Lệnh cấm tiếp xúc giúp bảo vệ nạn nhân bạo lực gia đình, áp dụng theo nguyên tắc ưu tiên an toàn và được ban hành khi có nguy cơ gây hại đến sức khỏe, tính mạng.
Lệnh cấm tiếp xúc là biện pháp bảo vệ khẩn cấp nhằm ngăn chặn nguy cơ tiếp tục xảy ra bạo lực gia đình. Quyết định này được áp dụng trong những trường hợp cụ thể và luôn đặt quyền lợi của người bị bạo lực lên hàng đầu. Việc hiểu rõ nguyên tắc và trường hợp áp dụng giúp nạn nhân và cơ quan chức năng xử lý kịp thời, đúng pháp luật.
1. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ban hành lệnh cấm tiếp xúc dựa trên nguyên tắc nào?
Điều 14 Nghị định 76/2023/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 14. Nguyên tắc khi cấm tiếp xúc
1. Bảo đảm lợi ích của người bị bạo lực gia đình là trẻ em, phụ nữ mang thai, phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi, người cao tuổi, người khuyết tật, người không có khả năng tự chăm sóc, người đang điều trị bệnh.
2. Thông báo đầy đủ quyền và nghĩa vụ cho người bị bạo lực gia đình trước khi quyết định cấm tiếp xúc.
Khi áp dụng biện pháp cấm tiếp xúc, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã phải ưu tiên tuyệt đối sự an toàn và sức khỏe của nạn nhân. Đồng thời, nạn nhân phải được biết đầy đủ về quyền, nghĩa vụ và nội dung của lệnh để bảo đảm tính minh bạch và sự đồng thuận trong quá trình bảo vệ.
Tình huống giả định
- Người bị bạo lực cần được bảo vệ ngay
Tại Thành phố Hải Phòng, chị Nguyễn Thị Hương đang trong thời gian điều trị chấn thương do chồng gây ra. Chính quyền địa phương xác định chị thuộc nhóm cần được ưu tiên bảo vệ, bao gồm phụ nữ đang điều trị bệnh. - Xã thông báo rõ quyền và nghĩa vụ
Trước khi ban hành lệnh cấm tiếp xúc, cán bộ xã gặp trực tiếp chị Hương để giải thích quyền, nghĩa vụ và phạm vi của biện pháp cấm tiếp xúc, bảo đảm chị hiểu đầy đủ nội dung. -
Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ban hành lệnh cấm tiếp xúc
Sau khi xem xét nguy cơ tái diễn bạo lực, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ra quyết định cấm người chồng tiếp xúc với chị Hương trong thời hạn theo quy định nhằm bảo vệ chị.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Các trường hợp cấm tiếp xúc theo lệnh của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã là gì?
Điều 15 Nghị định 76/2023/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 15. Các trường hợp đề nghị cấm tiếp xúc
1. Người bị bạo lực gia đình, người giám hộ hoặc người đại diện theo pháp luật của người bị bạo lực gia đình đề nghị Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã nơi xảy ra hành vi bạo lực gia đình ban hành quyết định cấm tiếp xúc khi thấy hành vi bạo lực gia đình gây tổn hại hoặc đe dọa gây tổn hại đến sức khỏe hoặc đe dọa tính mạng của người bị bạo lực gia đình.
2. Cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền đề nghị Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã nơi xảy ra hành vi bạo lực gia đình ban hành quyết định cấm tiếp xúc khi thấy hành vi bạo lực gia đình gây tổn hại hoặc đe dọa gây tổn hại đến sức khỏe hoặc đe dọa tính mạng của người bị bạo lực gia đình. Việc đề nghị phải được sự đồng ý của người bị bạo lực gia đình, người giám hộ hoặc người đại diện theo pháp luật của người bị bạo lực gia đình.
3. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã tự mình ban hành quyết định cấm tiếp xúc theo quy định tại điểm b khoản 1 Điều 25 của Luật Phòng, chống bạo lực gia đình.
Lệnh cấm tiếp xúc có thể xuất phát từ yêu cầu của nạn nhân, từ đề nghị của cơ quan chức năng hoặc do Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã chủ động ban hành khi thấy cần bảo vệ an toàn cho nạn nhân. Điểm chung của mọi trường hợp là phải tồn tại nguy cơ gây hại đến sức khỏe hoặc tính mạng.
Tình huống giả định
- Nạn nhân trực tiếp yêu cầu bảo vệ
Tại Thành phố Lào Cai, chị Hoàng Thúy An bị chồng đe dọa nghiêm trọng sau nhiều lần xảy ra bạo lực. Chị An chủ động đề nghị Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ban hành lệnh cấm tiếp xúc để bảo vệ bản thân. - Cơ quan chức năng đề nghị kèm theo sự đồng ý của nạn nhân
Trong lúc xác minh, Công an xã nhận thấy hành vi của người chồng có dấu hiệu đe dọa tính mạng. Cơ quan này lập hồ sơ đề nghị áp dụng lệnh cấm tiếp xúc sau khi được chị An đồng ý. -
Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ra lệnh cấm tiếp xúc ngay
Nhận thấy nguy cơ cao và căn cứ pháp luật cho phép, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã tự mình ban hành lệnh cấm tiếp xúc nhằm ngăn chặn kịp thời hành vi bạo lực.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Lệnh cấm tiếp xúc là biện pháp bảo vệ mang tính khẩn cấp, được áp dụng với mục tiêu bảo vệ tối đa sự an toàn của người bị bạo lực gia đình. Việc ban hành lệnh dựa trên nguyên tắc ưu tiên quyền lợi nạn nhân và được thực hiện trong các trường hợp pháp luật quy định rõ ràng. Lệnh cấm tiếp xúc có thể được ban hành theo yêu cầu của nạn nhân hoặc người đại diện, cơ quan chức năng hoặc do chính Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp xã ban hành.
