vụ cấp dưỡng là điều đương nhiên vì ông đã nuôi dưỡng Minh nhiều năm. Anh Minh băn khoăn việc yêu cầu này có phải nghĩa vụ pháp lý hay chỉ là sự kỳ vọng từ phía gia đình.

• Cơ quan chức năng giải thích quy định
  Phòng Tư pháp xác nhận Điều 107 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 không quy định nghĩa vụ cấp dưỡng giữa con riêng và cha dượng, mẹ kế. Do đó, anh Minh không bị bắt buộc phải thực hiện khoản cấp dưỡng này.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

2. Con riêng có quyền và nghĩa vụ gì đối với cha dượng, mẹ kế?

Điều 79, Điều 70, Điều 71 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định như sau: 

Luật Hôn nhân và gia đình 2014

Điều 79. Quyền, nghĩa vụ của cha dượng, mẹ kế và con riêng của vợ hoặc của chồng

...

2. Con riêng có quyền và nghĩa vụ chăm sóc, phụng dưỡng cha dượng, mẹ kế cùng sống chung với mình theo quy định tại Điều 70 và Điều 71 của Luật này.

...

Điều 70. Quyền và nghĩa vụ của con

1. Được cha mẹ thương yêu, tôn trọng, thực hiện các quyền, lợi ích hợp pháp về nhân thân và tài sản theo quy định của pháp luật; được học tập và giáo dục; được phát triển lành mạnh về thể chất, trí tuệ và đạo đức.

2. Có bổn phận yêu quý, kính trọng, biết ơn, hiếu thảo, phụng dưỡng cha mẹ, giữ gìn danh dự, truyền thống tốt đẹp của gia đình.

3. Con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình thì có quyền sống chung với cha mẹ, được cha mẹ trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc.

4. Con chưa thành niên tham gia công việc gia đình phù hợp với lứa tuổi và không trái với quy định của pháp luật về bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em.

5. Con đã thành niên có quyền tự do lựa chọn nghề nghiệp, nơi cư trú, học tập, nâng cao trình độ văn hóa, chuyên môn, nghiệp vụ; tham gia hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội theo nguyện vọng và khả năng của mình. Khi sống cùng với cha mẹ, con có nghĩa vụ tham gia công việc gia đình, lao động, sản xuất, tạo thu nhập nhằm bảo đảm đời sống chung của gia đình; đóng góp thu nhập vào việc đáp ứng nhu cầu của gia đình phù hợp với khả năng của mình.

5. Được hưởng quyền về tài sản tương xứng với công sức đóng góp vào tài sản của gia đình.

...

Điều 71. Nghĩa vụ và quyền chăm sóc, nuôi dưỡng

1. Cha, mẹ có nghĩa vụ và quyền ngang nhau, cùng nhau chăm sóc, nuôi dưỡng con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.

2. Con có nghĩa vụ và quyền chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ, đặc biệt khi cha mẹ mất năng lực hành vi dân sự, ốm đau, già yếu, khuyết tật; trường hợp gia đình có nhiều con thì các con phải cùng nhau chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ.

Pháp luật phân biệt rõ giữa nghĩa vụ cấp dưỡng và nghĩa vụ chăm sóc trong gia đình. Khi con riêng chung sống với cha dượng hoặc mẹ kế, luật xác định có trách nhiệm chăm sóc, hỗ trợ khi cha dượng/mẹ kế ốm đau, mất khả năng tự chăm sóc. Nghĩa vụ này mang tính thực tế trong sinh hoạt gia đình, không phải nghĩa vụ tài chính bắt buộc. Việc chăm sóc phù hợp với truyền thống gia đình và bảo đảm sự gắn kết giữa các thành viên trong gia đình tái hôn.

Tình huống giả định

• Chị Trang sống cùng mẹ kế từ nhỏ
  Chị Nguyễn Thị Thu Trang sống tại tỉnh Đắk Lắk cùng mẹ kế là bà Trần Thị Kim Anh từ khi chị 12 tuổi. Trong nhiều năm, bà Kim Anh là người chăm sóc và đồng hành cùng chị trong học tập.
• Mẹ kế ốm đau, sinh hoạt khó khăn
  Năm 2025, bà Kim Anh bị tai biến và cần người hỗ trợ trong các hoạt động hằng ngày. Do đang sống chung, chị Trang trực tiếp giúp đỡ bà trong sinh hoạt và điều trị.

• Áp dụng quy định pháp luật
  Khi thắc mắc đây có phải nghĩa vụ pháp lý hay chỉ là nghĩa vụ đạo đức, chị Trang được cơ quan tư pháp huyện giải thích rằng Điều 79 xác định nghĩa vụ chăm sóc là bắt buộc khi các bên sống chung. Tuy nhiên, nghĩa vụ này không bao gồm nghĩa vụ cấp dưỡng tài chính.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Kết luận

Quan hệ giữa con riêng và cha dượng, mẹ kế được pháp luật quy định theo hướng khuyến khích sự hòa thuận và gắn kết trong gia đình. Con riêng không có nghĩa vụ cấp dưỡng cho cha dượng hoặc mẹ kế. Tuy vậy, khi cùng chung sống, con riêng vẫn phải thực hiện trách nhiệm chăm sóc theo quy định của luật.