Chất thải nguy hại là loại chất thải chứa các yếu tố độc hại hoặc đặc tính nguy hiểm theo Luật Bảo vệ môi trường.
Quản lý chất thải nguy hại là một nội dung quan trọng trong pháp luật môi trường, đặc biệt bởi tính độc hại và khả năng gây rủi ro cao đối với hệ sinh thái và sức khỏe con người. Việc xác định chất thải nào thuộc nhóm nguy hại giúp cơ quan quản lý và doanh nghiệp tuân thủ đúng quy định. Chủ cơ sở xử lý chất thải nguy hại có trách nhiệm thu gom, vận chuyển và xử lý đúng loại chất thải theo giấy phép môi trường cùng các nghĩa vụ quản lý kèm theo.
1. Chất thải nguy hại là gì?
Quy định này được nêu cụ thể tại khoản 20 Điều 3 Luật Bảo vệ môi trường 2020 như sau:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
...
20. Chất thải nguy hại là chất thải chứa yếu tố độc hại, phóng xạ, lây nhiễm, dễ cháy, dễ nổ, gây ăn mòn, gây nhiễm độc hoặc có đặc tính nguy hại khác.
...
Chất thải nguy hại là nhóm chất thải có khả năng tác động trực tiếp đến môi trường và sức khỏe con người nếu không được quản lý đúng cách. Những chất thải này thường phát sinh từ quá trình sản xuất công nghiệp, y tế, hóa chất hoặc từ các hoạt động xử lý nhiên liệu, dung môi. Đặc tính chung của chúng là chứa các thành phần độc tính cao hoặc phản ứng mạnh, có thể gây ô nhiễm đất, nước, không khí nếu phát tán ra môi trường. Vì vậy, pháp luật đặt ra cơ chế phân loại, đánh giá, xác định mã chất thải để bảo đảm kiểm soát ngay từ khâu phát sinh.
Tình huống giả định
- Công ty Minh Hoà phát sinh bùn thải có chứa kim loại nặng
Công ty TNHH Minh Hòa vận hành dây chuyền mạ kim loại và phát sinh bùn thải có chứa kim loại nặng. Nhân viên môi trường kiểm tra và nhận định bùn thải có đặc tính độc hại. - Doanh nghiệp lập hồ sơ phân định chất thải
Doanh nghiệp lập hồ sơ phân định chất thải. Kết quả xác định đây là chất thải nguy hại theo danh mục pháp luật. - Công ty lưu giữ tạm thời chất thải
Công ty lưu giữ tạm thời chất thải tại khu vực đạt chuẩn. Khu lưu chứa có biển báo nguy hại và hệ thống chống rò rỉ. - Doanh nghiệp ký hợp đồng xử lý với đơn vị có giấy phép xử lý chất thải
Doanh nghiệp ký hợp đồng xử lý với đơn vị có giấy phép xử lý chất thải nguy hại. Chứng từ chất thải nguy hại được lập và lưu trữ theo đúng quy định.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Trách nhiệm của chủ cơ sở thực hiện dịch vụ xử lý chất thải nguy hại là gì?
Quy định này được nêu cụ thể tại Điều 85 Luật Bảo vệ môi trường 2020 như sau:
Điều 85. Trách nhiệm của chủ cơ sở thực hiện dịch vụ xử lý chất thải nguy hại
1. Đáp ứng đầy đủ yêu cầu quy định tại khoản 3 Điều 84 của Luật này.
2. Thu gom, vận chuyển, tiếp nhận, xử lý số lượng, loại chất thải nguy hại theo đúng nội dung giấy phép môi trường được cấp.
3. Bảo đảm hệ thống, phương tiện, thiết bị lưu giữ, xử lý chất thải nguy hại đáp ứng yêu cầu kỹ thuật, quy trình quản lý theo quy định.
4. Thực hiện trách nhiệm của chủ nguồn thải chất thải nguy hại đối với chất thải nguy hại phát sinh từ quá trình hoạt động mà không có khả năng xử lý.
5. Đăng ký với cơ quan cấp phép môi trường theo thẩm quyền để được chấp thuận khi có nhu cầu liên kết vận chuyển chất thải nguy hại không có trong giấy phép môi trường của mình cho chủ cơ sở thực hiện dịch vụ xử lý chất thải nguy hại khác có chức năng phù hợp theo quy định của Chính phủ.
6. Lập, sử dụng, lưu trữ và quản lý chứng từ chất thải nguy hại, báo cáo quản lý chất thải nguy hại và hồ sơ, tài liệu, nhật ký liên quan đến công tác quản lý chất thải nguy hại theo quy định.
7. Công khai, cung cấp thông tin về loại, số lượng chất thải nguy hại thu gom, xử lý, phương pháp xử lý; thông tin về tên, địa chỉ chủ nguồn thải chất thải nguy hại được thu gom, xử lý và các thông tin về môi trường khác cần phải công khai, cung cấp thông tin theo quy định tại Điều 114 của Luật này.
Chủ cơ sở xử lý chất thải nguy hại trước hết phải bảo đảm toàn bộ hoạt động thu gom, vận chuyển và xử lý đều khớp với nội dung giấy phép môi trường đã được cấp. Điều này bao gồm loại chất thải, khối lượng tiếp nhận và công nghệ xử lý. Đồng thời, cơ sở phải duy trì hệ thống thiết bị đạt chuẩn nhằm tránh tình trạng phát tán khí thải, nước thải hoặc chất thải thứ cấp ra môi trường. Đây là yêu cầu bắt buộc để hạn chế rủi ro về sự cố môi trường, đặc biệt với các cơ sở xử lý quy mô lớn.
Ngoài yêu cầu kỹ thuật, pháp luật còn đặt ra nghĩa vụ minh bạch thông tin cho các cơ sở xử lý chất thải nguy hại. Toàn bộ chứng từ chất thải nguy hại phải được lập, quản lý và lưu trữ; báo cáo định kỳ gửi cơ quan chức năng phải thể hiện rõ loại chất thải, khối lượng đã xử lý và phương pháp xử lý. Nếu cơ sở cần liên kết vận chuyển với đơn vị khác ngoài giấy phép, họ phải đăng ký lại để được chấp thuận.
Tình huống giả định
- Công ty Hoàng Long nhận giaasy phép môi trường xử lý dầu thải
Công ty Cổ phần Xử lý Môi trường Hoàng Long nhận giấy phép môi trường xử lý dầu thải. Công nghệ của công ty được phê duyệt là tái sinh dung môi. - Doanh nghiệp tiếp nhận dầu thải
Doanh nghiệp tiếp nhận 10 tấn dầu thải từ một cơ sở sản xuất. Chứng từ chất thải nguy hại được lập đầy đủ - Dây chuyền vận hành đung quy trình
Dây chuyền xử lý vận hành theo đúng quy trình kỹ thuật. Dây chuyền của công ty có giám sát khí thải, nước thải định kỳ. - Doanh nghiệp nộp báo cáo quản lý chất thải nguy hại
Doanh nghiệp nộp báo cáo quản lý chất thải nguy hại theo quy định. Báo cáo thể hiện rõ khối lượng xử lý, phương pháp và kết quả quan trắc.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Chất thải nguy hại là loại chất thải có đặc tính gây nguy hiểm, được pháp luật quản lý nghiêm ngặt từ khâu phát sinh đến xử lý. Các cơ sở xử lý chất thải nguy hại phải đáp ứng đầy đủ yêu cầu về kỹ thuật, giấy phép và minh bạch hồ sơ. Việc tuân thủ đúng quy định là điều kiện bắt buộc để bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng.
