Chủ thể nào có thẩm quyền cho phép thương nhân nước ngoài hoạt động tại Việt Nam?

Việc thương nhân nước ngoài hoạt động tại Việt Nam được pháp luật điều chỉnh chặt chẽ nhằm đảm bảo quyền lợi hợp pháp của thương nhân đồng thời kiểm soát hoạt động kinh doanh nước ngoài theo quy định quốc gia và quốc tế. Luật Thương mại năm 2005 xác định rõ cơ quan có thẩm quyền cấp phép, đồng thời quy định các trường hợp thương nhân nước ngoài phải chấm dứt hoạt động tại Việt Nam. Hiểu rõ quyền và nghĩa vụ này giúp thương nhân hoạt động hợp pháp và cơ quan quản lý thực hiện hiệu quả chức năng giám sát.

1. Chủ thể nào có thẩm quyền cho phép thương nhân nước ngoài hoạt động tại Việt Nam?

Điều 22 Luật Thương mại năm 2005 quy định như sau: 

Luật Thương mại năm 2005 

Điều 22. Thẩm quyền cho phép thương nhân nước ngoài hoạt động thương mại tại Việt Nam

1. Chính phủ thống nhất quản lý việc cho phép thương nhân nước ngoài hoạt động thương mại tại Việt Nam.

2. Bộ Kế hoạch và Đầu tư chịu trách nhiệm trước Chính phủ quản lý việc cấp giấy phép cho thương nhân nước ngoài đầu tư vào Việt Nam theo quy định của pháp luật Việt Nam.

3. Bộ Thương mại chịu trách nhiệm trước Chính phủ quản lý việc cấp giấy phép thành lập Văn phòng đại diện của thương nhân nước ngoài tại Việt Nam; thành lập Chi nhánh, doanh nghiệp liên doanh, doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài tại Việt Nam trong trường hợp thương nhân đó chuyên thực hiện hoạt động mua bán hàng hóa và các hoạt động liên quan trực tiếp đến mua bán hàng hóa theo pháp luật Việt Nam và phù hợp với điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.

4. Trường hợp pháp luật chuyên ngành có quy định cụ thể về thẩm quyền của bộ, cơ quan ngang bộ chịu trách nhiệm trước Chính phủ quản lý việc cấp giấy phép cho thương nhân nước ngoài hoạt động thương mại tại Việt Nam thì thực hiện theo quy định của pháp luật chuyên ngành đó.

Quy định này bảo đảm phân công trách nhiệm rõ ràng giữa các cơ quan quản lý, giúp thương nhân nước ngoài biết đúng thẩm quyền cần liên hệ để được cấp phép hợp pháp. Đồng thời tuân thủ các điều kiện về pháp luật Việt Nam và điều ước quốc tế.

Tình huống giả định 

• Phát sinh sự việc
  Tháng 5/2025, Công ty TNHH GreenTech (Singapore) muốn mở Văn phòng đại diện tại Việt Nam để xúc tiến thương mại thiết bị công nghệ sạch.

• Quá trình xử lý
  GreenTech nộp hồ sơ đến Bộ Thương mại, Bộ thẩm tra giấy tờ, xác nhận điều kiện và cấp giấy phép hoạt động hợp pháp tại Việt Nam.

• Kết quả pháp lý
  Việc Bộ Thương mại cấp phép tuân thủ Điều 22 Luật Thương mại năm 2005, đảm bảo Văn phòng đại diện hoạt động hợp pháp tại Việt Nam.

Tình huống trên là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo. 

2. Thương nhân nước ngoài chấm dứt hoạt động tại Việt Nam trong trường hợp nào? 

Khoản 1 Điều 23 Luật Thương mại năm 2005 quy định như sau: 

Luật Thương mại năm 2005

Điều 23. Chấm dứt hoạt động tại Việt Nam của thương nhân nước ngoài

1. Thương nhân nước ngoài chấm dứt hoạt động tại Việt Nam trong các trường hợp sau đây:

a) Hết thời hạn hoạt động ghi trong giấy phép;

b) Theo đề nghị của thương nhân và được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền chấp nhận;

c) Theo quyết định của cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền do vi phạm pháp luật và quy định của giấy phép;

d) Do thương nhân bị tuyên bố phá sản;

đ) Khi thương nhân nước ngoài chấm dứt hoạt động theo quy định của pháp luật nước ngoài đối với hình thức Văn phòng đại diện, Chi nhánh và tham gia hợp đồng hợp tác kinh doanh với bên Việt Nam;

e) Các trường hợp khác theo quy định của pháp luật.

...

Các trường hợp chấm dứt hoạt động này giúp quản lý Nhà nước kiểm soát chặt chẽ thương nhân nước ngoài, bảo vệ thị trường và quyền lợi các bên liên quan. Đồng thời đảm bảo các quy định pháp luật Việt Nam được tuân thủ.

Tình huống giả định 

• Phát sinh sự việc
  Tháng 9/2025, Công ty TNHH GreenTech (Singapore) kết thúc thời hạn hoạt động ghi trong giấy phép Văn phòng đại diện tại Việt Nam.

• Quá trình xử lý
  Công ty nộp hồ sơ chấm dứt hoạt động tới Bộ Thương mại, thực hiện thanh lý hợp đồng thuê văn phòng, đóng tài khoản ngân hàng và hoàn tất báo cáo cuối cùng.

• Kết quả pháp lý
  Việc chấm dứt hoạt động tuân thủ Điều 23 Luật Thương mại năm 2005, đảm bảo thương nhân nước ngoài rút lui hợp pháp, không vi phạm pháp luật Việt Nam.

Tình huống trên là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo. 

3. Kết luận 

Chính phủ thống nhất quản lý việc cho phép thương nhân nước ngoài hoạt động tại Việt Nam; Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Thương mại và các cơ quan chuyên ngành có thẩm quyền cấp phép theo quy định. Thương nhân nước ngoài phải chấm dứt hoạt động khi hết thời hạn giấy phép, vi phạm pháp luật, phá sản hoặc theo quy định pháp luật nước ngoài. Quy định này bảo đảm hoạt động thương mại nước ngoài tại Việt Nam minh bạch, hợp pháp và phù hợp với điều ước quốc tế.