Cơ sở y tế bắt buộc phải kiểm tra thông số sinh học của người hiến trước khi lấy mô hoặc bộ phận cơ thể. Nếu không thực hiện thì có thể bị phạt đến 4 triệu đồng.
Hoạt động hiến, lấy và ghép mô, bộ phận cơ thể người sống là một quy trình y tế đặc biệt, đòi hỏi tuân thủ nghiêm ngặt để đảm bảo an toàn và tính hợp pháp. Trong đó, việc kiểm tra các thông số sinh học của người hiến là bước bắt buộc nhằm xác định khả năng đáp ứng y khoa, bảo vệ sức khỏe cho cả người hiến lẫn người nhận. Nếu cơ sở y tế không thực hiện bước kiểm tra này có thể bị xử phạt hành chính theo quy định.
1. Có cần kiểm tra thông số sinh học của người hiến tặng không?
Điều 14 Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác 2006 quy định như sau:
Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác 2006
Điều 14. Điều kiện, thủ tục lấy mô, bộ phận cơ thể ở người sống
...
3. Cơ sở y tế trước khi tiến hành lấy mô, bộ phận cơ thể ở người sống có trách nhiệm sau đây:
...
b) Kiểm tra các thông số sinh học của người hiến.
4. Bộ trưởng Bộ Y tế quy định cụ thể việc tư vấn, kiểm tra các thông số sinh học của người hiến mô, bộ phận cơ thể ở người sống.
Kiểm tra thông số sinh học là bước giúp xác định tình trạng sức khỏe, độ tương thích và khả năng hồi phục của người hiến. Đây không chỉ là yêu cầu về mặt kỹ thuật mà còn là căn cứ pháp lý chứng minh người hiến đủ điều kiện y tế và hoàn toàn tự nguyện, góp phần bảo đảm tính an toàn, minh bạch trong hoạt động hiến – ghép.
Tình huống giả định
- Kiểm tra thông số sinh học trước khi hiến tạng
Anh Nguyễn Văn Thọ (35 tuổi) ở tỉnh Đắk Lắk tình nguyện hiến một phần thận cho em trai bị suy thận mạn tính. Trước khi phẫu thuật, anh được kiểm tra toàn diện các chỉ số máu, huyết áp, chức năng gan, thận và kết quả cho thấy đủ điều kiện hiến. - Thực hiện đúng quy trình y khoa
Sau khi hoàn thành xét nghiệm, anh Thọ được bác sĩ tư vấn kỹ lưỡng về sức khỏe và ký văn bản đồng ý hiến tạng. Ca ghép diễn ra thuận lợi, cả hai đều hồi phục tốt và hồ sơ hiến được công nhận hợp pháp. -
Kết quả và ý nghĩa pháp lý
Tình huống này cho thấy việc kiểm tra thông số sinh học là bước quan trọng giúp bảo đảm an toàn cho người hiến và xác nhận tính hợp pháp của ca hiến ghép.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Nếu không thực hiện kiểm tra thì bị xử phạt bao nhiêu?
Điều 44, Điều 4 Nghị định 117/2020/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 44. Vi phạm quy định về hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác
1. Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:
...
đ) Không tư vấn về sức khỏe, tâm lý xã hội cho người hiến hoặc không kiểm tra các thông số sinh học của người hiến trước khi tiến hành lấy mô, bộ phận cơ thể ở người sống.
...
Điều 4. Quy định về mức phạt tiền đối với cá nhân, tổ chức
...
5. Mức phạt tiền được quy định tại Chương II Nghị định này là mức phạt tiền đối với cá nhân. Đối với cùng một hành vi vi phạm hành chính thì mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
...
Hành vi không kiểm tra các thông số sinh học của người hiến trước khi lấy mô hoặc bộ phận cơ thể ở người sống bị xử phạt từ 1.000.000 đến 2.000.000 đồng đối với cá nhân, và từ 2.000.000 đến 4.000.000 đồng đối với tổ chức. Quy định này nhằm đảm bảo các cơ sở y tế tuân thủ quy trình y khoa bắt buộc, bảo vệ an toàn cho người hiến và tính hợp pháp của hoạt động hiến – ghép.
Tình huống giả định
- Cơ sở y tế bị phạt do bỏ qua bước kiểm tra sinh học
Tại một phòng khám tư ở Thành phố Hồ Chí Minh, anh Phan Minh Lâm hiến tủy xương cho anh trai nhưng không được kiểm tra các chỉ số sinh học. Sau ca phẫu thuật, anh gặp biến chứng và gửi đơn khiếu nại đến Sở Y tế. - Cơ quan quản lý xử lý vi phạm
Kết quả kiểm tra xác định cơ sở y tế không thực hiện quy trình kiểm tra sinh học trước khi lấy mô. Cơ sở bị xử phạt 4.000.000 đồng theo điểm đ khoản 1 Điều 44 Nghị định 117/2020/NĐ-CP và buộc khắc phục hậu quả. -
Kết quả và ý nghĩa pháp lý
Tình huống thể hiện rõ rằng bỏ qua bước kiểm tra sinh học là hành vi vi phạm pháp luật, có thể bị xử phạt và ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của cơ sở y tế.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Kiểm tra thông số sinh học của người hiến là nghĩa vụ bắt buộc đối với mọi cơ sở y tế. Quy trình này giúp bảo đảm an toàn, tính hợp pháp và yếu tố nhân đạo trong việc hiến – ghép mô, bộ phận cơ thể người sống. Nếu không thực hiện, cơ sở có thể bị xử phạt hành chính lên đến 4 triệu đồng.
