Cây đầu dòng là cây tốt nhất của một giống, được bình tuyển và công nhận để làm nguồn vật liệu nhân giống chất lượng cao trong sản xuất nông nghiệp.
Trong sản xuất nông nghiệp, việc lựa chọn giống tốt là yếu tố quyết định năng suất và chất lượng nông sản. Để đáp ứng yêu cầu này, người làm nông nghiệp phải dựa vào những cây có đặc tính vượt trội, còn gọi là cây đầu dòng, và hệ thống vườn cây đầu dòng được thiết lập để nhân rộng nguồn giống ưu tú.
1. Cây đầu dòng là gì?
Căn cứ theo khoản 18 Điều 2 Luật Trồng trọt 2018 quy định:
Điều 2. Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
...
18. Cây đầu dòng là cây tốt nhất được bình tuyển và công nhận từ quần thể của một giống cây trồng.
...
Cây đầu dòng là cá thể ưu tú nhất trong toàn bộ quần thể giống cây trồng. Việc bình tuyển và công nhận cây đầu dòng giúp bảo đảm nguồn giống có năng suất ổn định, chất lượng cao, khả năng chống chịu tốt và giữ được đặc tính di truyền của giống gốc. Nhờ đó, cây đầu dòng trở thành nền tảng cho mọi hoạt động nhân giống, góp phần kiểm soát chất lượng đầu vào của ngành sản xuất nông nghiệp và nâng cao giá trị thương mại của giống trên thị trường.
Tình huống giả định
-
Tổ chức bình tuyển
Tháng 5/2025, Trung tâm giống cây trồng Thành phố Cần Thơ tổ chức bình tuyển giống xoài cát Hòa Lộc.
-
Quá trình khảo sát
Qua khảo sát 500 cây, một cây có năng suất vượt trội, trái đồng đều và không nhiễm bệnh được chọn làm “cây đầu dòng”.
-
Kết quả
Cây được cấp giấy công nhận, trở thành nguồn vật liệu nhân giống xoài chất lượng cao.
Tình huống trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.
2. Vườn cây đầu dòng là gì?
Căn cứ theo khoản 19 Điều 2 Luật Trồng trọt 2018 quy định;
Điều 2. Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
...
19. Vườn cây đầu dòng là vườn cây được nhân từ cây đầu dòng hoặc vườn cây do tổ chức, cá nhân thiết lập được thẩm định và công nhận.
...
Vườn cây đầu dòng đóng vai trò như một “ngân hàng giống chất lượng cao”, nơi lưu giữ và nhân rộng những đặc tính tốt nhất của giống cây trồng đã được tuyển chọn. Việc vườn cây đầu dòng phải được thẩm định và công nhận cho thấy Nhà nước đặc biệt chú trọng đến quy chuẩn kỹ thuật, tính đồng nhất giống và khả năng cung cấp nguồn giống ổn định cho sản xuất.
Tình huống giả định
-
Xây dựng vườn cây đầu dòng
Hợp tác xã Nông nghiệp Phú Hưng (Thành phố Đà Nẵng) xây dựng vườn cây đầu dòng cam sành từ cây đầu dòng đã được công nhận.
-
Quá trình kiểm tra
Cơ quan chuyên môn đến kiểm tra vườn cây, đánh giá đồng nhất giống và điều kiện chăm sóc.
-
Công nhận vườn cây đầu dòng
Vườn được công nhận là “vườn cây đầu dòng”, giúp hợp tác xã chủ động nguồn giống chất lượng cao.
Tình huống trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.
3. Kết luận
Việc hiểu đúng và áp dụng chính xác quy định về cây đầu dòng và vườn cây đầu dòng giúp bảo đảm nguồn giống chất lượng cao cho sản xuất nông nghiệp. Đây không chỉ là yêu cầu kỹ thuật mà còn là điều kiện quan trọng để nâng cao năng suất, cải thiện chất lượng sản phẩm và thúc đẩy ngành nông nghiệp phát triển bền vững.
