Chứng chỉ quỹ là gì?

Chứng chỉ quỹ là một trong những sản phẩm đầu tư phổ biến, giúp nhà đầu tư tiếp cận thị trường chứng khoán thông qua danh mục được quản lý chuyên nghiệp và hạn chế rủi ro so với việc tự giao dịch. Pháp luật đã quy định rõ khái niệm chứng chỉ quỹ nhằm làm sáng tỏ bản chất và phạm vi quyền sở hữu của nhà đầu tư đối với phần vốn góp trong quỹ. Đồng thời, quy định về mệnh giá chứng chỉ quỹ chào bán ra công chúng cũng được thiết lập để bảo đảm tính thống nhất, minh bạch và tạo nền tảng cho hoạt động phát hành trên thị trường chứng khoán.

1. Chứng chỉ quỹ là gì?

Điểm a khoản 1 và khoản 4 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019 quy định như sau:

Luật Chứng khoán 2019

Điều 4. Giải thích từ ngữ

Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:

1. Chứng khoán là tài sản, bao gồm các loại sau đây:

a) Cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ;

...

4. Chứng chỉ quỹ là loại chứng khoán xác nhận quyền sở hữu của nhà đầu tư đối với một phần vốn góp của quỹ đầu tư chứng khoán.

...

Chứng chỉ quỹ là công cụ giúp nhà đầu tư gián tiếp tham gia vào thị trường thông qua các quỹ đầu tư chuyên nghiệp, phù hợp với những người không có thời gian hoặc không quen với việc tự phân tích và theo dõi thị trường. Khác với cổ phiếu thể hiện quyền sở hữu doanh nghiệp, chứng chỉ quỹ phản ánh phần vốn góp trong quỹ và lợi nhuận nhà đầu tư nhận được dựa trên hiệu quả đầu tư của quỹ. Vì vậy, việc hiểu đúng bản chất của chứng chỉ quỹ giúp nhà đầu tư đánh giá chính xác mức độ phù hợp và rủi ro trước khi lựa chọn sản phẩm này.

Tình huống giả định

Nhà đầu tư mới hiểu sai bản chất chứng chỉ quỹ

• Nhầm lẫn về bản chất chứng chỉ quỹ khi tìm hiểu đầu tư

  Tháng 5/2025, anh Trần Quốc Vinh, nhân viên kỹ thuật tại TP. Cần Thơ, bắt đầu tìm hiểu về quỹ đầu tư và cho rằng mua chứng chỉ quỹ đồng nghĩa với sở hữu cổ phần của công ty quản lý quỹ Hòa Bình Asset.

• Công ty quản lý quỹ giải thích cơ chế hoạt động thực tế

  Trong buổi tư vấn, chuyên viên của Hòa Bình Asset cho biết chứng chỉ quỹ chỉ xác nhận phần vốn góp vào quỹ đầu tư, không phải quyền sở hữu công ty. Lợi nhuận của nhà đầu tư phụ thuộc vào giá trị tài sản ròng (NAV) của quỹ chứ không liên quan trực tiếp đến kết quả kinh doanh của công ty quản lý quỹ.

• Nhà đầu tư điều chỉnh kỳ vọng và lựa chọn đúng sản phẩm

  Sau khi được giải thích, anh Vinh hiểu cơ chế vận hành và quyết định phân bổ vốn phù hợp. Trường hợp này cho thấy việc nắm rõ khái niệm chứng chỉ quỹ giúp nhà đầu tư tránh hiểu nhầm và ra quyết định chính xác hơn.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

2. Mệnh giá chứng chỉ quỹ chào bán ra công chúng là bao nhiêu?

Điều 13 Luật Chứng khoán 2019 quy định như sau:

Luật Chứng khoán 2019

Điều 13. Mệnh giá chứng khoán

1. Mệnh giá chứng khoán chào bán trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được ghi bằng Đồng Việt Nam.

2. Mệnh giá cổ phiếu, chứng chỉ quỹ chào bán ra công chúng là 10 nghìn đồng. Mệnh giá của trái phiếu chào bán ra công chúng là 100 nghìn đồng và bội số của 100 nghìn đồng.

3. Trường hợp giá chứng khoán của tổ chức phát hành trên hệ thống giao dịch chứng khoán thấp hơn mệnh giá, tổ chức phát hành được chào bán chứng khoán với giá thấp hơn mệnh giá.

Quy định về mệnh giá nhằm bảo đảm sự thống nhất trên thị trường và tạo nền tảng để doanh nghiệp quản lý việc phát hành một cách minh bạch. Nhà đầu tư khi mua chứng chỉ quỹ sẽ căn cứ vào mệnh giá và giá chào bán thực tế để đánh giá mức độ hợp lý của sản phẩm, đồng thời so sánh với giá trị tài sản ròng (NAV) của quỹ để đưa ra quyết định phù hợp. Việc ấn định mệnh giá 10.000 đồng giúp hoạt động huy động vốn của các quỹ đầu tư trở nên tiêu chuẩn hóa, dễ theo dõi và hạn chế rủi ro cho nhà đầu tư cá nhân.

Tình huống giả định

Nhà đầu tư thắc mắc khi giá chào bán chứng chỉ quỹ cao hơn mệnh giá

• Phát sinh thắc mắc khi thấy giá bán cao hơn mệnh giá niêm yết

  Tháng 9/2025, Công ty Quản lý quỹ Tầm Nhìn Việt thực hiện chào bán chứng chỉ quỹ ra công chúng. Anh Phạm Lê Bảo, chủ doanh nghiệp nhỏ tại TP. Hải Phòng, nhận thấy mệnh giá ghi trong bản cáo bạch là 10.000 đồng nhưng giá đăng ký mua lại cao hơn, khoảng 10.900 đồng, khiến anh băn khoăn về tính hợp pháp của mức giá này.

• Giải thích nguyên nhân chênh lệch giữa mệnh giá và giá bán

  Bộ phận chăm sóc nhà đầu tư của Tầm Nhìn Việt giải thích rằng mệnh giá 10.000 đồng chỉ là giá chuẩn theo quy định pháp luật. Giá bán thực tế phụ thuộc vào NAV hiện tại của quỹ, tức giá trị tài sản ròng trên mỗi chứng chỉ. NAV có thể cao hơn hoặc thấp hơn mệnh giá tùy vào hiệu quả hoạt động của danh mục đầu tư. Giá 10.900 đồng phản ánh NAV đang ở mức cao hơn và hoàn toàn hợp pháp trong chào bán lần đầu.

• Nhà đầu tư nắm rõ cơ chế định giá và quyết định tiếp tục giao dịch

  Sau khi hiểu rõ quy định, anh Bảo yên tâm đăng ký mua chứng chỉ quỹ và theo dõi NAV định kỳ. Tình huống này cho thấy việc nắm quy định về mệnh giá giúp nhà đầu tư đánh giá đúng giá trị và tính minh bạch của sản phẩm.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Kết luận

Chứng chỉ quỹ là một kênh đầu tư ngày càng phổ biến, giúp nhà đầu tư tiếp cận danh mục được quản lý chuyên nghiệp mà không cần trực tiếp giao dịch trên thị trường chứng khoán. Pháp luật đã xác định rõ chứng chỉ quỹ là loại chứng khoán xác nhận phần vốn góp của nhà đầu tư trong quỹ đầu tư chứng khoán, tạo cơ sở pháp lý minh bạch cho hoạt động tham gia quỹ. Về mệnh giá, mọi chứng chỉ quỹ chào bán ra công chúng đều được quy định thống nhất ở mức 10.000 đồng, giúp chuẩn hóa hoạt động phát hành và hỗ trợ nhà đầu tư dễ dàng đánh giá sản phẩm trước khi quyết định đầu tư.